طرح درس: فرایند انجام تحقیق به روش آمیخته (mixed method)
هم‌زیستی مسالمت‌آمیز تحقیقات با رویکردهاى کمّى و کیفى از 1890 تا 1990 یعنى یک قرن مطالعه پدیده‌ها و سیستم‌ها با کمک روش‌هاى کمّى یا کیفى، پژوهشگران را به این نتیجه رساند که هیچ کدام از این رویکردها به تنهایى قادر به حل تمام مسائل و مشکلات مربوط به برخى از پدیده‌ها یا سیستم‌ها نیستند و نیاز به رویکردى جدید، روز به روز بیشتر احساس مى‌شد؛ در نتیجه رویکرد سومى با نام رویکرد ترکیبی با وجود مخالفانى جدّى پا به عرصه وجود گذاشت. (کوکبی، 1395 :142)
با توسعه و مشاهده صحت هر دو روش کمی و کیفی در علوم اجتماعی و انسانی، روش‌های ترکیبی تحقیق که در آن‌ها از ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی استفاده شده است رواج پیدا کرده‌اند. این رواج به خاطر آن است که روش‌شناسی تحقیق مدام در حال توسعه و گسترش استفاده از مزایای هر دو روش تحقیق کمی و کیفی می‌باشد. روش‌های ترکیبی گام دیگری در این رابطه می‌باشد. هم چنین مسائل و مشکلات مطرح شده توسط محققان علوم اجتماعی پیچیده بوده و استفاده از روش‌های کمی و کیفی به تنهایی برای حل این معضلات کافی نمی‌باشند. ماهیت بین رشته¬ای تحقیق نیز منجر به همکاری¬هایی در تشکیل تیم¬های تحقیقاتی توسط افرادی شده است که علایق روش‌شناسی و رویکردهای مختلفی را دارا می¬باشند. سرانجام به کارگیری ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی در مقایسه با استفاده از هر یک از آن‌ها به تنهایی، شناخت و بینش بیشتری به ما می‌دهد. استفاده ترکیبی از این روش‌ها موجب شناخت عمیق‌تر مسائل تحقیقی می‌گردد. (کراسول،1391 : 183)
به نظر می¬رسد برای برگزاری یک دوره آموزشی این روش نیاز به 3 جلسه دو ساعته باشد. این دوره به صورت کاربردی و براساس مثال¬های عملی انجام خواهد شد. سرفصل¬های ارائه شده در این دوره به شرح ذیل خواهد بود:
• چیستی روش آمیخته
• دلایل انتخاب روش آمیخته
• راهبردهای روش‌های آمیخته
• طرح آمیخته (ترکیبی) متوازی
• طرح آمیخته (ترکیبی) متوالی
• طرح تبیینی متوالی
• طرح کاوشی متوالی
• طرح تغییر متوالی
• نمونه گیری آمیخته
• گردآوری داده ها در روش آمیخته
• تجزیه و تحلیل داده ها در روش آمیخته
• جمع بندی و نتیجه گیری در روش آمیخته
• روایی و پایایی در روش آمیخته

منابع فارسی:
• بازرگان هرندی، عباس (1387) روش تحقیق آمیخته: رویکردی برتر برای مطالعه مدیریت، نشریه دانش مدیریت، 21 (81).
• بايبر، هسه (1396) روش تحقيق آميخته، ترجمه فراستخواه، مقصود و تركمان، زينب، نشر موسسه پژوهش و برنامه‌ريزي آموزش‌عالي، تهران: آگاه.
• کلارک، ویکی پلانو، کراسول، جان دبلیو (1398) روش های پژوهش ترکیبی، ترجمه دکتر علیرضا کیانش، نشر آییژ.
• کراسول، جان دبلیو (1397) طرح پژوهش: رویکردهای کیفی، کمی و ترکیبی، جهاد دانشگاهی (دانشگاه علامه طباطبایی)،
• کوکبی و همکاران (1395) بنیان‌های فلسفی روش تحقیق کمی، کیفی و آمیخته، فصلنامه نقد کتاب، 3 (9).
• محمدپور، احمد، صادقی، رسول، رضایی، مهدی (1389) روش‌های تحقیق ترکیبی به عنوان سومین جنبش روش شناختی: مبانی نظری و اصول عملی، نشریه جامعه شناسی کاربردی، 21 (2).
• دانایی فرد، حسن (1386) هم سازی شیوه های کمی و کیفی در پژوهشهای سازمانی: تاملی بر استراتژی پژوهش ترکیبی، فصلنامه حوزه و دانشگاه، 13.

منابع انگلیسی:
• Wisdom J and Creswell JW. Mixed Methods: Integrating Quantitative and
Qualitative Data Collection and Analysis While Studying Patient-Centered Medical Home Models.Rockville, MD: Agency
• Greene, J. C., Caracelli, V. J., & Graham, W. F. (1989). Toward a conceptual framework for mixed-method evaluation designs. Educational Evaluation and Policy Analysis, 11(3), 255–274.
• Tashakkori, A., & Teddlie, C. (1998). Mixed methodology: Combining qualitative and quantitative approaches. Thousand Oaks, CA; Sage.
• Creswell, J. W. (1999). Mixed-method research: Introduction and application. In G. Cizek (Ed.), Handbook of educational policy. San Diego, CA: Academic Press.
• Creswell, J. W., Goodchild, L., & Turner, P. (1996). Integrated qualitative and quantitative research: Epistemology, history, and designs. In J. Smart (Ed.), Higher education: Handbook of theory and research (Vol. 11, pp. 90–136). New York: Agathon Press.
• Steven R. Terrell, PhD and W. Alex Edmonds, PhD BCB, Mixed-Methods
Research Methodologies.


@isa_ctc

همراهان عزیز
جهت تهیه فایل های صوتی می توانید با شماره 09337992759 تماس حاصل فرمائید.

همراهان گرامی
به اطلاع می رساند دوره " فرایند انجام تحقیق به روش آمیخته" فردا ۲۲ آذر ۹۸ ساعت ۹ صبح برگزار می گردد.
شماره تماس جهت شرکت در دوره: ۰۹۳۳۷۹۹۲۷۵۹
مرکز آموزش های تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران

فایل صوتی درسگفتارهای محمدمهدی اردبیلی در انجمن جامعه شناسی ایران، باعنوان تفسیر انتقادی هگل (پدیدارشناسی روح) منتشر شده است.

آغاز دوره های زمستان ۱۳۹۸
در مرکز آموزش های تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران

شیوه نگارش طرح پژوهش

این کلاس تلاش دارد به یکی از نقدهای اساسی مطرح شده در فضای پژوهش جامعه ایران پاسخ دهد که آن «عدم سازگاری عناصر پژوهش» است. پژوهشگر باید با آگاهی از بنیان های فلسفی عناصر روش شناسی در طول پژوهش دست به انتخاب بزند. در صورت تحقّق این امر هیچگاه عناصر پژوهش با یکدیگر در تعارض قرار نخواهند گرفت؛ اینکه استراتژی قیاس، استراتژی استفهامی، پرسشنامه، روایت، مصاحبۀ عمیق، نمونه گیری نظری، نمونه گیری احتمالی یا هر عنصر پژوهش دیگر به کدام بنیان های فلسفی در علوم انسانی متصل است به او کمک خواهد کرد که از این عناصر در جایگاهی مناسب استفاده نماید. از طرفی پژوهشگر باید نسبت به تمام عناصر پژوهش آگاهی داشته باشد؛ به عنوان مثال پژوهشگر در زمان انتخاب استراتژی پژوهش، علاوه بر انتخاب استراتژی های ترکیبی، چهار گزینه پیش رو دارد؛ استراتژی استقرا، قیاس، پس کاوی، استفهامی و زمانی می تواند بهترین انتخاب را در پژوهش خویش صورت دهد که نسبت به تمام این گزینه ها، آگاهی عمیق داشته باشد. در این کلاس تلاش شده است این دو نکته در راستای یکدیگر مطرح شوند.
@isa_ctc

طرح درس دوره فرایند انجام پژوهش کیفی
◙ کلیات
▪️ مفاهيم پايه
1. هستي‏شناسي جنبش روش شناختی کیفی
2. معرفت‏شناسي جنبش روش شناختی کیفی
3. روش‏شناسي جنبش روش شناختی کیفی
پرسش های روش شناختی

◙ طبقه بندی پارادایمی در علوم اجتماعی بر اساس سه جنبش روش شناختی
▪️ جنبش کمی : پارادایمهای اثباتی ، پسا اثباتی ، خردگرایی انتقادی و واقع گرایی اجتماعی انتقادی
▪️جنبش کیفی : پارادایمهای تاویل گرایی کلاسیک و معاصر ، برساختی – تفسیری ، کنش متقابل نمادین
گرایی ، پدیدارشناسی ، روش شناسی مردمی و نظریه ساختاریندی گیدنز
▪️جنبش ترکیبی : رویکردهای پراگماتیسم کلاسیک و نوپراگماتیسم
و
▪️ همینطور پارادایمهای انتقادی ( رویکردهای انتقادی ، فمینیسم و پست مدرن ) که گرچه نسبت به استفاده از روش های کمی بی توجه نیست ، اما تمرکز عمده آن بر روش شناسی کیفی است .

◙ نقش پژوهشگر در پژوهش کیفی

◙ جایگاه پرسش در پژوهش کیفی

◙ معرفی اهداف پژوهش کیفی


◙ آشنایی با استراتژی پژوهش کیفی
▪️ استراتژي استفهامي


◙ آشنایی با روش های نمونه گیری در پژوهش کیفی

◙ آشنایی با روش‏هاي گردآوري داده‏هاي كيفي :
مصاحبه ، روایت ،مشاهده، گروه های متمرکز ، ....

◙ آشنایی با روش های فنون تقليل داده‏ها در روش‏هاي كيفي :
آشنایی با انواع کدگذاری کیفی، فرایند پروراندن مفاهیم ، سنخ شناسی

◙ آشنایی با روش های تحلیل داده‏های كيفي :
نظریه مبنایی ، تحلیل گفت و گو ، تحلیل گفتمان ، تحلیل ژانر ، تحلیل محتوا و ....

◙ آشنایی با روش های تحقیق كيفي :
روش تحقیق پدیدارشناختی، اتنومتدلوژی، تحقیق فمینیستی، تاریخی تطبیقی، تحقیق عملی مشارکتی،
مطالعه موردی ، مونوگرافی ، اتنوگرافی ، ......

◙ معیارهای سنجش کیفیت در پژوهش کیفی

◙ نحوه نگارش گزارش کیفی
@isa_ctc

طرح درس دوره spss

• مرور مبانی فلسفی جنبش روش شناختی کمی

• مرور مراحل اجرایی یک پژوهش کمی

• تشکیل فایل داده ها:
در برنامه SPSS قسمتی که داده ها (اطلاعات) گردآوری شده را وارد کرده و ویژگی آنها را تعریف می کنیم، فایل داده ها می نامیم. فایل داده ها شامل دو قسمت است:
1) داده نامه (Data View)؛
2) متغیرنامه (Variable View)؛
Name, Type, Width, Decimals, Label, Values, Missing, Columns, Align, Measure.

• نحوۀ تعریف متغیرها در نرم افزار
تعریف انواع پرسش های پرسشنامه در نرم افزار

• نحوۀ ورود داده ها (Entering Data).

• پردازش داده ها:
بعد از تشکیل فایل داده های تحقیق، به عبارتی تنظیم داده نامه و متغیر نامه، با پردازش داده ها آنها را برای محاسبات آماری آماده می کنیم. پردازش داده ها شامل:
1) خطایابی؛
2) تجدید طبقه بندی (کدگذاری مجدد Recode)؛
3) مقیاس سازی (Compute).

• معیارهای سنجش مقبولیت تحقیق:

-سنجش اعتبار ابزار اندازه گیری (Validity):
تحلیل عاملی، اعتبار همگرا-واگرا و ....
-سنجش قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری (Reliability):
آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و .....

نحوه ارائه گزارش : گزارش توصیفی گزارش تحلیلی
گزارش توصیفی
مراحل گزارش توصیفی
• جداول توزیع فراوانی.
• نمودارها.
نمودار ستونی، نمودار ستونی سه بعدی، نمودار خطی، نمودار ناحیه ای، نمودار داریره ای، نمودار جعبه ای، نمودار ستونی خطا، نمودار هرم جمعیتی و ...
• شاخص های گرایش به مرکز (Measures of Tendency).
• شاخص های گرایش به پراکندگی (Measures of Dispersion).
• توصیف شکل توزیع داده ها:
 توزیع نرمال (طبیعی، Normal Distribution):
 روش های آزمون نرمال بودن توزیع داده ها:
 روش های عددی (Numerical)؛
 روشهای گرافیکی (Graphical).
 توزیع استاندارد (Standardized Distribution)؛
 توزیع متقارن (Symmetric) و نامتقارن (Asymmetric).

گزارش تحلیلی(استنباطی)
مرورآمار استنباطی
• برآورد:
1) برآورد آماره های یک متغیره؛
2) برآورد آماره های دو متغیره.
• آزمون فرضیه:
 مفهوم فرضیه؛
 فرضیه آماری (فرض صفر، فرض خلاف)؛
 خطای نوع اول و دوم؛
 درجه آزادی؛
 سطح معنی داری.

نحوه آزمون فرضیه تحقیق
• انتخاب آزمون آماری:
برای انتخاب آزمون آماری، دو عامل بیش از همه نقش دارند:
1) نوع فرضیه: فرضیه رابطه ای (همبستگی و علی)، فرضیه مقایسه ای (تفاوتی)
2) نوع داده ها: پارامتری و ناپارامتری.

• آماره های مورد استفاده برای آزمون فرضیه های رابطه ای (همبستگی):
- آماره های مورد استفاده برای آزمون فرضیه های رابطه ای (همبستگی) با داده های ناپارامتری:
 فی، گودمن کروسکال، کرامر، ضریب توافق، لاندا، ضریب نایقینی، اتا، کندال، اسپرمن، گاما، دی سامرز
- آماره های مورد استفاده برای آزمون فرضیه های رابطه ای (همبستگی) با داده های پارامتری:
 پیرسون

• آماره های مورد استفاده برای آزمون فرضیه های رابطه ای (علی):
- آماره های مورد استفاده برای آزمون فرضیه های رابطه ای (علی) با داده های ناپارامتری:
 آزمون خی دو
 رگرسیون لجستیک (رگرسیون لجستیک دو وجهی، رگرسیون لجستیک چند وجهی)
 رگرسیون ترتیبی

- آماره های مورد استفاده برای آزمون فرضیه های رابطه ای (علی) با داده های پارامتری:
 تحلیل رگرسیون (رگرسیون خطی دو متغیره، رگرسیون خطی چند متغیره،)
 تحلیل مسیر

• آماره های مورد استفاده برای آزمون فرضیه های مقایسه ای:
- آماره های مورد استفاده برای آزمون فرضیه های مقایسه ای با داده های ناپارامتری:
 آزمون های ناپارامتری برای یک گروه (آزمون دو جمله ای، خی دو تک متغیره و..)
 آزمون ناپارامتری برای دو گروه (آزمون یومن- وایت نی، مک نمار، ویل کاکسون و...)
 آزمون های ناپارامتری برای k گروه (آزمون میانه، کوکران و ...)

- آماره های مورد استفاده برای آزمون فرضیه های مقایسه ای با داده های پارامتری:
 آزمون های پارامتری برای یک گروه (آزمون T تک نمونه ای، T هتلینگ)
 آزمون های پارامتری برای دو گروه (آزمون T با دو نمونۀ مستقل، آزمون T با دو نمونۀ همبسته)
 آزمون پارامتری برای k گروه (ANOVA،UNANOVA، MANOVA، RMANOVA، ....)

جهت کسب اطلاعات بیشتر با ایمیل isa.ctc.1394@gmail.com و یا شماره 09337992759 تماس حاصل فرمایید.

@isa_ctc

فرودست شدن: ایدۀ پیشرفت و منطق توسعه
آرش حیدری
ایدۀ پیشرفت یکی از مفروضاتِ بنیادینِ مدرنیته است. مطابق با این فرض اکنون همواره از گذشته پیشرفته‌تر و نسبت به آینده عقب‌مانده‌تر است. با این منطق، تغییر و حرکت امری خطی است که در جهتی مشخص اتفاق می‌افتد؛ منطق این تغییر از وضعیتِ بدتر به بهتر یا از وضعیتِ پست‌تر به متعالی‌تر است؛ منطقِ تغییر پیشرونده است و قابل بازگشت نیست و مهم‌تر از همه جبری و ضروری است. به این ترتیب تغییر در جهتی از پیش مشخص و به صورت جبری و خطی اتفاق می‌افتد. این منطق، منطقی جهانگیر است و همۀ بشریت را در بر می‌گیرد و جهان می‌باید بر اساس این ایدۀ پیشرفت متحول شود تا آدمی بر جهان سروری یابد.
منطق توسعه بر بنیاد ایدۀ پیشرفت سوار شده است. ایدۀ پیشرفت و منطق توسعه امروزه جزو بدیهی‌ترین چیزها در حکمرانی و زندگیِ روزمره هستند. ایدئولوژیِ موفقیت حول ایدۀ پیشرفت سامان یافته است و بدل به منطقِ تربیتی گشته‌ است. منطق توسعه و فهم آن ذیل ایدۀ پیشرفت هستۀ مرکزی حکمرانی و شکل‌بندیِ دولت‌ها است. چنین درکی از زمان بنیان نوعی سیاست را ریخته است که در صدد است اکنون را به آینده‌ای مقدر پیوند بزند لذا اکنون همیشه برهۀ حساس کنونی و پیچ تاریخی است. گذرگاهی که بنا است راه به آینده‌ای درخشان ببرد. هندسۀ حیات اجتماعی ذیل این ایدئولوژی یا در خدمت این قطار پیشرونده است و یا خارج از ریل. مطابق با این ایدئولوژی، وظیفۀ عقل، آگاهی و سیاست حفظ حرکت قطار در ریل توسعه است از این حیث هر شکلی از بیرونِ این مسیر بودن به معنای نوعی آسیب و ناهنجاری است که باید بهنجار شود.
مسئلۀ اصلیِ درسگفتار حاضر این است که چگونه ایدئولوژی توسعه و ایدۀ پیشرفت (که فراگیرترین ایدئولوژیِ حاکم بر جهان است) منطقی فرودست‌ساز دارد و بدل به نیرویی علیه زندگی می‌گردد. از دل این ایدئولوژی است که خودِ زندگی در بسگانگی‌ها و تمایزهایش بدل به مادۀ خامی می‌شود که باید در خدمتِ امری استعلایی به نام پیشرفت درآید. دقیقاً در همین نقطه است که می‌توان منطقِ فرودست شدن را توضیح داد و نسبتش را با ایدۀ پیشرفت توضیح داد. برآمدن نولیبرالیسم، هضم شدنِ زندگی در منطقِ بازار وخلق کردن مجموعۀ بزرگی از فرودستان را می‌توان در چارچوبِ ایدۀ پیشرفت و ایدئولوژیِ توسعه رؤیت‌پذیر کرد و خشونتِ افسارگسیختۀ آن علیه زندگی را آشکار کرد.
جلسۀ اول: تاریخِ برآمدن ایدۀ پیشرفت
جلسۀ دوم: ایدۀ پیشرفت و فهم زمان
جلسۀ سوم: ایدۀ پیشرفت و منطق توسعه
جلسۀ چهارم: ایدۀ پیشرفت و فرودست‌شدن
جلسۀ پنجم: جمع‌بندی
منابع
Bury, J. B. (2010) The Idea of Progress / An inguiry into its origin and growth,

Spadafora, David (1990) The Idea of Progress in Eighteenth-Century Britain, Yale Historical Publications Series.
Nisbet, R (2017) History of the Idea of Progress, Routledge.

Chakrabarty, D (2007) Provincializing Europe: Postcolonial Thought and Historical Difference, Princeton University Press.

Young, RJC (1990) White mythologies, Routledge.


@isa_ctc