राज्यसेवा Prelims - Science strategy by आशिष सर.

📚 @eMPSCkatta संचलित टॉप टेलिग्राम चॅनेल्स –

🔹 eMPSCkatta (सर्वात मोठं चॅनेल)
👉  @eMPSCkatta

🔹 स्पर्धाग्राम अँप (Spardhagram)
👉  @spardhagram

🔹 चालू घडामोडी अपडेट्स (Daily)
👉 @ChaluGhadamodi

✍️ मराठी व्याकरण – @Marathi

✍️ इंग्रजी व्याकरण – @MPSCEnglish

📜 इतिहास – @MPSCHistory

🗺️ भूगोल – @MPSCGeography

🏛️ राज्यशास्त्र – @MPSCPolity

💹 अर्थशास्त्र – @MPSCEconomics

🔬 विज्ञान व तंत्रज्ञान-- @MPSCScience

🧮 अंकगणित व बुद्धिमत्ता @MPSCmaths

📢 तुम्ही जॉईन केलं का?

💫 राज्यसेवा पूर्व परीक्षा 2025 💫

🔬 सामान्य विज्ञान -General Science

1. भौतिकशास्त्र (PHYSICS)

➤ मोजमापन – Measurement
➤ गुरुत्वाकर्षण – Gravitation
➤ दाब – Pressure
➤ ऊर्जा, कार्य आणि शक्ती – Energy, Work and Power
➤ ध्वनी – Sound
➤ प्रकाश – Light
➤ विद्युतधारा – Electric Current
➤ चुंबकत्व आणि विद्युत चुंबकीय पट्टा – Magnetism and Electromagnetic Field
➤ सूर्यमाला – Solar System
➤ समीकरणे – Equations
➤ शोध आणि पुरस्कार – Discoveries and Awards

2. रसायनशास्त्र (CHEMISTRY)

➤ द्रव्य आणि वर्गीकरण – Matter and its Classification
➤ अणू व त्याची संरचना – Atoms and their Structure
➤ मूलद्रव्य आणि आवर्तसारणी – Elements and Periodic Table
➤ खनिजे व धातुके – Minerals and Metallurgy
➤ कार्बनचे जग – The World of Carbon
➤ आम्ल, आम्लारी व क्षार – Acids, Bases and Salts
➤ रासायनिक अभिक्रिया – Chemical Reactions
➤ किरणोत्सारिता – Radioactivity
➤ दैनंदिन वापर – Daily Uses

3. जीवशास्त्र (BIOLOGY)

➤ पेशी, उती आणि प्रकार – Cells, Tissues and their Types
➤ रक्ताभिसरण – Circulatory System
➤ श्वसनसंस्था – Respiratory System
➤ उत्सर्जन संस्था – Excretory System
➤ पचनसंस्था – Digestive System
➤ प्रजनन संस्था – Reproductive System
➤ अस्थिसंस्था – Skeletal System
➤ मानवातील ग्रंथी, संप्रेरके व विकरे – Human Glands, Hormones and Disorders
➤ जैवतंत्रज्ञान – Biotechnology
➤ मानवी उत्क्रांती – Human Evolution
➤ प्राणी वर्गीकरण – Animal Classification
➤ वनस्पतीशास्त्र – Botany

4. आरोग्यशास्त्र (HEALTH SCIENCE)

➤ पोषण – Nutrition
➤ मानवी आजार – Human Diseases

5. विज्ञान व तंत्रज्ञान (SCIENCE & TECHNOLOGY)

➤ आण्विक ऊर्जा – Nuclear Energy
➤ अवकाश तंत्रज्ञान – Space Technology
➤ संगणक – Computer (चालू घडामोडी संदर्भात)

📌 सूचना (Important Note)

Study करत असताना वरील Topics पूर्ण होतं आहेत का याची खात्री करून घ्या.

📚 स्रोत (Sources):

1.९ वी व १० वी राज्य मंडळाची विज्ञानाची पुस्तके आणि 11 वी  12 विज्ञानाची पुस्तके

2. भस्के सरांचा updated Science book

3. PYQ (पूर्व प्रश्नपत्रिका) विश्लेषण पुस्तक

👉🏻 तुम्ही तुमच्या अभ्यासाच्या गरजेनुसार एकच सर्वसमावेशक पुस्तक निवडावं.

👉🏻 तुमच्याकडे चांगले Class Notes असतील, तर त्यांचा व्यवस्थित उपयोग करावा.

👉🏻 जेव्हा आपण PYQs (मागील प्रश्नपत्रिका) चा अभ्यास करतो, तेव्हा आपल्याला अभ्यासाची योग्य दिशा मिळते.

🔥जॉईन🔥 @MPSCScience

आज 9 वाजता आपण Chemistry Revision session घेणार आहोत

Chemistry revision session by Ashish Sir .
जॉईन - @eMPSCkatta

✅ पाठच करायचं ✅

✅ No Other Option ✅

आज 9 वाजता Biology - Botony, Zoology, Virology यांच revision session होईल

लाईव्ह streaming सुरू आहे जॉइन व्हा

♻️ विज्ञान - शोध व संशोधक ♻️


01) विमान – राईट बंधू

02) डिझेल इंजिन - रुडाल्फ डिझेल

03) रडार - टेलर व यंग

04) रेडिओ - जी. मार्कोनी

05) वाफेचे इंजिन - जेम्स वॅट

06) थर्मामीटर - गॅलिलीयो

07) हेलीकॉप्टर - सिकोर्स्की

08) विजेचा दिवा - एडिसन

09) रेफ्रीजरेटर - पार्किन्स

10) वनस्पातींनाही संवेदना असतात - जगदीशचंद्र बोस

11) सापेक्षतेचा सिद्धांत – आइनस्टाइन

12) सायकल - मॅकमिलन

13) डायनामाइट - आल्फ्रेड नोबेल

14) रेडियम - मेरी क्युरी व पेरी क्युरी

15) टेलिफोन - आलेक्सांडर ग्रॅहाम बेल

16) ग्रामोफोन - एडिसन

17) टेलिव्हिजन - जॉन बेअर्ड

18) पेनिसिलिन - आलेक्सांडर फ्लेमिंग

19) उत्क्रांतिवाद - डार्विन

20) भूमिती - युक्लीड

21) देवीची लस - जेन्नर

22) अंधांसाठी लिपी - ब्रेल लुईस

23) अँटी रेबीज -लुई पाश्चर

24) इलेक्ट्रोन – थॉमसन

25) हायड्रोजन - हेन्री कॅवेनडिश

26) न्यूट्रोन – चॅडविक

27) आगकाड्याची पेटी - जॉन वॉकर

28) विद्युतजनक यंत्र - मायकेल फॅरेडे

29) कॉम्पुटर - वॅने बूश व शॉल

30) गुरुत्वाकर्षण सिध्दांत – न्यूटन

राज्यसेवा पूर्व परीक्षा । Last 28 Days Strategy By आशिष सर

लिंक: https://youtu.be/qQo7f9yVvTc?si=ZDt0GU0g1VbAJQzl

आज सकाळी 8 वाजता @eMPSCkatta YouTube चॅनेल वर

Molarity, Molality, Normality

@MPSCScience

⚛️ अणुसिद्धांत (जॉन डाल्टन, इ.स. 1803)

1.डाल्टनचा अणुसिद्धांत
➤ सर्व द्रव्य अतिशय लहान कणांनी बनलेले असून त्या कणांना अणू म्हणतात.
➤ अणू अविभाज्य आणि सर्वात लहान कण आहेत.
➤ एकाच मूलद्रव्याचे सर्व अणू एकसारखे असून त्यांचे वस्तुमान व गुणधर्म समान असतात.
➤ वेगवेगळ्या मूलद्रव्यांचे अणू भिन्न असून त्यांचे वस्तुमान व गुणधर्म वेगळे असतात.
➤ रासायनिक अभिक्रियेत अणूंची पुनर्रचना होते, ते निर्माण किंवा नष्ट होत नाहीत.
➤ दोन किंवा अधिक मूलद्रव्ये एकत्र आली की, त्यांचे अणू साध्या पूर्णांकाच्या प्रमाणात एकत्र येऊन संयुगे तयार करतात.

2.डाल्टनच्या सिद्धांतातील मर्यादा
➤ अणूच्या आतील रचनेबद्दल (प्रोटॉन, न्यूट्रॉन, इलेक्ट्रॉन) काहीही माहिती दिली नाही.
➤ वेगवेगळ्या मूलद्रव्यांच्या अणूंचे वस्तुमान भिन्न का असते, हे स्पष्ट केले नाही.
➤ समस्थानिके (isotopes) आणि समभारी (isobars) यांचे स्पष्टीकरण दिले नाही.
➤ अणू हा कडक व भरीव गोळा आहे असे मानले, परंतु नंतर थॉमसन व रदरफोर्ड यांच्या प्रयोगांनी अणूमध्ये पोकळ जागा असल्याचे सिद्ध केले.

3.आधुनिक अणुसिद्धांत व डाल्टनचे योगदान
➤ डाल्टनचा सिद्धांत हा आधुनिक रसायनशास्त्राचा पाया मानला जातो.
➤ त्यांच्या सिद्धांतामुळे अणूंच्या रचनेचा व रासायनिक अभिक्रियांचा अभ्यास सुरू झाला.
➤ नंतरच्या संशोधनांमधून सिद्ध झाले की अणू अविभाज्य नसून, ते इलेक्ट्रॉन, प्रोटॉन आणि न्यूट्रॉन यांनी बनलेले आहेत.
➤ आजही डाल्टनचा सिद्धांत रासायनिक अभिक्रियांचे मूलभूत नियम (वस्तुमान संरक्षणाचा नियम, निश्चित प्रमाणाचा नियम, बहुगुणक प्रमाणाचा नियम) समजण्यासाठी उपयुक्त ठरतो.

👉 निष्कर्ष: डाल्टनचा अणुसिद्धांत अणूविज्ञानाची सुरुवात करणारा ठरला. त्याने दिलेल्या गृहीतकांमध्ये काही मर्यादा असल्या तरी आधुनिक अणुरचनेच्या अभ्यासासाठी त्याचे योगदान पायाभूत आहे.

🔥जॉईन🔥 @MPSCScience

जे. जे. थॉमसन - अणुचे प्रतिरूप ⚛️

1.जे. जे. थॉमसन आणि अणुची रचना
➤ ब्रिटिश भौतिकशास्त्रज्ञ जे. जे. थॉमसन यांनी डाल्टनच्या अणुसिद्धांतात बदल सुचवले.
➤ त्यांनी अणूमधील सूक्ष्म ऋणप्रभारित कणांचे अस्तित्व शोधले.
➤ त्यांना "अणूच्या सर्वात लहान कणांचा शोधक" म्हणून ओळखले जाते.

2.थॉमसनचा अणुसिद्धांत (Plum Pudding Model) 🍮
➤ थॉमसनने अणूला कलिंगड/पुडिंग यांची उपमा दिली.
➤ त्यांच्या मते, अणूतील धनप्रभार संपूर्ण अणूत समान रीतीने पसरलेला असतो.
➤ या धनप्रभाराच्या सागरात ऋणप्रभारित इलेक्ट्रॉन जणू बिया किंवा मनुके याप्रमाणे बसलेले असतात.
➤ अणू एकंदरीत विद्युत उदासीन असतो कारण धनप्रभार आणि ऋणप्रभार समान असतो.

3.थॉमसनच्या सिद्धांतातील महत्त्वाचे मुद्दे
➤ अणू हा धनप्रभाराच्या गोळ्यासारखा आहे.
➤ ऋणप्रभारित इलेक्ट्रॉन त्यामध्ये रोवलेले असतात.
➤ यामुळे अणू स्थिर राहतो, असे मानले गेले.

4.इलेक्ट्रॉनचा शोध 🔬
➤ कॅथोड रे (Cathode Ray) च्या अभ्यासादरम्यान थॉमसन यांनी इलेक्ट्रॉनचा शोध लावला.
➤ त्यांनी इलेक्ट्रॉन हे ऋणभारित (Negative charge) कण आहेत, हे सिद्ध केले.
➤ 1906 साली त्यांना या शोधासाठी नोबेल पारितोषिक मिळाले.

5.थॉमसनच्या सिद्धांतातील त्रुटी ❌
➤ धनप्रभार अणूमध्ये सर्वत्र पसरलेला असतो, हे चुकीचे ठरले.
➤ रदरफोर्डच्या सुवर्णपत्रक प्रयोगातून असे दिसून आले की अणूचा बहुतांश भाग रिकामा असतो.
➤ अणूमधील धनप्रभार एका केंद्रकात केंद्रित असतो, हे रदरफोर्डने सिद्ध केले.
➤ त्यामुळे थॉमसनचे 'Plum Pudding Model' चुकीचे ठरले.

6.थॉमसनच्या शोधाचे महत्त्व 🌟
➤ डाल्टनचा "अणू अविभाज्य आहे" हा सिद्धांत खोटा ठरला.
➤ अणूमध्ये उपपरमाणवीय कण (Subatomic particles) असतात, हे प्रथमच सिद्ध झाले.
➤ अणुसंशोधनाला नवीन दिशा मिळाली.
➤ जरी त्यांचा सिद्धांत अचूक नव्हता, तरी त्यातून रदरफोर्ड, बोहर आणि पुढील शास्त्रज्ञांना अणूची खरी रचना शोधण्याची प्रेरणा मिळाली.

🔥जॉईन🔥 @MPSCScience

अणूची परिपूर्ण रचना ⚛️

1.अणुचे केंद्रक (Nucleus) 🧲
➤ अणुच्या केंद्रभागी एक भरीव, दाट केंद्रक असते.
➤ केंद्रकाभोवती मोठी पोकळ जागा असते, जिथे इलेक्ट्रॉन परिभ्रमण करतात.
➤ केंद्रकात प्रोटॉन व न्यूट्रॉन असतात; या दोघांना मिळून न्यूक्लिऑन म्हणतात.
➤ अणूत प्रोटॉनची संख्या = इलेक्ट्रॉनची संख्या → अणू विद्युतदृष्ट्या उदासीन (Neutral).
➤ न्यूट्रॉनची संख्या वेगळी असू शकते → त्यामुळे आइसोटोप्स अस्तित्वात येतात.

2.अणुमधील मूलभूत कण 🔬
(अ) प्रोटॉन (Proton) (p⁺)
➤ धन प्रभारित (+1.6 × 10⁻¹⁹ कुलॉम).
➤ केंद्रकात असतो.
➤ शोध: गोल्डस्टेन.
➤ नाव दिले: अर्नेस्ट रदरफोर्ड.
(आ) न्यूट्रॉन (Neutron) (n)
➤ कोणताही प्रभार नसलेला (Neutral).
➤ केंद्रकात असतो.
➤ शोध: जेम्स चॅडविक.
(इ) इलेक्ट्रॉन (Electron) (e⁻)
➤ ऋण प्रभारित (-1.6 × 10⁻¹⁹ कुलॉम).
➤ केंद्रकाभोवती विशिष्ट कक्षांमध्ये परिभ्रमण करतो.
➤ शोध: जे. जे. थॉमसन.
➤ प्रयोग: कॅथोड रे (Cathode Ray) ट्यूब.

3.इतर सूक्ष्म कण 🔍
(अ) पॉझिट्रॉन (Positron)
➤ "धन इलेक्ट्रॉन".
➤ शोध: पॉल डिरॅक व कार्ल अँडरसन.
(आ) न्यूट्रिनो (Neutrino) आणि अँटिन्यूट्रिनो (Antineutrino)
➤ कोणताही विद्युत प्रभार नसतो.
➤ शोध: एन्रिको फर्मी.
(इ) मेसॉन (Meson)
➤ अस्थिर कण, अणुच्या केंद्रकात आढळतात.
➤ शोध: हिडेकी युकावा आणि वॉल्टर हेइटलर.
(ई) अँटिप्रोटॉन (Antiproton)
➤ ऋण प्रभारित प्रोटॉन.
➤ शोध: एमिलिओ सेग्रे व ओवेन चेंबरलेन.
(उ) बोसॉन (Boson)
➤ भारतीय शास्त्रज्ञ सत्येंद्रनाथ बोस यांच्या नावावरून नामकरण.
➤ हिग्स बोसॉन हा सर्वात महत्त्वाचा बोसॉन, कारण तो इतर कणांना वस्तुमान (Mass) देतो.

🔥जॉईन🔥 @MPSCScience