📝⭕️حکمرانی برای خلق در مقابل حکمرانی برای خدا (تامّلی مفهومیـنظری)
✍سعید زیباکلام
🔷 اخیراً در یادداشت بسیار کوتاهی خواندم که «هدف دینداری تأمین رضایت خداوند و هدف حکومتداری هم جلب رضایت عموم مردم یک جامعه است.» اگر چه در آن نوشته هیچگاه به صراحت حکمرانی برای خلق در مقابل حکمرانی برای خدا قرار داده نشده اما بعید به نظر میرسد که خوانندۀ آن یادداشت، این برداشت را نکند، به ویژه که در ابتدای آن این سئوال طرح شده که «جلب رضایت کدام؟».
🔶 بدون هیچ پیشفرضی دربارۀ سایر آرای نویسنده، از این اظهارات به روشنی برمیآید که از نظر وی “هدف از دینداری“ و ”هدف از حکومتداری“ دو مقوله یا دو امر جداگانه هستند. روشن است که نویسنده در اینجا تمایز یا دوگانهای را ایجاد میکند که آثاری دارد و سئوالاتی را برمیانگیزد:
✅ با فرض ”یکی نبودن“(همان تغایر داشتن) مقولۀ دینداری و حکومتداری، آیا این دو مقولۀ کثیرالاجزاء در تمام اهداف زیرمجموعۀ خود متغایرند یا تنها در بعضی؟
✅ همچنین، آیا با وصف ”یکی نبودن“(تغایر) آن دو مقوله، آیا آنها در تمام یا بعضی از اهداف خود در تعارض هستند یا نه؟
✅ آیا اعمال و افعال دینداری تماماً با اعمال و افعال حکومتداری متغایرند یا تنها در بعضی؟
✅ ایضاً، آیا اعمال و افعال دینداری تماماً با اعمال و افعال حکومتداری متعارضاند یا تنها در بعضی؟
🔷 امیدوارم روشن باشد که این سئوالات را نمیتوان در وضعیت مفهومسازینشدۀ فعلیِ مفاهیم ”دینداری“ و ”حکومتداری“ پاسخ داد. و این، یعنی تا مراد و مقصود خود از مقوله یا امر ”دینداری“ و مقوله یا امر ”حکومتداری“ را به طور مشخص تعریف یا تحدید نکرده باشیم نمیتوانیم به آن سئوالات پاسخ دهیم.
🔶 امیدوارم همچنین روشن باشد که نمیتوان در اینجا به آن خاماندیشی ِعامیانۀ مرسوم متوسل شد که هر فرد بالغِ عاقلی دارای آن تلقّی واحدِ ثابتِ جهانشمولِ فراتاریخی و فرااجتماعی از امر دینداری و امر حکمرانی است.
🔷 با این مقدمات ابتدایی، اما بسیار بنیانی در پاسخ به سئوال: آیا ”هدف از دینداری“ و ”هدف از حکومتداری“ یکی نیست و متغایرند؟ باید گفت: بستگی دارد که تلقی یا تعریف فرد از دینداری و حکومتداری چه باشد. بدین ترتیب، متغایر، متعارض، یا متطابق بودن ”هدف از دینداری“ و ”هدف از حکومتداری“ متکی یا مبتنی بر ذات، ماهیت، سرشت، و طبیعت آن دو مقولةَ اساسی نیست که در اینجا همچون در موارد عدیدۀ دیگر، ذاتی و ماهیتی وجود ندارد. و یا اگر هم از سر مماشات بپذیریم که وجود دارد تازه وارد میدان بیکران منازعات و مناقشات فرجامناپذیر بر سر چیستی آن ماهیات میشدیم.
🔶 در این صورت، چه باید کرد؟ خیلی ساده، ناگزیریم که به تلقّی/ تعریف افراد از آن دو مقوله رجوع کنیم. یعنی اگر فردی قائل به تغایر و تعارض هدف از دینداری و هدف از حکومتداری میشود باید پرسید تلقّیاش از این دو مقوله چیست؟ و ثانیاً منبع یا منابعش چیست؟ آیا اساساً منابعی مورد توسل قرار گرفته و یا این تلقی صرفاً مولود تجارب فضای اجتماعی و سیاسی روزگاری است که فرد در آن دوره زیسته است.
🔷 به راستی چقدر میتوان بدین تلقیهای بلامنبعِ محصول روزگار اعتماد کرد؟
◽️”لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنه.... “
◽️ جمعه 14/5/1401
#حکمرانی
#حکمرانی_برای_خدا
#حکمرانی_برای_خلق
#هدف_از_دینداری
#هدف_از_حکمرانی
🆔@saeidzibakalam
✍سعید زیباکلام
🔷 اخیراً در یادداشت بسیار کوتاهی خواندم که «هدف دینداری تأمین رضایت خداوند و هدف حکومتداری هم جلب رضایت عموم مردم یک جامعه است.» اگر چه در آن نوشته هیچگاه به صراحت حکمرانی برای خلق در مقابل حکمرانی برای خدا قرار داده نشده اما بعید به نظر میرسد که خوانندۀ آن یادداشت، این برداشت را نکند، به ویژه که در ابتدای آن این سئوال طرح شده که «جلب رضایت کدام؟».
🔶 بدون هیچ پیشفرضی دربارۀ سایر آرای نویسنده، از این اظهارات به روشنی برمیآید که از نظر وی “هدف از دینداری“ و ”هدف از حکومتداری“ دو مقوله یا دو امر جداگانه هستند. روشن است که نویسنده در اینجا تمایز یا دوگانهای را ایجاد میکند که آثاری دارد و سئوالاتی را برمیانگیزد:
✅ با فرض ”یکی نبودن“(همان تغایر داشتن) مقولۀ دینداری و حکومتداری، آیا این دو مقولۀ کثیرالاجزاء در تمام اهداف زیرمجموعۀ خود متغایرند یا تنها در بعضی؟
✅ همچنین، آیا با وصف ”یکی نبودن“(تغایر) آن دو مقوله، آیا آنها در تمام یا بعضی از اهداف خود در تعارض هستند یا نه؟
✅ آیا اعمال و افعال دینداری تماماً با اعمال و افعال حکومتداری متغایرند یا تنها در بعضی؟
✅ ایضاً، آیا اعمال و افعال دینداری تماماً با اعمال و افعال حکومتداری متعارضاند یا تنها در بعضی؟
🔷 امیدوارم روشن باشد که این سئوالات را نمیتوان در وضعیت مفهومسازینشدۀ فعلیِ مفاهیم ”دینداری“ و ”حکومتداری“ پاسخ داد. و این، یعنی تا مراد و مقصود خود از مقوله یا امر ”دینداری“ و مقوله یا امر ”حکومتداری“ را به طور مشخص تعریف یا تحدید نکرده باشیم نمیتوانیم به آن سئوالات پاسخ دهیم.
🔶 امیدوارم همچنین روشن باشد که نمیتوان در اینجا به آن خاماندیشی ِعامیانۀ مرسوم متوسل شد که هر فرد بالغِ عاقلی دارای آن تلقّی واحدِ ثابتِ جهانشمولِ فراتاریخی و فرااجتماعی از امر دینداری و امر حکمرانی است.
🔷 با این مقدمات ابتدایی، اما بسیار بنیانی در پاسخ به سئوال: آیا ”هدف از دینداری“ و ”هدف از حکومتداری“ یکی نیست و متغایرند؟ باید گفت: بستگی دارد که تلقی یا تعریف فرد از دینداری و حکومتداری چه باشد. بدین ترتیب، متغایر، متعارض، یا متطابق بودن ”هدف از دینداری“ و ”هدف از حکومتداری“ متکی یا مبتنی بر ذات، ماهیت، سرشت، و طبیعت آن دو مقولةَ اساسی نیست که در اینجا همچون در موارد عدیدۀ دیگر، ذاتی و ماهیتی وجود ندارد. و یا اگر هم از سر مماشات بپذیریم که وجود دارد تازه وارد میدان بیکران منازعات و مناقشات فرجامناپذیر بر سر چیستی آن ماهیات میشدیم.
🔶 در این صورت، چه باید کرد؟ خیلی ساده، ناگزیریم که به تلقّی/ تعریف افراد از آن دو مقوله رجوع کنیم. یعنی اگر فردی قائل به تغایر و تعارض هدف از دینداری و هدف از حکومتداری میشود باید پرسید تلقّیاش از این دو مقوله چیست؟ و ثانیاً منبع یا منابعش چیست؟ آیا اساساً منابعی مورد توسل قرار گرفته و یا این تلقی صرفاً مولود تجارب فضای اجتماعی و سیاسی روزگاری است که فرد در آن دوره زیسته است.
🔷 به راستی چقدر میتوان بدین تلقیهای بلامنبعِ محصول روزگار اعتماد کرد؟
◽️”لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنه.... “
◽️ جمعه 14/5/1401
#حکمرانی
#حکمرانی_برای_خدا
#حکمرانی_برای_خلق
#هدف_از_دینداری
#هدف_از_حکمرانی
🆔@saeidzibakalam