کانال تلگرامی گلونی

«فرهنگ #لکی کدام است ؟» ✍بارها و بارها از واژه ی فرهنگ لکی استفاده کرده ایم وهرکدام بنا بر سلیقه و خواست و میل خود مواردی را از اصلی ترین و نمونه ی بارز فرهنگ لکی دانسته و به آن پرداخته ایم ،این کار ما هر چند در باطن و ذات خود کاری پسندیده و ارزشمند بوده…

ماکس وبر در مورد فرهنگ می گوید: «فرهنگ از یک سلسله روشها و زمینه ها متاثر است که آن روشها و زمینه ها افراد جامعه را به هم می پیوندد و در رفتار و کردار و روابط اجتماعی آنها منعکس می شود.»
با توجه به این تعاریف همه ی باورها ، اعتقادات ، قوانین ، دین و هنرها و ساخته های دست افراد یک جامعه فرهنگ آن جامعه را تشکیل می دهد و در مقام بالاتر فرهنگ کلی و جهانی را می سازد.
روت بندیک می گوید: «هر نمونه ی فرهنگی نموداری از شخصیت مردمی است که وابسته به آن فرهنگ هستند.»او در ادامه در تعریف فرهنگ اظهار می دارد:«فرهنگ اصطلاحی جامعه شناختی است برای رفتار آموخته ،رفتاری که با آدمی زاده نمی شود وبر خلاف رفتارهای زنبورها و مورچه های اجتماعی توسط یاخته های نطفه تعیین نمی شود،بلکه هر نسل باید آن را از مردم بالغ بیاموزد.»
به نظر می رسد که روت بندیک فرهنگ را امری آگاهانه و اکتسابی و آفرینشی می داند و آن را به صورت غریزی و خود جوش نمی داند.
با توجه به این تعاریف همه ی آموخته ها ، کشفیات ، نوشته ها ،ادبیات شفاهی و کتبی ،باورها ،اعتقادات ،ادیان ،هنر ، طرز زندگی ،شادیها ،غمها و هر آنچه انسانها از ابتدای خلقت تا کنون حاصل کرده اند در این مجموعه قرار می گیرد و فرهنگ لکی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
راد کلیف براون می گوید :« واقعیتی که من بدان نام فرهنگ می دهم فرآیند قرارداد فرهنگی است ،یعنی فرایندی است که از راه آن در یک گروه یا طبقه ی اجتماعی معین زبان ، باورها ،تصورات ، پسندها، دانستنی ها ، چیره دستی ها و انواع عرفها دست به دست از شخصی به شخصی و از نسلی به نسلی دیگر منتقل می شود.»
با توجه به این تعریف فرهنگ لکی به عنوان یکی از نمودهای جامعه لک زبان شناخته و مورد بحث و بر رسی قرار گیرد و ضمن اینکه جزئی از فرهنگ ایرانی و باستانی می باشد می تواند به طور جداگانه هم حرفی برای گفتن داشته باشد.
جوزف روسک ورولندوارن در کتاب مقدمه ی جامعه شناسی می نویسد: «فرهنگ به نحوه ی زیستی گفته می شود که هر جامعه ای برای رفع احتیاجات اساسی خود از حیث بقاء ادامه نسل و نظام امور اجتماعی اختیار می کند.» این تعریف با آوردن قید اختیار کردن به نوعی فرهنگ جوامع و گروهها را از هم جدا می کند و هر کدام را مختص به یک جامعه خاص می داند.همچنین این تعریف موضوعاتی همچون :هنر و ادب وموسیقی و فلسفه را نیز جزء فرهنگ می داند.موید این نظریه نظر رابرت ردفیلد است که می گوید:«فرهنگ تفاهمی قرار دادی است که در اعمال و ساخته ها تجلی می کند و جوامع را از هم متمایز می کند.»
با توجه به مباحث ذکر شده می توان فرهنگ لکی را هم جدا گانه و هم در طول و همراه فرهنگ ایران مورد بحث و گفتگو قرار داد.موضوعاتی که این میدان را در بر می کیرد ،عبارت است از :
1.همه ی فرهنگ عامه شامل: بازیها (دال په لو، گل زرکی و...)، غذاها (نوژیاو ، گله بریژ و...)،متلها (گوره هویله ، شاه شالباف و....) ، واته ها ( ده س ئری ده م گه ن نموشیِ ، اگر پِت ناو چیه م چیه مه میریِ و....) ، مویه ها(فدای دویخون دویر ژه یانه ت بام / وژ ته نیا سوار دشمه ن فره ت بام و....) ،انواع موسیقی ( سوزه سوزه ، لایه لایه ،بینا بینا و...، اشعار فولکلور( ته نیا اری بیم کیه نی وه پام بی / گه ل گه ل نازاران دایم وه سام بی و..) ،گیاهان ارویی (سویر داری ، خرس داری ف بو مادران و...) ،چیستانها ( چیکه چیکه ؟ داس چه فت خوا شور/ دو مه لیچک چوار چیه م دیری) ،مظاهر(په ر پاس ، نیل قروت و...) ، اشعار کار بردی (مه لیچک ئاوته میه م ،دونته میه م ، هوشگما که و...) ،چهل سرود (ئر پای ئمله ریِ خاوم به رده وه / سوزه ی بالا به رز راسم که رده وه و...) ، سالفه ها ( وه ت یه کی بی دو قه رونه مه سه نیی چاه مه مالیاتیِ ،پهنج قه رونه ماتیِ وژه مه شوریاتیِ.) ،وسایل (دار ئو برگ ، میرکو ، سیر کو، سیاه چادر و...)،پوشش (گلوه نی ، شال ئو سته ره و..) ، زبان (واژه های لکی و ریشه ی آنها)، باورها ( ئاو ئی گُر کردن ، به چاقو به ن بر گفتن و...)،قوانین ( قوانین محلی حاکم بر معاملات مانند :بهره ی پول با میزان ده به دو، روینه سره و...) ، جشنها (نوروز ، زافسونی و...)، رسومات شیر واری ، جو رو ، گه ل درو و...) ، مراسم مذهبی و غیر مذهبی مانند سفره ها و نذورات ،اسامی انسان و حیوان( انسان مانند سویراو ،حیوان مانند :ورزا که برای سنی از گاو به کار برده می شود.) ، شوخیهای شناخته شده(نمود آن شوخی با اطفال است ) ، رفتار با کودکان ، ترانه ها ، هوره ، کنایات ( سرگا ئی یه ک گیر کردن ، دنوریچه کردن و...)، خرافه ،هوا شناسی (بادهای محلی ،پیش بین بارندگی و...) سوگنده (به شیر مادر و رنج پدر و...) ، تقویم (سال لره میری و....)تنافر کلمه و جمله (هاولیِ زه ل بره لیِ/ زه ل وه هره کل بره لیِ ) و... که هر کدام از این موارد میدانی وسیع را در بر می گیرد.

ادامه دارد...

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹

@Golvani_lak

👍5❤1

238 viewsآیت بهارگیر_برخوردارLak, 17:49