پژوهه (ابوالفضل حاجی‌زادگان)
226 subscribers
23 photos
4 videos
7 files
30 links
ابوالفضل حاجی زادگان
پژوهشگر اجتماعی
دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی

ایمیل: a.hajizadegan@ut.ac.ir
ارتباط در تلگرام: @Hajizadegan
Download Telegram
Forwarded from مشق نو
📝📝📝 «پیشروی‌های آرام اینستاگرام ایرانی»

🔻🔻🔻پژوهشی به‌کوشش ابوالفضل حاجی‌زادگان درباره روندهای تغییر اینستاگرام ایرانی منتشر شده در وب‌سایت #مشق_نو

از متن:

🖊۷۵ درصد از صفحه‌های روزمره‌نگاری در اختیار زنان قرار دارد. همچنین در حالی که فقط ۱۲ درصد از صفحه‌های تأثیرگذار تجاری در اختیار اشخاص قرار دارند، سه-چهارم از این صفحه‌های شخصی در اختیار زنان است. با توجه به اینکه صفحه‌های روزمره‌نگاری و صفحه‌های مد و زیبایی نیز به‌طور غیرمستقیم موجب درآمدزایی صاحب صفحه می‌شود، می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که شاید به مرور زمان، فضای آنلاین (و به‌طور خاص اینستاگرام) در مقایسه با فضای آفلاین، موقعیت‌های شغلی مناسب‌تری را در اختیار بخشی از زنان قرار دهد.

🖊یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که علیرغم اتهامی که هر از گاهی در خصوص تأثیرپذیری کاربران اینستاگرام از «خارج‌نشین‌ها» مطرح می‌شود، نه تنها اکثریت چشمگیری از صفحه‌های تأثیرگذار در اختیار افراد ساکن ایران است، بلکه این برتری عددی، روندی افزایشی نیز دارد. به‌طوری که سهم صفحه‌های تأثیرگذارِ داخلی در طی یک سال اخیر، از ۷۶ درصد به ۸۰ درصد افزایش پیدا کرده است.

🖊اینستاگرام ایرانی علیرغم اینکه همواره از سوی بعضی از جریان‌های سیاسی و رسانه‌ای و حتی بعضی از اهالی دانشگاه و روشنفکران، در معرض آسیب‌انگاری‌ها و اتهام‌های دست‌ودلبازانه قرار دارد، بر مسیر آزمون و خطا و خوداصلاح‌گری حرکت می‌کند. به‌ازای هر کاربری که زیر صفحه‌ی فلان بازیکن یا داور فوتبال فحاشی می‌کند، هزاران کاربر ایرانی در اینستاگرام در حال مطالعه و آموزش و یادگیری و خرید و فروش و خندیدن و خنداندن اطرافیانشان هستند. لطفاً یک بار دیگر، بخش دوم جمله‌ی قبل را بخوانید. از قضا، این فعالیت‌ها مربوط به همان حوزه‌هایی‌اند که نهاد دولت (و نه صرفاً دولت روحانی) در آنها فاقد کارآمدی لازم است. چه کسی می‌تواند در مؤثر بودن بخشی از صفحه‌های تأثیرگذار اینستاگرام ایرانی در افزایش آگاهی مردم در مقابله با بحران کرونا تردیدی داشته باشد؟

🔸متن کامل این پژوهش را در لینک زیر بخوانید یا در موبایل خود بر روی Instant View کلیک کنید
tinyurl.com/y2x8sb4j
#ابوالفضل_حاجی‌زادگان #شبکه‌های_اجتماعی #اینستاگرام

🔸 نشانی تلگرام «مشق نو»:
t.me/mashghenowofficial

🔸 نشانی وب‌سایت «مشق نو»:
http://mashghenow.com
ابوالفضل حاجی‌زادگان در مقاله «نبرد با دشمن فرضی» می‌نویسد

🖍خود ارتباطی توده‌ای مبتنی بر شبکههای افقی، ارتباط تعاملی‌ای است که معمولاً به دشواری توسط حکومت‌ها و شرکت‌ها قابل کنترل‌اند. این مقوله از نظر کاستلز، پایگاهی فناورانه برای ایجاد خودمختاریِ کنشگر اجتماعی در مقابل نهادهای جامعه فراهم می‌کند و به همین دلیل است که حکومت‌ها از اینترنت می‌ترسند

🖍انتخاب رهبران کنش‌های جمعی در شبکههای اجتماعی آنلاین به‌صورت تدریجی و بر اساس اعتمادی که صاحبان این صفحه می‌توانند از کاربران جلب کنند، انجام می‌شود. در نتیجه، این رهبران جدید، موقعیت متزلزل‌تری دارند و ممکن است با چند اظهارنظر به‌طور کلی مورد بی‌اعتمادی کاربران قرار بگیرند

🗞متن کامل این مقاله را در شماره ۶ مجله مشق فردا بخوانید.

♦️نسخه دیجیتال مشق فردا از طریق کتابخوان‌های زیر قابل دسترسی است:
فیدیبو | طاقچه | جار

#مشق_فردا #ابوالفضل_حاجی_زادگان #جامعه_شناسی #شبکه‌های_اجتماعی

🔸به کانال «مشق فردا» بپیوندید:
🆔 @mashghefarda
Forwarded from مشق نو
📝📝📝 سیاست‌زدایی با کمک اکانت‌های «سیاسی»

🔻🔻🔻پژوهشی به‌کوشش ابوالفضل حاجی‌زادگان درباره تحولات توییتر فارسی منتشر شده در وب‌سایت #مشق_نو

از متن:

🖊درباره‌ی جریان‌سازی و تأثیرگذاری توییتر بر سیاست ایران، تردید چندانی باقی نمانده است. هم خوش‌بین‌ها و هم بدبین‌ها به این توافق رسیده‌اند که توییتر به یکی از ابزارهای مهم در دعوای سیاست ایران تبدیل شده است؛ با این تفاوت که گروه اول معتقدند تأثیرات مثبت توییتر بر زمین سیاست ایران بیشتر از تأثیرات منفی‌اش است و گروه دوم، کفه‌ی دیگر ترازو را سنگین‌تر می‌بینند.

🖊اگر تلقیِ ذات‌پندارانه‌ای در خصوص شبکههای اجتماعی آنلاین نداشته باشیم، در هر کجای این طیفِ خوش‌بینی تا بدبینی که بایستیم نباید فراموش کنیم که پیوندِ شکل گرفته بین توییتر و سیاست در ایران، سرنوشت محتوم و تغییرناپذیری نیست؛ یعنی هم می‌توانست طور دیگری باشد و هم می‌تواند طور دیگری بشود.

🖊لذا ضروری است کنشگران، سیاستمداران، اهالی رسانه، متخصصان و سایر بازیگران مؤثر در توییتر ایرانی، همواره در خصوص پیامدهای خواسته و ناخواسته‌ی رفتارهای‌شان، بازاندیشی کنند. یکی از معیارهای عینی برای چنین کاری، مطالعه‌ی نتایج پژوهش‌های غیرجانبدارانه و غیرسفارشی است.

🖊در مجموعه پژوهش‌هایی که طی بیش از دو سال گذشته درباره‌ی توییتر ایرانی انجام داده‌ام، سعی کرده‌ام با جمع‌آوری و تحلیل کلان‌داده‌های توییتر، روندهای تغییر در توییتر ایرانی را شناسایی کنم. در ادامه‌ی این یادداشت، بخشی از یافته‌های پژوهش اخیرم را مرور می‌کنیم.

🔸متن کامل این پژوهش را در لینک زیر بخوانید یا در موبایل خود بر روی Instant View کلیک کنید
vrgl.ir/C3XGp

#ابوالفضل_حاجی‌زادگان #شبکه‌های_اجتماعی #توییتر

🔸 نشانی تلگرام «مشق نو»:
t.me/mashghenowofficial

🔸 نشانی وب‌سایت «مشق نو»:
http://mashghenow.com
Forwarded from مشق نو
📝📝📝 پیشروی‌های آرام اینستاگرام ایرانی | گزارش شماره ۲ – سال ۱۴۰۰

🔻🔻🔻پژوهشی به‌کوشش ابوالفضل حاجی‌زادگان درباره روندهای تغییر اینستاگرام ایرانی منتشر شده در وب‌سایت #مشق_نو

📌بریده‌ای از متن:

🖊طبق نتایج این گزارش، صفحه‌های آموزشی و صفحه‌های مربوط به کسب‌وکارهای اینستاگرامی طی دو سال گذشته بیشترین میزان رشد را در بین صفحه‌های پرمخاطب ایرانیِ اینستاگرام به خود اختصاص داده‌اند. سهم صفحه‌های آموزشی در بین صفحه‌های پرمخاطب ایرانی اینستاگرام در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ به‌ترتیب ۵، ۱۱ و ۱۴ درصد بوده است. همچنین در حالی که سهم کسب‌وکارها در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به‌ترتیب ۲ و ۴ درصد بوده است، در تابستان ۱۴۰۰ به ۷ درصد افزایش پیدا کرده است.

🖊در طرف مقابل، صفحه‌هایی که محتوای پورنوگرافیک منتشر می‌کنند شدیدترین میزان کاهش سهم را تجربه کرده‌اند؛ به‌طوری که در سه سال متوالی مذکور، سهم این صفحه‌ها در بین کل صفحه‌های پرمخاطب ایرانیِ اینستاگرام، به‌ترتیب ۹، ۶ و ۳ درصد بوده است. بعد از صفحه‌های پورنوگرافی، صفحه‌های مدوزیبایی و صفحه‌های سینمایی نیز بیشترین کاهش سهم را داشته‌اند.

🖊سهم ۱۳ درصدی صفحه‌های مدوزیبایی در تابستان ۱۳۹۸ بعد از گذشت دو سال در تابستان ۱۴۰۰ به ۶ درصد کاهش پیدا کرده است. همچنین سهم صفحه‌های سینمایی در بازه زمانی مذکور از ۱۴ به ۹ درصد رسیده است. به‌نظر می‌رسد وضعیت نیمه‌تعطیل سینماها در دو سال گذشته، تأثیر قابل توجهی در کاهش تأثیرگذاریِ صفحه‌های سینمایی داشته است.

🖊به‌طور خلاصه می‌توان گفت که اینستاگرام ایرانی در ادامه‌ی پیشروی‌های تدریجیِ امیدوارکننده‌اش، در طی دو سال گذشته به‌سمت رشد کسب‌وکارهای اینترنتی و صفحه‌های آموزشی حرکت کرده است، صفحه‌های منتشرکننده‌ی محتواهای پورنوگرافیک را به حاشیه رانده است، فضای متکثرتری را تجربه می‌کند، و بیش از پیش زمینه‌ی مشارکت‌های اجتماعی و اقتصادی زنان را فراهم کرده است.

🖊همه‌ی این اتفاق‌ها در حالی رخ می‌دهند که کماکان بسیاری از صاحب‌نظران با کلیدواژه‌ی «ابتذال» به سراغ اینستاگرام ایرانی می‌روند و تصویری آسیب‌انگارانه از آن ارائه می‌کنند که مبنای روش‌شناختی روشنی ندارد. از قضا، برچسب «ابتذال» بیشتر زیبنده‌ی همین وضعیتی است که هر کسی می‌تواند درباره‌ی حوزه‌ای که به زندگی میلیون‌ها انسان ربط مستقیم و غیرمستقیم دارد هر ادعایی را مطرح کند، بدون آنکه پایبند به روش‌شناسی علمی باشد و شواهد تجربی برای ادعاهایش مطرح کند. ابتذال روش‌شناختی!

🔸متن کامل این نوشتار را در لینک زیر بخوانید
mashghenow.com/?p=5140

#ابوالفضل_حاجی‌زادگان #شبکه‌های_اجتماعی #اینترنت #اینستاگرام

📍بخش اول این گزارش (سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹) را اینجا بخوانید

🔸نشانی تلگرام «مشق نو»:
t.me/mashghenowofficial
Forwarded from مشق نو
📝📝📝اینستاگرام ایرانی در لحظه‌ی مهسا

🔻🔻🔻پژوهشی به‌کوشش ابوالفضل حاجی‌زادگان درباره روندهای تغییر اینستاگرام ایرانی منتشر شده در وب‌سایت #مشق_نو

📌بریده‌ای از متن:

🖊اینستاگرام ایرانی در روایتی که توسط جریان‌های سیاسی و فکری مختلف برساخته شده است، غالباً به‌عنوان ابزاری برای سیاست‌زدایی از نگرش‌ها و رفتارهای مردم ایران معرفی می‌شود؛ جایی که کاربرهایش سرگرم محتواهایی مبتذل‌اند، فریب اخبار و ادعاهای دروغین را می‌خورند، به چهره‌های مشهور فحش می‌دهند و به‌طور بیمارگونه‌ای از بخش‌های جذاب‌تر زندگی روزمره‌شان استوری منتشر می‌کنند.

🖊جریان محافظه‌کار (موسوم به اصولگرا) با همین صورت‌بندی به‌دنبال تحقق سیاست «سامان‌دهی» و «صیانت» است و جریان‌های سیاسی طرفدار تغییر نیز با همین صورت‌بندی، کاربرها را به پلتفرم‌های ظاهراً سیاسی‌تری مثل توییتر و کلاب‌هاوس فرا می‌خوانند. اما اگر چنین است، چرا در لحظه‌ی مهسا، اینستاگرام به یک‌باره تبدیل به یکی از پلتفرم‌های اصلیِ ابراز و حتی سازمان‌دهی اعتراضات سیاسی تبدیل می‌شود؟

🖊آسان‌ترین و کوتاه‌ترین پاسخ به این پرسش این است که هرچه را در طی این دو-سه ماهه‌ی اخیر رخ داده است، به دشمنان نظام جمهوری اسلامی نسبت دهیم؛ یعنی همان پاسخی که این روزها به‌تکرار از رسانه‌های رسمی داخلی شنیده می‌شود.

🖊گاهی نیز بعضی از رهبرانِ خودخوانده‌ی اعتراضات مردمی در رسانه‌های خارج از ایران، همین پاسخ را با کلماتی دیگر بیان کرده و ادعا می‌کنند که این اتفاقات، نتیجه‌ی زحمات و برنامه‌ریزی‌های بسیار دقیقی است که در طی این سال‌ها انجام داده‌اند. این نوع نگاه به کنش‌های جمعی مردم، نه‌تنها روشنگر و راهگشا نیست، بلکه خودش بخش مهمی از بحرانی است که این روزها با آن مواجهیم.

🖊اما راه دیگری که وجود دارد این است که سعی کنیم کلیشه‌های رایج درباره شبکههای اجتماعی آنلاین را لااقل به‌طور موقت کنار بگذاریم و با رجوع به شواهد تجربی و با اتکا به روش‌های علمی، پاسخ‌هایی واقعی‌تر برای این پرسش را جست‌وجو کنیم. بخشی از پاسخ این پرسش را می‌توان از دریچه‌ی تحلیل روندهای تغییر در اینستاگرام ایرانی جست‌وجو کرد.

🖊احتمالاً برخی از خوانندگان این سطور به‌خاطر داشته باشند که من از سه سال پیش، پژوهشی طولی را درباره‌ی اینستاگرام ایرانی آغاز کرده‌ام و گزارش تحلیلی این پژوهش را پیش از این در سه نوبت در اوایل پاییز سال‌های ۹۸، ۹۹ و ۱۴۰۰ منتشر کرده‌ام. امسال به لطف فیلترینگ و اختلال‌های مداوم اینترنت، جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها بیشتر از قبل طول کشید و باعث شد گزارش فاز چهارم این پژوهش با کمی تأخیر آماده شود.

🖊با این توضیحات، در ادامه‌ی این متن، یافته‌های چهارمین سال متوالی این پژوهش، حول محور پرسشی که در ابتدا مطرح کرده‌ام ارائه می‌شود. یافته‌های این پژوهش به‌وضوح نشان می‌دهد که تغییر یک‌باره‌ی فضای اینستاگرام ایرانی در لحظه‌ی مهسا و تبدیل شدن‌اش به بستری برای اعتراض‌های آنلاین و سازمان‌دهی اعتراض‌های آفلاین را نمی‌توان ناشی از پروژه‌ای از پیش طراحی شده تلقی کرد؛ بلکه باید این پدیده را با در نظر گرفتن عاملیت کاربران و در پیوند با تغییرات تدریجی‌ای که در طی سال‌های اخیر در اینستاگرام ایرانی رقم زده‌اند درک و تحلیل کنیم.

🔸متن کامل این نوشتار را در لینک زیر بخوانید
mashghenow.com/?p=5780

#ابوالفضل_حاجی‌زادگان #شبکه‌های_اجتماعی #اینترنت #اینستاگرام

🔸نشانی تلگرام «مشق نو»:
t.me/mashghenowofficial
Forwarded from مشق نو
📝📝📝شتاب گرفتن پیشروی‌ها به لطف محدودیت‌های شتاب‌دار

🔻🔻🔻چهارمین گزارش تحلیلی سالیانه پیرامون روندهای تغییر در اینستاگرام ایرانی از پاییز ۱۳۹۸ تا پاییز ۱۴۰۲ به‌کوشش ابوالفضل حاجی‌زادگان منتشر شده در وب‌سایت #مشق_نو

📌بریده‌ای از متن:

🖊در فاصله‌ی پاییز ۱۴۰۱ تا پاییز ۱۴۰۲ محدودیت‌های بی‌سابقه‌ای بر روی اینستاگرام ایرانی اعمال شده است. کاهش سرعت اینترنت، افزایش اختلال و قطعی اینترنت، فیلترینگ اینستاگرام و حتی از دسترس خارج شدن بعضی از صفحه‌های پرمخاطب به‌دلیل «انتشار محتوای مجرمانه». حالا زمان مناسبی است تا ببینیم هزینه‌های مادی و معنوی هنگفتی که برای مقابله با این دشمن فرضی به کشورمان تحمیل شده، چه دستاوردهای عینی‌ای داشته است.

🖊بر اساس یافته‌های جدیدترین فاز پژوهشِ طولی‌ای که برای پنجمین سال متوالی بر روی روندهای تغییر در اینستاگرام ایرانی انجام می‌دهم، در طی یک سال گذشته، علی‌رغم تمام زحمات بی‌دریغ مسئولان، افزایش تعداد صفحه‌های پرمخاطب ایرانی اینستاگرام نه تنها ادامه پیدا کرده بلکه برای اولین‌بار شتاب مثبت به خود گرفته و با ۲۱ درصد رشد نسبت به سال گذشته، به عدد ۳۲۱۲ رسیده است.

🖊حالا ببینیم که در پشت این رشد کمّیِ دور از انتظار، چه لایه‌های دیگری نهفته است. همان‌طور که در جدول شماره ۱ قابل مشاهده است، سهم صفحه‌های «طنز و سرگرمی» در ادامه‌ی روند نزولی پیشین‌اش، در پاییز سال جاری به ۲۷ درصد کاهش پیدا کرده است. سهم این صفحه‌ها در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به‌ترتیب ۳۳ و ۳۰ درصد از کل صفحه‌های پرمخاطب اینستاگرام ایرانی بوده است.

🖊در سوی دیگر، صفحه‌های «آموزشی» و صفحه‌های «کسب‌وکار» موفق شده‌اند به روند افزایشی خود ادامه دهند. در حالی که در سال ۱۳۹۸، تنها ۵ درصد از صفحه‌های پرمخاطب ایرانی در اینستاگرام، محتوای آموزشی منتشر می‌کرده‌اند، با افزایش تدریجی اقبال کاربران اینستاگرام به این صفحه‌ها، این نسبت در پاییز سال ۱۴۰۲ به ۱۶ درصد رسیده است. همچنین در حالی که در سال ۹۸، تنها ۲ درصد از صفحه‌های پرمخاطب اینستاگرام ایرانی را صفحه‌های «کسب‌وکار» تشکیل می‌دادند، این نسبت در سال جاری به ۱۱ درصد افزایش پیدا کرده است.

🖊نکته حائز اهمیت دیگر این است که سهم صفحه‌های «سینمایی» و صفحه‌های «ورزشی» در بین صفحه‌های پرمخاطب اینستاگرام ایرانی به‌تدریج رو به کاهش است. از طرفی، مقایسه میزان تغییر در تعداد دنبال‌کنندگان اهالی سینما و ورزش به تفکیک گرایش سیاسی آنها نشان می‌دهد که جایگاه «غیرسیاسی»ها از «سلبریتی-کنشگر»ها متزلزل‌تر شده است.

🖊در فاصله‌ی پاییز ۱۴۰۱ تا پاییز ۱۴۰۲، تعداد دنبال‌کنندگانِ آن دسته از چهره‌های سینمایی که طی سال گذشته موضع‌گیری سیاسی روشنی نداشته‌اند، به‌طور میانگین حدود ۹ درصد افزایش داشته است؛ در حالی که این شاخص برای سینماگرانی که نسبت به رویدادهای سیاسی کشور موضع‌گیری اعتراض‌آمیز داشته‌اند حدود ۱۵ درصد است. همچنین، تعداد دنبال‌کنندگان چهره‌های ورزشیِ «غیرسیاسی» تنها ۷ درصد افزایش داشته و در مقابل، تعداد دنبال‌کنندگان چهره‌های ورزشی‌ای که با اعتراضات سیاسی شهروندان همراهی کرده‌اند به‌طور میانگین حدود ۱۶ درصد بیشتر شده است.

🔸متن کامل این نوشتار را در لینک زیر بخوانید
https://mashghenow.com/?p=5982

🔗پیشینه گزارش‌ها:
گزارش شماره ۱ - گزارش شماره ۲ - گزارش شماره ۳

#ابوالفضل_حاجی‌زادگان #شبکه‌های_اجتماعی #اینترنت #اینستاگرام

🔸نشانی تلگرام «مشق نو»:
t.me/mashghenowofficial