#میرزا_حبیب_قاآنی
اصالتا از لک های شیراز (ریشه از ایل زنگنه)
(زاده ۲۸ مهر ۱۱۸۷ شیراز
درگذشته ۱۳ اردیبهشت ۱۲۳۳ تهران)
مسلط به زبان فرانسه
صاحب کتاب پریشان به تقلید از گلستان سعدی
از شاعران و قصیده‌سرایان بزرگ دربار فتحعلی شاه، محمّدشاه و آغاز پادشاهی ناصرالدین‌شاه قاجار بود.

#غزل
پیر مغان جام می ام داد دوش
از دو جهان بانگ برآمد که نوش
می‌روی و از عقبت می‌رود
جان و تن و دین‌ و دل و عقل و هوش
رفتی و برخاست فغانم ز دل
آمدی از راه و نشستم خموش
بر من و یاران شب یلدا گذشت
بس که ز زلف تو سخن رفت دوش
آب دو چشمم همه عالم گرفت
وآتش جانم ننشیند ز جوش
کاش بسازند ز خاکم سبو
بو که حریفان بکشندم به دوش
سرد شد از حکمت ناصح دلم
کآتش من بیند و گوید مجوش
تا به جمال توگشودیم چشم
از سخن خلق ببستیم گوش
ناصح از آن چهره نپوشیم چشم
گر تو توانی نظر از ما بپوش
رعد بنالد ز تجلی برق
از تو کنون جلوه و از ما خروش
پردهٔ دعوی بدرد دست غیب
گر نبود فضل خدا عیب‌پوش
نالهٔ قاآنی اگر بشنود
از جگر سنگ برآید خروش

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

قاآنی؛ شاعر لک‌تبار فارسی‌سُرا از کهن ایل زنگنه

گردآوری و تحقیق: دکتر داوود داوودی

زنگنه‌ها از کهن ایلاتی هستند که در ایران و برخی کشورهای پیرامون پراکندگی دارند. گویا تا قبل از تحولات سیاسی زمان شاه‌عباس اول صفوی بیشتر در حد فاصل شرق عراق و غرب ایران در حدود کرمانشاهان تردد داشته‌اند. شاه‌عباس گروهی از جمعیت زنگنه‌ها را همراه با زندها از حوالی ماهیدشت به ملایر فرستاد به‌طوری که توماس هربرت در سال ۱۶۲۸میلادی از سکونتگاه‌شان در ملایر با عنوان لکستان یاد کرده‌است (۱)، یعنی جایی که امروزه پری‌زنگنه نام دارد. فرماندهان زنگنه در جریان درگیری‌های نظامی دولت صفوی برای رهاسازی سواحل خلیج‌فارس و مکران از دست اشغالگران اروپایی حضور داشته‌اند. قبرستان‌های کهن در پس‌کرانه‌های خلیج‌فارس و مکران بیانگر این ادعاست. قبرستان لکل (لک‌ها) در کازرون حتی حضور قدیمی زنگنه‌ها در نواحی شمال پس‌کرانه‌ها را ثابت می‌کند (۲). امروزه جمعیت عمده‌ای از عرب‌ها، ترک‌ها، کردها و لرها را زنگنه‌های لک‌تبار تشکیل می‌دهد. در نقشه‌ای از کشور عراق مربوط به سال ۱۹۳۹ میلادی لواء کرکوک با عنوان امارت‌ زنگنه معرفی شده‌است. با توجه به تردد و بازگشت عده‌ای از زنگنه‌‌ها از کرکوک به کرمانشاه، در لیست ایلات کرمانشاه که سال ۱۸۱۳میلادی توسط ژان باتیست روسو تهیه گردیده از آن‌ها با نام کرکوکی و یکی از ایلات لک یاد شده‌است (۳). زنگنه‌ها به همراه تعدادی دیگر از ایلات لک بنیانگذاران شهر کرمانشاه بوده‌اند.
ایل زنگنه در طول تاریخ معرف چهره‌های برجسته‌ای بوده‌است. جلال طالبانی رییس‌جمهور فقید عراق از معروفترین شخصیت‌های زنگنه بود.
اما شخصیت معروفی که از بُعد هویتی به ندرت معرفی شده‌است میرزا حبیب‌الله شیرازی متخلص به قاآنی‌ از شعرای نامدار دوره قاجار است. قاآنی در سال ۱۲۲۳ هجری‌قمری در شیراز متولد شد. اسکات وارینگ سیاح انگلیسی چند سال قبل از تولد قاآنی به شیراز سفر کرد. او جمعیت شیراز را حدود ۴۰هزار نفر ذکر کرده که باوجود تخریبات و تبعیدات آغامحمدخان‌قاجار یک‌چهارمش سکونتگاه لک‌ها بوده‌است (۴). محمدعلی‌گلشن‌کرمانشاهی پدر قاآنی پس از برچیده‌ شدن حکومت هم‌تبارانش در شیراز مجبور به مسامحه با شرایط آن زمان شد و همانجا به زندگی ادامه داد. قاآنی تحصیلات مقدماتی را در شیراز گذراند و در جوانی برای ادامه تحصیلات به مشهد عزیمت کرد. او در سفری که به تهران داشت در مدح فتحعلی‌شاه شعری سرود و از وی لقب مجتهد‌الشعرا گرفت. قاآنی بر ادبیات عرب و فارسی، حکمت، زبان‌های فرانسه و انگلیسی، ریاضیات، کلام و منطق تسلط داشت. وی از شاعران و قصیده‌سرایان بزرگ دربار فتحعلی‌شاه، محمدشاه و آغاز پادشاهی ناصرالدین‌شاه بود که لقبش را از آباقاآن پسر شجاع‌السلطنه گرفته بود (۵).  دیوان اشعار وی بالغ بر بیست هزار بیت است. او کتاب پریشان را به سبک گلستان سعدی در نثر نوشت.
قاآنی در سال ۱۲۷۰ هجری‌قمری در تهران چشم از جهان فروبست و در حرم حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شد.
از معروفترین قصاید قاآنی می‌توان به بهاریه/مدیحه‌ای در وصف غلامحسین‌خان‌غفاری‌صاحب‌اختیار از بزرگان دوره قاجار اشاره کرد که چند بیت اول آن به‌شرح زیر است:
بهار آمد که از گلبن همي بانگ هزار آيد
به هر ساعت خروش مرغ زار از مرغزار آيد
تو گويي ارغنون بستند بر هر شاخ و هر برگي
ز بس بانگ تذرو و صلصل و دراج و سار آيد
بجوشد مغز جان چون بوي گل از گلستان خيزد
بپرد مرغ دل چون بانگ مرغ از شاخسار آيد
خروش عندليب و صوت سار و ناله قمري
گهي از گل گهي از سروبن گه از چنار آيد
تو گويي ساحت بستان بهشت عدن را ماند
ز بس غلمان و حور آنجا قطار اندر قطار آيد
يکي گيرد به کف لاله که ترکيب قدح دارد
يکي بر گل کند تحسين کزو بوي نگار آيد
يکي با دلبر ساده به طرف بوستان گردد
يکي با ساغر باده به طرف جويبار آيد....


منابع:
1. Herbert, T., 1677, Some years travels into divers parts of Africa and Asia the great. London. pp. 153, 225.

۲. داودی، داود، ۱۳۹۹، لک و لکستان، انتشارات آرون، صص ۱۲۷، ۵۱.

3. Rousseu, J. B., 1813, Extrait de l'itinéraire d'un voyage en perse par le voie de Bagdad. Extrait du Magasin Encyclopédique, de l'imprimerie de J. B. Sajou,rue de la Harpe, n. 11, pp. 3, 4, 8, 9.

4. Waring, S. E, 1807, A tour to Sheeraz by the route of Kazroon and Feerozabad. London, p. 33.

۵. باستانی پاریزی، محمدابراهیم ۱۳۸۲، کاسه کوزه تمدن. انتشارات علم، ص ۲۲.


#دکتر_داوود_داوودی #قاآنی #قوم_لک #زنگنه
#شاعر #فارسی #مشاهیر_لک #لکستان


کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

💠 دلفان/ مهراب کوه اعجاب‌ انگیز

#لکستان_زیبا

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

تاریخ یک قوم...

📸 عکاس: رضانظری

#ایران #لکستان #قوم_لک #زبان_لکی

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

خواننده:مسلم مرادی

دُنیا

#موسیقی_لکی

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

لَشم شَل پَل، مَری پویترکه داره
رنگم پیشوکِ حُشکِ سی وِهاره

کُرِ پیری، بگر همسالِ زالم
خُصه دنیا تموم اَر مِ قطاره

شاعر «ابوالقاسم رستمی اسدآبادی»
#شعر_لکی
#صوتانه_خیر

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

#خبر📣📣📣

الفبا و خط لکی در مسیر ثبت در نرم‌افزارها و پلتفرم‌های جهانی

خط لکی به نرم‌افزار گلیف Glyph اضافه شد.
گلیف بعنوان برترین نرم افزار تولید و طراحی فونت که در نرم‌افزار فوتوشاپ هم دارای افزونه است و امکانات گسترده‌ای در اختیار طراحان قرار میدهد.

بە گفتە کورش بیگ‌ پور، همکار بخش نرم افزاریِ خط و کیبورد لکی، از این پس هر فونت تازە‌ای کە برای فارسی/عربی ساختە شود  لاجرم لکی را هم لحاظ خواهد کرد.

با توجه به اینکه حروف لکیِ ثبت شده در این نرم افزار، در واقع حروف Unicode هستند  در نتیجه فونتهای تولیدی به راحتی و با همان شیوه که طرح میشوند در کیبورد کامپیوتر (ویندوز؛ مایکروسافت) قابل نوشتن و بازنمایی هستند.

برای درک بهتر رابطه #گلیف و #یونیکد، بعنوان مثال کاراکتر «ۏ» یعنی کدی که پس از فشردن کلید «ۏ» در صفحه کلید وارد کامپیوتر می‌شود، اما گلیفِ «ۏ» یعنی ترجمه بصری آن کد؛ یعنی شکل آن که میتواند اشکال و حالتهای بصری مختلفی بسته به طراحی داشته باشد.

بنابراین با بروزرسانی نرم‌افزار و پوشش الفبای حوزه #کرمانشاه_خرم‌آباد_ایلام طراحان فونت، پوستر و.... از این پس آزادی عمل بیشتر و منطبق با ویژگی زبان و گویشهای این حوزه خواهند داشت.

لازم به ذکر است که بزودی کیبورد لکی به لیست‌ کیبوردهای #ویندوز هم اضافه خواهد شد.

امین خلیلی

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

نام مقام " وَ گُلَه ماو "
گل باران می‌شود

از مقامات باستانی تنبور لکی می‌باشد که در بین یارسان آتش‌بگی و در منطقه طرهان لکستان نواخته شده است.
این مقام ریتمی آرام و گاهی تند دارد و
اغلب اشعار و کلامهای آیینی با آن زمزمه می‌شود. بنا به فرموده راویان منطقه ، این مقام در زمان حضرت شاه‌خوشین و قبل از ورود سپاه موسوم به نُهصَدنُهصَدهَ به محال یارسان‌نشین و به همراهی ساز سرنا و دهل و تنبور لکی اجرا شده است و در این بین مشترک می‌باشد . در این مقام ، خوانش اشعار قدیمی ذیل زیبایی مضاعفی را در اجرای مقام پدیدار می‌کند .

دور یافتَه‌کو وَ گُلهَ ماو
شاه‌خوشین سوار دُلدُلهَ ماو
بان بُلوران وَ گُلهَ ماو
مولامان سوار دُلدُلهَ ماو
سان سهَن‌کو وَ گُلهَ ماو
آقاکَم سوار دُلدُلهَ ماو

اجراء و تنبور : مجتبی حسینی
دف : کوروش سیف

#موسیقی_لکی #لکستان #زبان_لکی #آلبوم_لکی #تمیره #تنبور #لک #طرهان #کوهدشت #نهاوند #دلفان #صحنه #یارسان #اهل_حق #کاکه‌ای #مجتبی_حسینی #حسن_عسگری #آتش‌بگی #سیدهمت #مشعشع #نوربخش #مقام #شاه‌خوشین #باباعباس #بلوران #یافته‌کو #شاهو

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

*اشعار فولکلور لکی:

*سرداری مه خمل کلنجه زرین  / هر گوئا کوگیِ کی داته سیِ گرین
وقتی لباسهای رنگارنک سرداری و کلنجه ات را می پوش ،به نظر کبکی در دامان گرین می آیی.
زیبایی کبک و گرین ه ادندازه ایست که البسه ی زیبای زنان لک که از بهترین قماش درست شده است به کبکی در دامان رنگارنگ گرین تشبیه شده است. باید در نظر داشت که در صنایع ادبی همیشه ،"مشبه به" از مشبه برتر و دارای صفات بالاتر است که در این بیت گرین اعلای از زیبایی لباس زنان لک گرفته شده است.
شاعران نو پرداز و جوان لک زبان نیز در وصف گرین اشعار زیبا و نغزی سروده اند که هر کدام حاکی از زیبایی ،وقار و دلبستگی مردم به این کوه است.

*بچم ئری گرین ئریِ سه چی خاص / سمسا ئو مفرا ،چویر بو خاص
برای آوردن سه گیاه انحصاری و ویژه به کوه گرین می روم.
در این فولکلور به سه گیاه منحصر به فرد و به عنوان مشت نمونه ای از خروار اشاره شده است.گرین محل رویش گیاهان دارویی و بسیارزیباست که در دیگر کوههای زاگرس یا پیدا نمی شود یا نمود کمتری دارند.در این کوتاه نوشته نمی توان به همه ی گیاهان  داروی یی و زیبای گرین اشاره کرد ،اما به چند نمونه و به طور خلاصه اشاره می شود:  سمسا ،مفرا،چویر،مخلاصه(مخالصه)،گل پر، کاله، ازبوه(آویشن) ، خرس داری،زنجفیل قویله(گل پروانه)، کلکنه (چای کوهی)،سرخ دارو،سیر کوهی،موسیر،والک(کول)،بیژ(باریجه) ،کمه ، بوله هر(کرفس کوهی)،همچنین انواع قارچ و درختان مثمر و غیر مثمر دارویی و غیر دارویی.
*جم ئی توک گرین کوئر دیار بی / نشونه ی کوئر لیت انار بی
چم ئی توک کوئر گرین دیار بی/ نشونه ی گرین راخ شنزار بی
از بالای گرین کوئر کوه را دیدم ،همچنین از بالای کوئر کوه گرین را دیدم و هرکدام دارای نشانه ای بودند.
در این فولکلور به بلندی و همبستگی گرین با دیگر کوههای زاگرس اشاره شده است ،شاعر از میان همه ی کوههای بلند گرین را بر گزیده است وآنهم به خاطر اشتهار و مردمی بودن این کوه است ، زیرا کوههای کوئر و گرین هردو محل زیست و  گذران زندگی مردمان ادوار گذشته قبل از ماشینی شدن آن هستند و رزق و روزی خود را از این کوهها با توجه به چرای زمستانه و تابستانی دامهای خود ، می جستند.و این فولکلور نوعی  نوستالوژی (دل ئیِ دوی که تن ) در زمان خود بوده است.

منابع : فرهنگ دهخدا /فرهنگ پهلوی ،ژاله آموزگار ودیگران/ نشریه ی جامعه و اقتصاد ،نشر خرم آباد/

#مهدی_زینی_چپرا

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

🌐◀️در فراق زنده یاد استاد عبدالوحید فتح الهی از ورزشکاران کهن دیار الشتر

با نوای غمگین لکی احسان کاکولوند

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

نِمم ای درد یا درمونم بنویسم!!
نِمم ای حوشکیِ زونم بنویسم!!

مه اَر صافی و هماری دفترِ شعر
نمم ای کوم زمِ گیونم بنویسم!!

شاعر #خلیل‌_محمدی_هزاری
#شعر_لکی
#صوتانه_خیر

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak