#архітэктурабсср #публікуеццаўпершыню
Унутраны двор універсітэцкага гарадка БДУ у Мінску.
Фотаздымкі зробленыя з адной кропкі ў прамежак прыкладна 10-ці гадоў.
Першы (крыніца НАРБ) - другая палова 1930-х.
Другі (крыніца БДАНТД) - у 1947 годзе.

#публікуеццаўпершыню #архітэктурабсср
Архітэктурны эксклюзіў ад "Беларускага піонэра", праўда, трохі па-за часовых рамак канала: пасляваенныя выявы таго, як магла выглядаць адна з імаверных "сталінскіх высотак" Мінска - жылы дом на рагу праспекта Незалежнасці і вуліцы Казлова (да вайны на гэтым месцы стаяў інтэрнат Інстытута народнай гаспадаркі).
Шпіль з зоркай, вышыня каля 15 паверхаў, статуі па вуглах - у пачатку 1950-х напраектавалі ўсё як мае быць, але калі праект пачалі рэалізоўваць напрыканцы дзесяцігоддзя, то ўсю гэтую прыгажосць прыбралі (фінальны від можна пабачыць на фота 1960-х у канцы падборкі).
Крыніца: архіў БДАНТД фонды 77, 188, 296.

#архітэктурабсср #публікуеццаўпершыню
Павільён Белдзяржкіно, спраектаваны архітэктарам Іванам Валадзько для 1-й Усебеларускай сельскагаспадарчай выстаўкі, якая праходзіла ў Менску ў жніўні 1930 года:
1. Праект павільёна.
2. Будаўніцтва павільёна на завяршальнай стадыі летам 1930 года.
3-4. Знешні від павільёна пасля адкрыцця выставы (апошні здымак з БДАНТД ф.105 о.1 спр.75).

#архітэктурабсср #публікуеццаўпершыню
Два фотаздымкі, зробленыя прыкладна з аднаго ракурса і ў прыкладна адзін час з відам на крыло новага дома спецыялістаў, пабудаванага ў Менску ў 1934 годзе паводле праекта архітэктара Наталлі Макляцовай (дом не захаваўся).
Крыніца фота 1: НАРБ ф.4п.
Крыніца фота 2: БДАНТД ф.77.

#публікуеццаўпершыню #архітэктурабсср
У БДАНТД у асабістым фондзе архітэктара Наталлі Макляцовай (ф.77) захоўваецца фотакопія яе праекта сярэдзіны 1930-х па дабудове левага крыла да галоўнага корпуса Палітэхнічнага інстытута (цяпер БНТУ) ў Мінску.
Арыгінальны будынак быў спраектаваны Георгіем Лаўровым і завершаны ў 1934 годзе (на фота таго часу бачна, што будынак "абрываецца" злева ад уваходнай групы). Макляцова ж завяршыла кампазіцыю будынка ў сіметрычным ключы - яе варыянт быў завершаны да 1940 года. У пасляваенныя гады корпус быў перабудаваны ў неакласічным выглядзе.

#архітэктурабсср #публікуеццаўпершыню
Мала хто ведае, што адзін з самых вялікіх даваенных жылых дамоў Мінска - так званы "дом гарсавета" архітэктара Герасіма Якушкі - мог быць яшчэ большым.
120-кватэрны дом па сучасным адрасе пр.Незалежнасці, 43, які быў завершаны ў 1936-37 гадах - гэта была толькі першая чарга будаўніцтва. Паводле агульнага праекта будынак павінны быў падаўжацца ў бок перакрыжавання з праспектам Машэрава і на рагу вуліц павінна была стаяць высотная частка дома.
Ілюстрацыі:
1-2. Праект дома з фонда арх.Н.Макляцовай - БДАНТД.
3. "Дом гарсавета" на фота 1940 года - НАРБ.
4. Будынак (справа) і наваколлі ў першыя дні нямецкай акупацыі - ліпень 1941 года.
5. Дом у першыя пасляваенныя гады - БДАНТД.
6. Сучасны стан.

#публікуеццаўпершыню #архітэктурабсср
Невялікі архіўны эксклюзіў ад "Беларускага піонэра", праўда, трохі з іншай гістарычнай эпохі - варыянты афармлення дамоў на перакрыжаванні вуліцы Янкі Купалы і цяперашняга праспекта Незалежнасці з пачатку 1950-х гадоў (БДАНТД ф.77).
Праектныя рашэнні адрозніваюцца ад таго, што было пабудавана большай пышнасцю дэкора і выкарыстоўваннем у афармленні будынкаў поўнаразмерных статуй, порцікаў, лепніны, але завяршэнне пабудовы гэтых дамоў супала з прыняццем у СССР пастановы аб празмернасцях у архітэктуры і таму фінальны варыянт быў значна спрошчаны.

#публікуеццаўпершыню #архітэктура
У працяг тэмы былой дзіцячай абласной бальніцы ў Клінічным гарадку на Броўкі 5 - тэлеграм-канал "Красивое из Минска" знайшоў у архіве БДАНТД фотаздымкі будынка, зробленыя меркавана ў першыя гады пасля вызвалення Мінска 1944-1946гг, калі толькі-толькі было адноўлена даваеннае будаўніцтва.

#архітэктурабсср #публікуеццаўпершыню
Цікавая знаходка ў архіве БДАНТД: аказваецца дом па вул.Кірава, 19 ў Мінску, вядомы таксама як Дом энергетыкаў, пабудаваны ў 1929-30 гадах (фота 1) у першыя пасляваенныя гады думалі рэканструяваць з наданнем яго фасадам рысаў ужо больш пышнай пасляваеннай псеўдакласічнай архітэктуры - такі праект быў распрацаваны ў 1946 годзе ў Белдзяжпраекце (фота 2). Але нейкім дзіўным чынам праект не пайшоў у работу і будынак захаваў свой арыгінальны выгляд, характэрны для архітэктуры пачатку 1930-х (фота 3).

#архітэктурабсср #публікуеццаўпершыню
Здымак разбомленнага немцамі ў 1941-м раёна перакрыжавання вуліц Далгабродскай (Казлова) і Савецкай (будучага праспекта Незалежнасці), які апублікаваў канал "Минск и минчанин" (фота 1), нагадаў мне пра адну загадку.
У асабістым фондзе архітэктара Наталлі Макляцовай у БДАНТД захоўваюцца выявы праекта дома (фота 2, 3), які павінны быў знаходзіцца каля яе Дома Спецыялістаў (вялікі будынак у цэнтры першага здымка), але не быў пабудаваны. Загадка ў тым, што на нямецкім фота на пярэднім плане перад Домам Спецыялістаў бачная будаўнічая пляцоўка і часткова выведзеныя падмуркі - але падмуркі гэтыя не супадаюць абрысамі з праектаваным будынкам з фонда Макляцовай. І яшчэ цікава тое, што на выяве з генплана гэтага ж месца, якая датуецца 1940 годам (фота 4), будынка тут зусім няма.
Магчыма, ад першапачатковага праекта сярэдзіны 1930-х, адмовіліся, але пасля 1940 года распрацавалі новы і па ім пачалі будаваць ужо ў 1941 годзе, але не паспелі завяршыць. Гэты праект яшчэ трэба знайсці.

#архітэктурабсср #публікуеццаўпершыню
Канал @archive1931 падзяліўся выявамі праекта драўлянага стадыёна "Дынама" ў Менску сярэдзіны 1930-х (архітэктары Мухарынскі і Рожын).
Стадыён быў пабудаваны паводле гэтага праекта, захаваліся яго фотаздымкі канца 1930-х гадоў. Стадыён згарэў падчас нямецкіх бамбардыровак першых дзён вайны. Пасляваенны стадыён "Дынама" быў пабудаваны трохі на іншым месцы.

#архітэктурабсср #публікуеццаўпершыню
Яшчэ ў праекце менскага стадыёна "Дынама" архітэктараў Мухарынскага і Рожына, якім падзяліўся канал @archive1931, абнаружыўся праект драўлянага будынка ціра, каторы, як высветлілася, таксама быў пабудаваны і на каторы я раней не звяртаў увагі. На дадзены момант вядомы толькі адзін даваенны фотаздымак з гэтым цірам. Сам будынак таксама згарэў у першыя дні вайны разам з усім даваенным комплексам стадыёна "Дынама".

#архітэктурабсср #публікуеццаўпершыню
У справе з праектам пасляваеннага аднаўлення жылога дома 1930 года, пабудаванага на рагу вуліц Камсамольскай і Маркса ў Мінску, у архіве БДАНТД (ф.3) знайшлося два фотаздымкі 1944 года, якія адлюстроўвалі стан будынка пасля вызвалення горада.

#фотабсср #публікуеццаўпершыню
Фотаздымкі савецкага фатографа Віктара Цёміна, зробленыя ў верасні 1939 года ў Заходняй Беларусі. Крыніца: Дзяржаўны архіў РФ (ГА РФ, ф.10140, д.52, л.1-7).
Заказываў сканы дыстанцыйна і не пазначыў, каб адсканілі подпісы да фотаздыскаў (калі яны там былі, канешне), таму здымкі атрымаліся без подпісаў і без лакалізацыі. Сама справа называецца "Дело 52. Воссоединение. Барановичи. Молодечно", але дакладных фотак таго ж Маладзечна я тут не знайшоў, адзінае, што 5-я фотка гэта Вільнюс (будынак на вуліцы Швянтарагё 2, які фасадам выходзіць на цэнтральную Кафедральную плошчу), а фоткі 6 і 7 - гэта мястэчка Краснае, што пад Маладзечнам.

#публікуеццаўпершыню #фотабсср
Новыя знаходкі ў Расійскім дзяржаўным архіве кінафотафонадакументаў - два здымкі фатографа Віктара Цёміна, зробленыя ў мястэчку Краснае пад Маладзечнам падчас Вызвольнага пахода Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь (да таго часу знаходзілася ў складзе Польшчы) у верасні 1939 года.
Калі аб'яднаць гэтыя кадры з іншымі здымкамі Цёміна, якія я ўжо замаўляў у Дзярархіве РФ, то можа атрымацца амаль поўная панарама былой Рынкавай плошчы Краснага (цяпер гэта плошча без назвы на перакрыжаванні вуліц Савецкай і 1 Мая, на якой стаіць помнік-танк Т-34).
Крыніца: РДАКФФД 0-357446а, 0-357446б.

#публікуеццаўпершыню #архітэктурабсср
Заметка пра чарговы малавядомы аб'ект міжваеннай архітэктуры Менска - менскі мясакамбінат. Ён знаходзіўся на рагу сучасных вуліц Маякоўскага і Аранскай цераз дарогу ад Чэрвеньскага рынка (цяпер на яго месца пашырана дарожная развязка). Нядаўна адмін канала "Красивое из Минска" знайшоў у архіве Мінскай вобласці праект гэтага мясакамбіната 1929 года. Будынак быў завершаны ў 1931 годзе.
На жаль, мясакамбінат амаль не трапляў на старыя фотаздымкі, даваенных фота зусім няма. Першая яго выява ёсць часоў нямецкай акупацыі (на каляровым фота можна бачыць прыём, характэрны для міжваеннай менскай архітэктуры - розная афарбоўка для сцен і для прасценкаў паміж вокнамі). На пасляваенных фота будынак прысутнічае альбо на дальнім плане, альбо на фоне. Здымка, дзе б мясакамбінат быў бачны цалкам, пакуль не знайшлося.
Знесены будынак быў напрыканцы 1980-х.