⭕️ مشکل کثرت: واسازی «تصوف» و «طالبان»

✍️ نویسنده: آنیکا اشمدینگ
📓 ناشر: «مرکز دین، صلح و امور جهانی برکلی وابسته به دانشگاه جورج تاون»، در مجموعه مقالات «اسلام، سیاست و آینده افغانستان»
📅 تاریخ انتشار: ۳ نوامبر ۲۰۲۱

🔹رویارویی بین مقامات #طالبان و جوامع صوفی در دهه ۱۹۹۰ می‌تواند بینش‌هایی را در مورد برخی از مذاکرات پیچیده آینده ارائه دهد.

🔹جوامع صوفی در طیفی مورد مناقشه -از گروه‌های مختلف- وجود دارند، از فقیر تا ثروتمند، از عمل‌گرا تا عالم، از بی‌تفاوت -نسبت به دولت- تا مخالف یا همسو با دولت. همانطور که جایگاه اجتماعی آنها متفاوت است، تجربه آنها در رژیم سابق طالبان نیز متفاوت است.

🔹پیشینه تحصیلی و اجتماعی نسل اول طالبان (در مقایسه با نسل‌های بعدی که عمیق‌تر در رویکردهای سلفی غوطه‌ور بودند) به واسطه چهارچوب آموزشی #دیوبندی و سنت‌های روستایی #مدارس_دینی آنها تحت تأثیر #تصوف بود.

🔹این زمینه‌های اجتماعی-فرهنگی، با گشایشی خاص نسبت به عبادات صوفیانه، در تضاد با منش مبارزان و عالمان غیر بومی طالبان بود که عمدتاً #سلفی و وهابی‌هایی بودند که در طول دوره #جهاد در دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ به #افغانستان آمدند.

🔹از اکثر صوفی‌ها نقل شده است که مجالس #ذکر و مراقبه همچنان در دولت نخست طالبان برگزار می‌شد، در حالی که دولت طالبان نگران نحوه برگزاری این مراسم بود و اینکه آیا با #موسیقی همراه است یا خیر.

👈 متن کامل را در اینجا دنبال کنید.

#خلاصه_مقاله
@dolatedin

💢افزایش نفوذ احزاب مذهبی در پاکستان: پیامدهای حکومت «طالبان»؟

📌بخش دوم

🔹«کاشف خان»، روزنامه‌نگار پاکستانی در مصاحبه با «العربی الجدید» گفت: شکست حزب حاکم و موفقیت #جمعية_علماء_الإسلام در انتخابات شهرداری در ایالت «خیبر پختونخوا» دلایل زیادی از جمله ناکامی حزب حاکم در برآوردن مطالبات مردم به‌ویژه در مواجهه با افزایش بی‌رویه قیمت‌ها دارد.

🔹او معتقد است که «با توجه به وضعیت افغانستان و به قدرت رسیدن جنبش طالبان، دور از ذهن نیست که تشکیلات نظامی از احزاب مذهبی در انتخابات شهرداری‌ها و انتخابات عمومی آتی استفاده کند تا ورق را به نفع خود برگرداند. زیرا بین «طالبان» و احزاب مذهبی نقاط مشترک زیادی وجود دارد. آنها همگی پیرو اندیشه #دیوبندی (فرقه‌ای از #حنفی‌ها در شبه‌قاره هند) هستند.

🔹بیشتر رهبران طالبان از مدارس دینی پاکستان فارغ‌التحصیل شده‌اند؛ بنابراین اکنون نقش این احزاب در پاکستان در راستای سیاست‌های طالبان در افغانستان بسیار مهم است و بدون شک این چیزی است که نهادهای نظامی در پاکستان متوجه آن شده‌اند.

🔹«کاشف خان» همچنین معتقد است که پیشنهادهای رهبر جمعية علماء الإسلام در آخرین کنفرانس مطبوعاتی خود در پیشاور حاکی از آن است که مولوی «فضل الرحمن» از برکت تشکیلات نظامی برخوردار شده و دیگر وابسته به احزاب دیگر، به‌ویژه حزب حاکم نیست.

🔹اما «جلیل خان» سخنگوی جمعية علماء الإسلام این حرف‌ها را رد کرده و در مصاحبه با «العربی الجدید» می‌گوید: هر کس ادعا کند که تشکیلات نظامی به‌طورکلی حامی احزاب مذهبی و به طور خاص حامی جمعية علماء الإسلام است، اشتباه می‌کند. ما از ابتدا تاکید کرده‌ایم که نهاد نظامی نباید در عرصه سیاسی نقش داشته باشد و باید از سیاست دور باشد و این به نفع کشور است.

🔹بنابراین هرگونه تعامل با نیروهای نظامی برای کسب کرسی در انتخابات را به‌شدت رد می‌کنیم و بلکه ملاحظاتی داریم زیرا در انتخابات سال 2018 نهاد نظامی نقش داشت و کرسی‌ها را از ما گرفت و به حزب حاکم داد.

🔹او تأکید می‌کند که دلیل اصلی گسترش نفوذ احزاب مذهبی وضعیت معیشتی است. شهروند پاکستانی از وضعیت موجود ناامید شده و می‌داند که حزب حاکم شکست خورده است. پس به جمعية علماء الإسلام که می‌تواند وضعیت موجود را بهبود بخشد و تغییر دهد، رأی داده است. با این حساب در مراحل آتی انتخابات شهرداری‌ها و همچنین در انتخابات سراسری سال آینده سهم بیشتری خواهیم داشت.

🔸تأثیر به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان

🔹«جلیل خان» در مورد تحت‌تأثیر قرارگرفتن روحیه پاکستانی‌ها از آنچه در افغانستان می‌گذرد، می‌گوید «این‌طور نیست که چون این انتخابات شهرداری است و شهروند پاکستانی درگیر مسائل داخلی خود به‌ویژه گرانی و فقر است، اصلاً از آنچه در افغانستان یا در منطقه می‌گذرد آگاه نباشد. اما در انتخابات عمومی سال آینده، این موضوع تأثیر بیشتری خواهد داشت. در آن انتخابات، شهروندان به آنچه در منطقه، به‌ویژه افغانستان می‌گذرد، نگاه می‌کنند».

🔹اما «ارشد خان» روزنامه‌نگار و نویسنده پاکستانی در مصاحبه با «العربی الجدید» معتقد است که: شهروند پاکستانی درگیر به مسائل داخلی خود است و آنچه در افغانستان می‌گذرد، تأثیر قابل‌توجهی بر صحنه سیاسی پاکستان ندارد. مردم پاکستان مسلمان هستند و جمعیت شمال غرب کشور از قبایل «#پشتون» هستند و به همین دلیل احزاب مذهبی نفوذ دارند.

🔹در انتخابات 2018 احزاب مذهبی نتوانستند اکثریت را در آن مناطق به دست آورند، اما در انتخابات شهرداری‌ها اکثریت را به دست آوردند و نتایج انتخابات عمومی آینده تفاوت چندانی با آن نخواهد داشت.

🔹یکی دیگر از احزاب معروف مذهبی در پاکستان، «#الجامعة_الإسلامية» به رهبری #سراج الحق است که نتوانست کرسی‌های کافی را در انتخابات شهرداری در ایالت «خیبر پختونخوا» به دست آورد، اما در ایالت‌های سند و پنجاب بسیار فعال است.

🔹همچنین جنبش لبيك يا رسول الله در پنجاب، فعال است و توانسته چندین بار تظاهرات بزرگی را علیه حزب حاکم ترتیب بدهد.

🔹در مجموع، دلایل فعالیت احزاب مذهبی در سیاست پاکستان هرچه باشد، باور غالب این است که این احزاب نفوذ زیاد و نقش مهمی در سیاست محلی دارند. البته نهاد نظامی نیز در این امر نقش دارد، زیرا هر زمان که بخواهد در پشت‌صحنه بازی می‌کند و از این احزاب در راستای سیاست‌های منطقه به‌ویژه با آنچه امروز در افغانستان می‌گذرد، استفاده می‌کند.

@dolatedin

⭕️ یکسان‌سازی متون درسی در پاکستان؛ شیعیان چه می‌گویند؟

📌 بخش دوم

🔹علامه مقصود دومکی در ادامه گفت: از آنجایی که اطلاع دانش‌آموزان از تفکرات مذهبی یکدیگر نقش مهمی در رسیدن به همبستگی ملی و اتحاد در پاکستان دارد، بخشی از متون درسی واحد باید برای معرفی مذاهب اسلامی اختصاص یابد. چنین اقدامی نه تنها سطح تحمل‌پذیری عقاید یکدیگر را برای نسل جدید از اوان کودکی فراهم کرده و به آنها شناخت صحیح تفکر اسلامی را می‌دهد بلکه در آینده نیز هر نوع نقشه گروهک‎های فرقه‌گرا در ایجاد سوء تفاهمات و تعصبات مذهبی در جامعه را نقش بر آب می‎کند.

🔹این فعال ارشد مذهبی با اشاره به اقدامات دولت‎های قبلی در دهه‎های گذشته برای حصول #همگرایی ملی گفت: در سال ۱۹۷۵ میلادی کتاب تعلیمات اسلامی دانش آموزان به دو بخش شیعه و سنی تقسیم شده بود و هر یک از مذاهب اسلامی طبق اعتقادات خود متون اسلامی را مطالعه می‎کردند اما در دهه ۹۰ میلادی متون درسی تغییر یافت و در حال حاضر نیز به صورت ناگهانی و بدون مشورت و رایزنی با علمای شیعه دولت درصدد است تا موضوع مورد مناقشه متون درسی واحد را در مدارس به صورت تحمیلی اجرا کند.

🔸قانون اساسی پاکستان؛ حامی تدریس تشیع

🔹علامه مقصود دومکی با بیان اینکه دانش‌آموزان شیعه در پاکستان این حق را دارند که کتاب تعلیمات دینی و اسلامی آنها بر‌اساس اعتقادات آنها باشد گفت: چرا این حق که در قانون اساسی پاکستان گنجانیده شده است از دانش‎آموزان شیعه سلب می‎شود.

🔹این گزارش حاکی است حافظ طاهر محمود اشرفی، مشاور ویژه نخست وزیر پاکستان در امور هماهنگی بین ادیان اخیرا گفته است همه جریان‎های فکری معتقدند که تهیه و اجرای برنامه درسی یکنواخت دستاورد بزرگ دولت کنونی پاکستان است و یک کمیته فدرال در این زمینه بر این امر نظارت می‌کند.

🔹اشرفی که متعلق به جریان #دیوبندی در پاکستان است با بیان اینکه ایمان بدون اهل بیت(ع) و اصحاب کامل نمی شود افزود: همه ما به حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) و حضرت حسن(ع) و حسین(ع) ایمان کامل داریم و معتقدیم که بدون این شخصیت‌ها ایمان ما کامل نخواهد شد.

🔹وی ادعا کرد: از خلفای راشدین، حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه زهرا(س) و حضرت خدیجه(س) و سایر شخصیت‌ها مکررا در برنامه‌های درسی نام برده شده است.

🔹حافظ طاهر محمود اشرفی افزود: علمایی که اظهار نگرانی می‌کنند احتمالاً از وجود این موضوعات در برنامه درسی اطلاع ندارند. آنها اگر نسبت به موضوعاتی نگرانی‎هایی دارند به کمیته مربوطه رجوع کنند تا نگرانی آنها برطرف شود.

@dolatedin