جشنهای زمستان

جشنهای ایرانی، چه جشنهای محلی که بازمانده آیینهای کهن هستند، و چه جشنهای ملی، زیاد هستند و در گذشته بیشتر نیز بوده است. امروزه نیز بسیاری از آنها در بین اقوام ایرانی باقی مانده است. زستان نیز با وجود افسردگی وسرما جشنهای ویژه خود داشته و دارد.

جشن #یلدا
زمستان با جشن یلدا آغاز می شود که شب آغاز زمستان است و دوره زمستان از شب یلدا تا 10 بهمن چله بزرگ، (چهل روز اول زمستان) و پس از آن چله کوچک تا اول اسفند (20 روز) است. (درباره یلدا، نوشتارهای فردا را بخانید.)

جشن #سده
مشهورترین آیین زمستان که هنوز در میان فارسی زبانان تاجیکستان و افغانستان برگزار می گردد، و برخی نواحی ایران، #جشن_سده است.
شامگاه این روز، هنگام جشن بزرگ «سَـدَه/ سده‌سوزی» در چهلمین روزِ پس از «یلدا» (زایش خورشید) و صدمین روز پس از اول آبان. متون کهن جشن سده را در آبان روز از بهمن‌ماه و در «چلّه» زمستان دانسته‌اند که برابر با دهم بهمن‌ماه می‌شود. جشن سده در نواحی گوناگون با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود: در خراسان «سَـرِه»، در حوالی اراک «جشن چوپانان»، در خمین «کُـردِه»، در دلیجان «هله هله» و در بدخشان تاجیکستان به نام «خِـرپَـچار» دانسته شده‌است. بتازگی زرتشتیان نیز کوشش می‌کنند تا این جشن را برگزار کنند. در فراهان، سنگسرِ سمنان و جاهایی دیگر، چهار روز پیش و پس از سده را «چاروچار» و سردترین شب‌ها می‌دانند که سده در میانه آن جای گرفته‌است.

جشن #اسفندگان
چون در سالهای اخیر جشن #ولنتاین در اول اسفند زبانزد شده است، شاید زمینه ای برای زنده کردن جشن #اسفندگان نیز فراهم شده باشد که در روز پنجم اسفند، و در ستایش و بزرگداشت سپندارمذ، ایزدبانوی زمین سرسبز و نگهبان زمین برگزار می‌شده و از جمله آداب آن هدیه دادن به زنان و گرامی داشت آنان بوده است و این روز در ادبیات پس از اسلام هم به روز #مردگیران - روز هدیه گرفتن از مرد- شهرت داشته است.


جشن #چهارشنبه_سوری
جشن «چهارشنبه‌سوری/ چارشنبه‌سوری» جشنی در سراسر ایران‌زمین در شبِ آخرین چهارشنبه سال همراه با آتش‌افروزی و پریدن از روی آن برپا می‌شود. این جشن با «آب» نیز در پیوند است و در برخی نقاط، پریدن از روی نهر یا آوردن آب از چشمه توسط دختران و شکستن کوزه‌های آب دیده شده‌است. با توجه به شواهد موجود، احتمال می‌رود که این جشن با جشن «فروردگان» در بیست و ششم اسفند و نیز با خانه‌تکانی پایان سال و پاکیزگی خانه در پیوند باشد.

#جشن_های_ایرانی
#زمستان

منبع:
لغتنامه دهخدا
رضا مرادی غیاث آبادی، راهنمای جشنهای ایرانی
سایت پژوهشهای ایرانی
@manamkorosh

جشنهای زمستان

جشنهای ایرانی، چه جشنهای محلی که بازمانده آیینهای کهن هستند، و چه جشنهای ملی، زیاد هستند و در گذشته بیشتر نیز بوده است. امروزه نیز بسیاری از آنها در بین اقوام ایرانی باقی مانده است. زستان نیز با وجود افسردگی وسرما جشنهای ویژه خود داشته و دارد.
@manamkorosh
جشن #یلدا
زمستان با جشن یلدا آغاز می شود که شب آغاز زمستان است و دوره زمستان از شب یلدا تا 10 بهمن چله بزرگ، (چهل روز اول زمستان) و پس از آن چله کوچک تا اول اسفند (20 روز) است. (درباره یلدا، نوشتارهای فردا را بخانید.)
@manamkorosh
جشن #سده
مشهورترین آیین زمستان که هنوز در میان فارسی زبانان تاجیکستان و افغانستان برگزار می گردد، و برخی نواحی ایران، #جشن_سده است.
شامگاه این روز، هنگام جشن بزرگ «سَـدَه/ سده‌سوزی» در چهلمین روزِ پس از «یلدا» (زایش خورشید) و صدمین روز پس از اول آبان. متون کهن جشن سده را در آبان روز از بهمن‌ماه و در «چلّه» زمستان دانسته‌اند که برابر با دهم بهمن‌ماه می‌شود. جشن سده در نواحی گوناگون با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود: در خراسان «سَـرِه»، در حوالی اراک «جشن چوپانان»، در خمین «کُـردِه»، در دلیجان «هله هله» و در بدخشان تاجیکستان به نام «خِـرپَـچار» دانسته شده‌است. بتازگی زرتشتیان نیز کوشش می‌کنند تا این جشن را برگزار کنند. در فراهان، سنگسرِ سمنان و جاهایی دیگر، چهار روز پیش و پس از سده را «چاروچار» و سردترین شب‌ها می‌دانند که سده در میانه آن جای گرفته‌است.
@manamkorosh
جشن #اسفندگان
چون در سالهای اخیر جشن #ولنتاین در اول اسفند زبانزد شده است، شاید زمینه ای برای زنده کردن جشن #اسفندگان نیز فراهم شده باشد که در روز پنجم اسفند، و در ستایش و بزرگداشت سپندارمذ، ایزدبانوی زمین سرسبز و نگهبان زمین برگزار می‌شده و از جمله آداب آن هدیه دادن به زنان و گرامی داشت آنان بوده است و این روز در ادبیات پس از اسلام هم به روز #مردگیران - روز هدیه گرفتن از مرد- شهرت داشته است.

@manamkorosh

جشن #چهارشنبه_سوری
جشن «چهارشنبه‌سوری/ چارشنبه‌سوری» جشنی در سراسر ایران‌زمین در شبِ آخرین چهارشنبه سال همراه با آتش‌افروزی و پریدن از روی آن برپا می‌شود. این جشن با «آب» نیز در پیوند است و در برخی نقاط، پریدن از روی نهر یا آوردن آب از چشمه توسط دختران و شکستن کوزه‌های آب دیده شده‌است. با توجه به شواهد موجود، احتمال می‌رود که این جشن با جشن «فروردگان» در بیست و ششم اسفند و نیز با خانه‌تکانی پایان سال و پاکیزگی خانه در پیوند باشد.
@manamkorosh
#جشن_های_ایرانی
#زمستان

منبع:
لغتنامه دهخدا
رضا مرادی غیاث آبادی، راهنمای جشنهای ایرانی
سایت پژوهشهای ایرانی

@manamkorosh

‍ #جشن_سده_کهن_ترین_جشن_جهان
گستره جشن سده
در گذشته، جشن سده در گستره پهناوری از آسیای کوچک (آناتولی) تا استان سین‌کیانگِ چین یعنی در سرتاسر ایران بزرگ، در بین همه مردمان، فارغ از هر قومیت یا گرایش دینی رواج داشته و به مانند نوروز در روایت‌های مکتوب تاریخی به آن اشاره شده‌است.
امروزه این مراسم در میان روستانشینان شمال شرقی ایران (همچون آزادوَر و روستاهای دشت جوین)، در بخش‌هایی از افغانستان و آسیای میانه (با نام «خِـرپَـچار»)، در کردستان (پیرامون سلیمانیه و اورامانات)، نواحی مرکزی ایران (با نام‌های «هله‌هله»، «کُـرده»، «جشن چوپانان») و در میان برخی روستانشینان و عشایر لرستان، کردستان، آذربایجان و کرمان رواج دارد.
جشن سده در نواحی گوناگون با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود: در خراسان «سَـرِه»، در حوالی اراک «جشن چوپانان»، در خمین «کُـردِه»، در دلیجان «هَله‌هَله» و در بدخشان تاجیکستان به نام «خِـرپَـچار» دانسته شده‌است. در فراهان، سنگسرِ سمنان و جاهایی دیگر، چهار روز پیش و پس از سده را «چاروچار» و سردترین شب‌ها می‌دانند که سده در میانه آن جای گرفته‌است.

👑کانال رسمے #منم_کــــوروش‌ 👑

@manamkorosh

#جشن_سده
با افروختن تودۀ بزرگی از هیزم در شامگاه دهم بهمن ماه جشن سده برگزار می‌شود.
وجه تسمیه سده را از عدد 100 می‌دانند (قس. پنجه، هفته، چله/چهله) به این معنی که از آغاز زمستان در یکم آبان تا 10 بهمن 100 روز است (در گونه‌ای از تقویم‌های باستانی سال دارای دو فصل تابستان هفت ماهه از فروردین تا پایان مهر، و زمستان پنج ماهه از یکم آبان تا پایان اسفند است) و یا مجموع 50 روز و 50 شب باقی مانده تا نوروز است.
سده درست در میانه زمانی قرار گرفته است که سردترین زمان از زمستان است (ر.ک. #شب_چله) و پس از آن به گرما افزوده می‌شود.

از جنبه دینی رپیثوین ایزد گرمای تابستان و نیمروز، از ابتدای زمستان (یکم آبان) به زیرزمین می‌رود تا ریشه گیاهان را از گزند سرما نگهبانی کند. در جشن سده، مردم با افروختن آتش (سده سوزی) در شامگاه سردترین روز سال در نزدیک آبهای جاری و یا قنات به یاری ایزد رپیثوین در برابر اهریمن می‌شتابند. پس رپیثوین به تدریج نیرومند گردد و در ابتدای تابستان (یکم فروردین) بر فراز زمین باز می‌گردد.

در متون زرتشتی درباره جشن سده اثری باقی نیست ولی بر مبنای معرب واژه، سدق/ سذق، قادر به بازسازی بی نقص واژه پهلوی sadag هستیم.

از سده تنها گزارش‌های دانشمندان دوره اسلامی در دست است که نشان می‌دهد پس از برافتادن ساسانیان، ایرانیان به جهت پاسداشت و افتخارات کهن به موازات نوروز و مهرگان، سده را نیز عظیم بزرگ می‌داشتند. این روند در دوران سلسله‌های سامانی و زیاری و تا سلجوقی در شهرهای بخارا، غزنی، اصفهان و حتی بغداد ادامه داشت. در این میان ذکر برگزاری آن در اصفهان توسط مرداویج زیاری مشهور است.

در مورد چگونگی پیدایش جشن سده روایات متفاوتی در آثار دانشمندان دوره اسلامی ثبت شده است. بیرونی می‌نویسد:
"... علت این است که در این روز زادگان کیومرث درست صد تن شدند و یکی از خود را بر همه پادشاه گردانیدند و برخی برآنند که در این روز فرزندان مشی و مشیانه به صد رسیدند ...".

مشهورترین روایت از شاهنامه فردوسی است که جشن سده را یادبودی اساطیری از دوره هوشنگ نخستین پادشاه پیشدادی می‌داند. بنابر این روایت هوشنگ روزی با ملازمان سوی کوه میرود. ماری سیاه و تیز تاز می‌بیند که دود از دهانش برمی‌خیزد؛ هوشنگ سنگی بسویش پرتاب میکند که به سنگی دیگر می‌خورد و به این ترتیب فروغ آذر پدیدار می‌شود و به این ترتیب کشف آتش را به هوشنگ و به این روز نسبت می‌دهند:

برآمد به سنگ گران‌سنگ خرد
هم آن و هم این سنگ گردید خرد

فروغی پدید آمد از هر دو سنگ
دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ

جهاندار پیش جهان آفرین
نیایش همی کرد و خواند آفرین

که اورا فروغی چنین هدیه داد
همین آتش آن گاه قبله نهاد

یکی جشن کرد آنشب و باده خورد
سده نام آن جشن فرخنده کرد

🚫بدون سانسور🚫👇

👑کانال رسمے #منم_کــــوروش‌ 👑

@manamkorosh

دهم بهمن ماه، مصادف با جشن سده، جشن پیدایش آتش ،آیینی است کهن و شکوه فرهنگ ایرانی و به فرخندگی آغاز تمدن بشری.
اکنون در پاسداشت این آیین کهن، آتش مهر به میهن را فروزان تر میکنیم تا در شراره آن
اهریمن و ناپاکی را از سرزمین اهورایی مان بزداییم.
#جشن_سده بر همه شما خجسته باد. #ایران