🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

تاریخ آب در فلات ایران

👤 محسن جلال‌پور؛ فعال بخش خصوصی

✍️ از عصر ساسانی تا ابتدای دهه چهل و تلاش محمدرضا پهلوی برای تغییر نظام طبقاتی اجتماعی ایران و حذف نظام فئودالیسم از ساختار جامعه روستایی - کشاورزی ایران‌، آب ابزار اعمال قدرت بوده و توزیع آن سلسله‌مراتبی رانتی را در بر‌گرفته.

✍️ در این نظام آن که از منابع آبی صیانت می‌کرده ارباب بوده ‌است. اوست که مدل تقسیم آب را طراحی و کنترل می‌کند. او پاسدار رودخانه و نهر و قنات و چاه و نیز فرمانده میرابان است.

✍️ او برداشت را کنترل و با مضامینی عینی و با بهره‌گیری از تجربه خانوادگی میزان بهره‌وری آب و تناسب مفهومی آن با تولید را محاسبه و اصلاحات لازم را معمول می‌کند.

✍️ با پایان‌ این دوره و اجرای قانون اصلاحات ارضی و تبدیل مالکان به خرده‌مالکان و نیز در کنار آن شرکت‌های کشت و صنعت، در یک تقسیم‌بندی ساده بیش از 90درصد از اراضی کشور در اختیار خرده‌مالکان بود و کمتر از ده درصد در شکل مالکیت بزرگ یا شرکت‌های کشت و صنعت قرار گرفت.

✍️ این تفکیک غیرمتوازن، نظام نظارت آبی را به‌شدت تضعیف کرده و بهره‌وری منابع آب را کاهش می‌دهد.

✍️ در پایان دهه ۴۰ و ابتدای دهه ۵۰، توجه به ظرفیت آبی کشور و اولویت صیانت از آن در مقابل تولید زراعی و باغی در دولت هدف‌گذاری شد. این مدل تا انقلاب سال ۵۷ با بهره‌گیری از تکنولوژی زراعی و بهبود روش‌های کشت و انتقال دانش جهانی، رویه‌ای رو به بهبود را طی می‌کند.

✍️ با بروز انقلاب و هجرت یا اخراج تکنوکرات‌ها از بدنه دولت و تغییر سیاست بهینه‌سازی مصرف به سیاست به اصطلاح «مدیریت منابع آب» و با شعار عدالت و توسعه روستایی، سیاست توزیع رانتی آب به حیف‌ومیل منابع تبدیل و نتیجه آن شد که می‌بینیم.

راهکارهای افزایش بهره‌وری آب در ایران:

- جدا کردن مدیریت املاک از مالکیت و یکپارچه کردن مدیریت
- توسعه آبیاری نوین و مدرن
- تغییر الگوی کشت به سمت محصولات کم‌مصرف
- آموزش کشاورزان در مورد مدیریت بهینه آب.
- بازچرخانی و استفاده از آب‌های تصفیه‌شده

✍️ و البته مهم‌ترین نیاز کشور در زمینه آب، اصلاح نظام قیمت‌گذاری آب برای ایجاد انگیزه در صرفه‌جویی و مصرف بهینه آن است.

#دنیای_اقتصاد #آب #مدیریت_آب #منابع_آب #سرمقاله

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir