هیچ‌گاه به مسلمانی و نامسلمانی‌ام عادت نکردم، بلکه ناخواسته هر روز و هر شب مسلمان شدم و در ایمان‌ورزی به تکرار نیفتادم.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

◾دورهٔ آموزشی خوانش آثار ماکس وبر
▪️مدرس: مسعود زمانی مقدم

ماکس وبر یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان و پژوهشگران کلاسیکِ جامعه‌شناسی است که تأثیر چشم‌گیر و ژرفی بر جامعه‌شناسی گذاشته است. او اندیشه و نظریۀ اجتماعی و بینش جامعه‌شناختی را در مسیر تازه‌ای وارد کرد و بر گسترۀ تفکر اجتماعی افزود. ازاین‌رو، می‌توان گفت بدون فهم اندیشه و نظریات وبر نمی‌توان بسیاری از نظریات معاصر در نظریۀ اجتماعی را به درستی درک کرد. او اندیشمندی جدی و دقیق و با بینشی ژرف و گسترده بود و آثاری از خویش بر جای گذاشت که درکی عمیق‌تر از جامعه و پدیده‌های اجتماعی برای ما فراهم می‌کنند. از ماکس وبر چندین کتاب انتشار یافته، بیش از ده کتاب درباره او نوشته شده، در ده‌ها کتاب نظریه‌های او شرح داده شده‌اند و در صدها کتاب و مقاله به او اشاره گشته و ارجاع داده شده است. در این دوره سعی بر این است تا با خوانش شش کتاب مهم او با جهان فکری جذاب و ذهن پُرمایه‌اش بیشتر آشنا بشویم.

◾برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام به شمارهٔ ۰۹۳۳۹۲۷۱۰۱۹ در واتساپ پیام بدهید.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

کلاً اعتراض رسانه‌ای هنرمندان و سلبریتی‌ها را جدی نگیرید، حتی اگر یک کارگردان بزرگ سینما هم باشد! خیلی هم انتظار نداشته باشید این‌ها رسالتی اجتماعی-سیاسی داشته باشند. در بهترین حالت آن‌ها می‌بایست رسالت اجتماعی‌شان را در هنرشان نشان بدهند نه در جار و جنجال‌های رسانه‌ای. بهتر است از همان هنرشان لذت ببریم و نه بیشتر!

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

کتاب «دگردیسی مشغولیت‌ها: نفع شخصی و کنش همگانی» نوشتهٔ آلبرت هیرشمن، اقتصاددان آلمانی، اثری است بسیار هوشمندانه و خلاقانه در بررسی دوگانهٔ زندگی شخصی و زندگی عمومی. هیرشمن با رویکردی میان‌رشته‌ای بحث را از نحوهٔ تغییر مصرف در غرب آغاز می‌کند و به نحوهٔ دگرگونی مشارکت سیاسی -به‌عنوان نوعی مصرف سیاسی- در جوامع غربی می‌رسد. مفهوم مرکزی او در این بررسی، مفهوم «سرخوردگی» است. از نظر هیرشمن، هرگونه مصرف و کنشی، چه شخصی و چه همگانی، در ذات خود سرخورده‌زا است. از این‌رو، ما با چرخهٔ زندگی شخصی‌مدار به زندگی همگانی و برعکس آن مواجه‌ایم که حاصل گریز از یک سرخوردگی به سرخوردگی دیگر است. به دیگر سخن، مشغولیت‌های شخصی/همگانی مردم غرب بنا بر منطقی روان‌شناختی در یک چرخه افتاده است. به هر حال، کتاب می‌تواند حتی در فهم جامعهٔ غیر غربی ما نیز سودمند باشد، به‌ویژه در فهم این‌که چرا فردگرایی لجام‌گسیخته در جامعه ما و فساد همراه با آن افزایش یافته و از سوی دیگر کنش‌های همگانی و مشارکت سیاسی با چالش‌هایی جدی روبه‌رو شده‌اند.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

شاید بتوان گفت از نظر سیاسی -در حد افراطی‌اش- چپ‌گرایی رویکردی ضد فرهنگ است و راست‌گرایی رویکردی ضد جامعه. با وجود این، راه کاملاً میانه در واقعیت وجود ندارد، فقط می‌توان در حدود مرزی چپ و راست حرکت کرد تا گرفتار معایب هیچ‌یک از این دو رویکرد نشد.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

◼️ نقدی بر کتاب «اصلاح‌طلبی ناکام؛ واکاوی تئوریک جنبش ملی نفت و دولت دموکراتیک مصدق»

◾️مسعود زمانی مقدم

▪️سخنرانی ارائه‌شده در نشست بررسی کتاب «اصلاح‌طلبی ناکام؛ واکاوی تئوریک جنبش ملی نفت و دولت دموکراتیک مصدق». انجمن جامعه‌شناسی ایران (گروه جامعه‌شناسی کشورهای اسلامی)، ۲۵ اسفند ۱۴۰۰

@masoudzamanimoghadam

ابتذال فضای دانشگاهی علوم اجتماعی ایران به حدی است که تشخیص سره از ناسره و تمایز باسواد از بی‌سواد در آن بسیار دشوار شده است؛ دیگر نه مقام استادی معیار سنجش علم دانشگاهیان است و نه مدرک دکتری آن‌ها و نه تعداد آثار منتشرشده‌شان. در این میان، فقط آن‌هایی می‌توانند خوب را از بد در این میدان آشفته تشخیص دهند که کاملاً پی‌گیر فضای دانشگاهی باشند و فعالیت‌های دانشگاهیان را به‌طور پیوسته در نظر داشته باشند. وگرنه عنوان‌ها و رتبه‌های دانشگاهی و رزومه‌های علمی عمدتاً پوششی‌اند که می‌توانند بسیار فریبنده باشند. پیشنهاد من به‌ویژه به دانشجویان تازه‌‌وارد به علوم اجتماعی این است که مجذوب و فریفتهٔ جایگاه و روزمهٔ علمی دانشگاهیان، حتی در معتبرترین دانشگاه‌ها، نشوید. خیلی از این دانشگاهیان بسیار کم‌تر از آن‌چه در ظاهر نشان می‌دهند هستند.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

برداشت‌ها و تفسیرهای مختلف و متنوعی از دین و دین‌داری وجود دارد. فهم این نکته هم برای افراط‌گرایان مذهبی ضروری است و هم برای دشمنان دین و دین‌داری. مدارا نتیجهٔ مطلوب و انسانی ذهن باز و کثرت‌گرا نسبت به باورهای معنوی دیگران است.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

بیرون از دانشگاه بودن و دیدن دانشگاهیان کم‌سواد و بی‌سواد درون دانشگاه نیز رنجی عظیم و عذابی الیم است. پس از سال‌ها تحصیل و تحقیق و فعالیت و دغدغه‌مندیِ علمی باید پشت درهای بستهٔ دانشگاه به انتظاری فرسایشی و تحقیرآمیز تن بدهی تا شاید جایی هم در دانشگاه برای تو پیدا شود. تحمل نظام آموزش عالی‌ای که با بی‌عدالتی عمیق‌اش پُر شده از نخاله‌های فرصت‌طلب واقعاً سخت است و جان‌کاه. مگر یک انسان چقدر می‌تواند ظلم را تحمل کند؟! در دانشگاه ایرانی اگر به جایی وصل نباشی و یا شانس نیاوری به درماندگی شغلی می‌رسی!

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

نوروز مبارک 🌱🌹

من موافق نقد رادیکال فرهنگ و سنت‌ها نیستم. طبیعی است که فرهنگ امری ثابت و ایستا نیست و با تغییرات اجتماعی دگرگون می‌شود و با نظمی درونی به‌طور پیوسته خود را بر پایهٔ کارکردهای انسانی و اجتماعی‌اش اصلاح می‌کند. از این‌رو، نقد رادیکال آن نشان‌دهندهٔ نوعی بیگانگی با جامعه است و حاصل تفکری است که زمینه‌زدوده‌ شده است‌. افزون بر این، اهمیت فرهنگ و سنت‌ها در زمانه و زمینهٔ پُرشتاب و دلهره‌آور کنونی در این است که ذهن پراکنده و بلاتکلیف و بی‌خانمان ما مردم این جهان آشفته را تا حدودی تسکین می‌دهد؛ این نکته‌ای که می‌بایست همواره در نقد روشنفکرانهٔ فرهنگ در نظر داشت.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

اگر می‌خواهیم در علوم انسانی-اجتماعی حرفه‌ای باشیم و بیش‌از‌پیش رشد کنیم، می‌بایست از نقد علمی و تخصصی دیگران نسبت به دیدگاه‌ها، نوشته‌ها و پژوهش‌های خویش استقبال کنیم، نه این‌که منتقد را دشمن بپنداریم و از نقد علمی پریشان و آزرده شویم. ذهن باز و پذیرا نسبت به انتقادِ تخصصی نشان‌دهندهٔ منش و روش حرفه‌ای ما است.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

بسیاری از کتاب‌های تألیفی در علوم اجتماعی ایران اساساً نه تألیف بلکه گردآوری‌ و یا، در بدترین صورت آن، سرهم‌بندی‌های ناشیانه‌اند که اثری از نگاه و قلم نویسندگانشان در آن‌ها دیده نمی‌شود. نویسندگان این نوع کتاب‌ها مؤلف‌هایی با بینش و برنامهٔ فکری و علمی نیستند، بلکه افرادی‌اند با ذهنی عاریتی که نمی‌توانند اثری اصیل انجام بدهند.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

حافظ می‌گوید: «پیرِ ما گفت خطا بر قلم صُنع نرفت / آفرین بر نظرِ پاکِ خطاپوشش باد». بیت دارای ایهام و پارادوکس جالبی است. در مصرع اول به خطاناپذیری آفرینش اشاره می‌کند و در مصرع دوم از نادیده‌گرفتن خطاهای موجود در آفرینش سخن می‌گوید. به نظر می‌رسد علی‌رغم این تناقض، پیام اصلی حافظ در مصرع دوم نهفته است؛ زیستن در این عالم پُرتناقض می‌باید با چشم‌پوشی از کاستی‌ها و ضعف‌های موجود همراه شود. شاید لازم است خطاهای هستی (زندگی) را بپذیریم، بدون این‌که اصل آن را انکار کنیم.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

امروز علی رضاقلی در سن هفتادوپنج‌سالگی درگذشت. شهرت اصلی او به‌واسطۀ تألیف و انتشار دو کتاب «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی» و «جامعه‌شناسی خودکامگی» بوده است. مضمون اصلی این دو کتاب پیوند استبداد و جامعۀ ایرانی است. اگرچه آثار ایشان از نظر علمی و دانشگاهی روش‌مند نیستند (خود ایشان نیز همچنین ادعایی نداشت)، اما حاوی ایده‌ها و نکات تأمل‌برانگیزی‌اند که ارزش خواندن دارند. پیشنهاد می‌کنم این دو کتاب ایشان را بخوانید. یادش گرامی!

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

🔵 دعوت به مشارکت در نشست «افغانستانی‌های جامعۀ ایران؛ چالش‌ها و امکان‌ها» در پنجمین همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری دربارۀ جامعۀ ایران

🔸 مهلت ارسال چکیده (۲۰۰ تا ۵۰۰ واژه): ۲۰ فروردین ۱۴۰۱

🔸 ارسال چکیده به ایمیل masoudzmp@yahoo.com و یا آی‌دی @masoudzmp در تلگرام

از پژوهشگران ارجمند افغانستانی و ایرانی درخواست می‌کنم، به‌ویژه با توجه به روند تغییرات جامعۀ افغانستانی‌های ایران، با ارائه چکیده و مقالات ارزشمندشان در این همایش مشارکت کنند.

▪️اطلاعات بیشتر دربارۀ این همایش در سایت انجمن جامعه‌شناسی ایران:
http://yun.ir/w25cl4

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

این روزها برنامه‌ای در تلویزیون پخش می‌شود که مسابقه‌ای است دربارهٔ دانستنی‌ها و اطلاعات عمومی. اکثر مهمانان برنامه سلبریتی‌هایی هستند که حتی پرسش‌های حوزهٔ تخصصی خودشان را هم نمی‌توانند به درستی پاسخ بدهند. از این بی‌سوادی -که خیلی هم عجیب نیست- بگذریم، مسألهٔ مهم آنجاست که مجری و مهمانان برنامه به نادانی خود و دیگران می‌خندند. در واقع، برنامه از اساس دانایی را به سخره گرفته، صرفاً به این دلیل که می‌خواهد برنامه‌ای مفرح باشد. ظاهراً مخاطب عمومی هم این استهزا و ابتذال رسانه‌ای را بیشتر می‌پسندد، حتی به قیمت بی‌ارزشی دانایی. دانش می‌تواند از نظر درونی شادی‌بخش و مفرح باشد و نیازی نیست که با خندیدن به نادانی به دنبال شادمانی باشیم.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

◼️ خوانش آثار ماکس وبر (دورهٔ آموزشی آنلاین)

◾ کتاب اول: «روش‌شناسی علوم اجتماعی»

▪️ ۴ جلسه (۲۰، ۲۴، ۲۷ و ۳۱ فروردین ۱۴۰۱)
🔸هزینه ثبت‌نام: ۶۰ هزار تومان

🔴 برای ثبت‌نام به شمارهٔ ۰۹۳۳۹۲۷۱۰۱۹ در واتساپ و یا آی‌دی @raha_ebrahimi در تلگرام پیام بدهید.

فرا رسیدن ماه رمضان را به همۀ مسلمانان تبریک می‌گویم. به نظرم باورمندان به یک دین یا مذهب و آیین باید یک معیار اجتماعی را پیوسته در باورمندی و دین‌داری‌شان در نظر داشته باشند؛ مدارا با دیگرانی که هم‌دین و هم‌کیش و هم‌مسلک آن‌ها نیستند. تنها در این صورت است که دین‌داری می‌تواند از نظر فردی و اجتماعی سازنده و اخلاقی و متعالی باشد.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

علی شریعتی سخنور پُرشوری بوده و قلم زیبایی داشته. متفکر دغدغه‌مند و تأثیرگذار و خلاقی نیز بوده است. با وجود این، به نظرم درک علمی پایینی داشته و ذهن‌اش از لحاظ تحلیلی و دقت علمی در مطالعهٔ جامعه و پدیده‌های اجتماعی بسیار ضعیف بوده. با شناختی سطحی و ناکافی و ناقص از فلسفه و جامعه‌شناسی غرب دست به تفسیر نظریه‌های غربی زده است. به‌عنوان مثال، تفسیر شریعتی از ماکس وبر -دربارهٔ نقش دین و مذهب در دگرگونی‌های اجتماعی- عملاً نشان‌دهندهٔ کج‌فهمی شریعتی از اندیشهٔ وبر است. وبر به‌هیچ‌وجه معتقد به رابطه‌ای علّی و قطعی بین مذهب پروتستان و رشد سرمایه‌داری نیست. علاوه‌براین، وقتی هم که وبر به همبستگی تاریخی میان اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری می‌پردازد، نگاه ارزشی به نقش مثبت دین در توسعه اقتصادی ندارد و قضاوت ارزشی نمی‌کند. در حالی‌که رویکرد شریعتی به رابطهٔ دین و اقتصاد ایدئولوژیک است و از این جهت نظریهٔ وبر را در جهت اثبات نظر خودش تحریف می‌کند.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam