✍️ درباره دو «اف۱۴» فرودگاه مهرآباد چه می‌دانیم؟

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که اسرائیل در جریان حمله هوایی اخیر به فرودگاه مهرآباد، دو «ماکت هواپیمای اف۱۴» را منهدم و «دستاوردسازی جعلی» کرده است.

🔹مکانی که هدف قرار گرفته، بخشی از پایگاه یکم شکاری در کنار فرودگاه مهرآباد است و شلترهایی که دیده می‌شود، مرکز بازآماد فانتوم (اف ۴) نام دارد.

🔹این محل از حدود ۱۵ سال پیش برای ارتقاء اف۱۴‌ ایران در اختیار جهاد خودکفایی و تحقیقات صنعتی نیروی هوایی بوده است.

🔹تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که از این دو اف۱۴، حداقل یکی در سال ۱۴۰۱ و دومی در سال ۱۴۰۲ در این مکان پارک بوده‌اند.

🔹با این‌حال، در فیلمی که ارتش اسرائیل نشان می‌دهد، موقعیت دو هواپیما کمی تغییر کرده است.

🔹این ادعا که این دو هواپیما ماکت هستند، نادرست است؛ اما این‌که این جنگنده‌ها برای رهگیری هواگردهای نیروی هوایی اسرائیل به کار گرفته می‌شدند نیز نادرست است و این دو هواپیما از رده خارج بوده‌اند.

🔹بنابراین، نمی‌توان گفت که این دو قابل بازیابی یا در حال تعمیر نبودند. همچنین نمی‌توان گفت که آنقدر از کار افتاده باشند که تنها به درد ماکت‌شدن می‌خوردند.

🔹«اف‌۱۴»های نیروی هوایی در گردان ۸۱ شکاری در پایگاه هشتم شکاری اصفهان مستقر هستند.

🔹تحلیلگرانی از دو طرف، درباره هر دو گزینه «ماکت» یا «منتظر قطعه برای تعمیر اساسی»، گمانه‌زنی کرده‌اند.

🔹با تمام این اوصاف، فکت‌نامه به این ادعا نشان «غیرقابل اثبات» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ مصاحبه قدیمی پزشکیان با تلویزیون روسیه

🔹در شبکه‌های اجتماعی، ویدئویی از مصاحبه مسعود پزشکیان، با ادعایی به این مضمون منتشر شده که ایران بعد از حملات اسرائیل از مواضع خود کوتاه آمده و اسرائیل را به رسمیت شناخته است.

🔹این مصاحبه، قدیمی است که با تلویزیون روسیه انجام شده بود و ربطی به روزهای اخیر ندارد.

🔹پزشکیان در پاسخ به سوال مجری درباره توانایی‌های نظامی ایران، بدون اشاره مستقیم یا غیرمستقیم به کشور خاصی این حرف‌ها را زده است.

🔹رئیس‌جمهوری ایران در این مصاحبه چندبار اسرائیل را به خاطر اتفاقات غزه محکوم می‌کند و در کل مصاحبه حتی نشانه‌ای ضمنی از این دیده نمی‌شود که ایران، اسرائیل را به رسمیت بشناسد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای مطرح‌شده درباره این ویدیو نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 کارمندان کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل ایران را ترک نکرده‌اند

🔹در شبکه‌های اجتماعی خبری منتشر شده که مدعی است کارمندان کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) در تهران، در حال ترک شهر هستند.

🔹بر اساس اطلاعیه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR)، خبر خروج کارمندان این سازمان از ایران، نادرست است.

🔹این سازمان گفته اگرچه ممکن است خانواده‌های برخی کارمندان و تعداد محدودی از کارمندان غیرکلیدی به طور موقت جابه‌جا شوند، اما کارمندان UNHCR در ایران باقی می‌مانند و به فعالیت‌های خود ادامه خواهند داد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ انتساب یک ویدیو مربوط به چین به آتش‌سوزی مقر موساد

🔹ویدیویی با عنوان «آتش گرفتن مقر موساد بعد از حمله ایران در ۲۷ خرداد» در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.

🔹این ویدیو هیچ ارتباطی به ایران و اسرائیل ندارد.

🔹ویدیو مربوط به آتش‌سوزی گسترده در یک پارکینگ موتورسیکلت در شهر چونگ‌چینگ چین است که روز چهارشنبه ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵ رخ داد.

🔹رسانه‌های داخلی ایران اعلام کرده‌اند که خبرگزاری رسمی روسیه، اسپوتنیک، منبع این ویدیو و خبر است.

🔹این ویدیو به طور گسترده با ادعای مشابه در شبکه‌های اجتماعی غیرفارسی نیز منتشر شده است.

🔹امروز، ۲۷ خرداد، سپاه طی بیانیه‌ای از حمله موفق به مقر آمان (موساد) در هرتزلیا خبر داد. منابع اسرائیلی می‌گویند موشک‌ها تنها به انباری و پارکینگ اصابت کرده و یک اتوبوس خالی در آتش سوخته است.

🔹بنابراین، فارغ از ادعای دو طرف، قطعا ویدیوی منتشرشده با عنوان «آتش گرفتن مقر موساد بعد از حمله ایران» نادرست است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ جنگنده‌های پاکستان در اسلام‌آباد ارتباطی با جنگ ایران و اسرائیل ندارند

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدئویی از پرواز چند جنگنده با این عنوان منتشر شده است: «عبور جنگنده‌های ایران از حریم هوای عراق به سوی اورشلیم».

🔹این ویدئو در روزهای گذشته با عنوان «ارتش پاکستان» هم در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده بود.

🔹بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد موقعیت دقیق ویدئو در اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان، در نزدیکی یک ایستگاه اتوبوس در خیابان جناح و در حوالی برج یوفون است.

🔹مسیر جنگنده‌ها نیز به سمت شمال شرقی است و طبیعتا ارتباطی با ایران و اسرائیل ندارد.

🔹بنابراین می‌توان با اطمینان گفت که این ویدیو ارتباطی با جنگنده‌های ایرانی و جنگ ایران و اسرائیل ندارد و نشان «نادرست» می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی نادرست رهگیری پدافند وزارت دفاع از جنگنده اف۳۵ اسرائیل

🔹در برخی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده که ادعا می‌کند «فیلم رهگیری پدافند وزارت دفاع از جنگنده اف۳۵ اسرائیل» است. ادعا شده که این ویدیو را روابط عمومی وزارت دفاع منتشر کرده است.

🔹این ادعا نادرست است. ویدیو، قدیمی و مربوط به یک رزمایش پدافندی است که دست‌کم حدود دو سال و نیم قبل منتشر شده بود.

🔹روی این ویدیو واترمارک «دفاع مدیا» دیده می‌شود که به وزارت دفاع ربطی ندارد و مدت‌هاست که فعال نیست.

🔹موشکی که در ویدیو دیده می‌شود، پدافندی نیست، بلکه یک پهپاد کرار است که در زیر آن یک موشک پدافندی مجید نصب شده‌است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

📝 خروج ایران از NPT به چه معناست؟

🔹پس از حمله هوایی اسرائیل به ایران، در مجلس شورای اسلامی، طرح سه فوریتی خروج ایران از NPT اعلام شد.

🔹معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (Nuclear Non-Proliferation Treaty) یک توافق بین‌المللی با هدف جلوگیری از گسترش تسلیحات هسته‌ای، ترویج استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و تلاش برای خلع سلاح هسته‌ای در سطح جهان است.

🔹کشورهای غیرهسته‌ای عضو NPT متعهد می‌شوند که هیچ‌گاه به دنبال ساخت یا دستیابی به سلاح هسته‌ای نروند، و در عوض می‌توانند تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز بهره‌مند شوند.

🔹ایران در دی‌ماه ۱۳۴۸ این تعهدات را پذیرفته‌ است. این تعهدات غیر از پایبندی به پروتکل الحاقی است که جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۲ آن را پذیرفت و در سال ۱۳۹۹ از آن خارج شد.

🔹در چنین زمینه‌ای، خروج ایران از NPT به معنای کنار گذاشتن چارچوب حقوقی است که تاکنون مبنای تعامل آن با جامعه بین‌المللی در حوزه هسته‌ای بوده است.

🔹این خروج باید با اعلام رسمی و حداقل سه ماه پیش از تاریخ اجرایی‌شدن انجام شود.

🔹در صورت خروج، ایران دیگر از نظر حقوقی موظف به رعایت الزامات NPT نخواهد بود؛ از جمله الزام به اجازه بازرسی‌های گسترده آژانس از سایت‌های هسته‌ای. در نتیجه، امکان غنی‌سازی اورانیوم در درصدهای بالا برای ایران وجود خواهد داشت.

🔹خروج از معاهده به معنای ساخت خودکار بمب هسته‌ای نیست، بلکه تنها مانع حقوقی و نظارتی برداشته می‌شود و تصمیم نهایی، نیازمند اراده سیاسی، منابع و صرف زمان و هزینه بالا خواهد بود.

🔹با این حال، چنین اقدامی از منظر سیاسی و امنیتی، پیامدهای بسیار جدی در پی دارد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ جا زدن ویدئوی قدیمی به اسم جنگنده‌های اسرائیلی

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدئویی از پرواز گروهی تعداد زیادی جنگنده منتشر و ادعا شده است: «جنگنده‌های اسرائیلی در مسیر هدف قرار دادن مواضع و اماکن جمهوری اسلامی.»

🔹این ویدئو قدیمی است و ارتباطی با ایران و اسرائیل ندارد.

🔹اصل ویدئو، مانور هواپیماهای جنگنده مصری در مراسم ویژه نظامی است که اکتبر ۲۰۲۴ در حضور عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهوری مصر، برگزار شده بود.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای ارتباط این ویدیو با جنگنده‌های اسرائیلی در راه ایران، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار ارسال موشک بالستیک غیرهسته‌ای از پاکستان به ایران

🔹ادعاهایی در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر «ارسال ۷۵۰ موشک بالستیک غیرهسته‌ای از پاکستان به ایران» منتشر شده است.

🔹پاکستان رسما این گزارش‌ها را تکذیب کرده و آن را «تبلیغات بی‌اساس» خوانده است.

🔹مقامات امنیتی پاکستان می‌گویند این ادعاها یک کارزار برای انتشار اطلاعات نادرست از سوی هند است.

🔹اگرچه پاکستان در پی حمله اسرائیل، بیانیه‌ای رسمی منتشر کرده و از ایران حمایت کرده و همچنین وزیر دفاع پاکستان حمله اسرائیل را محکوم کرده، اما خبر ارسال موشک، نادرست است.

🔹ویدیویی که در شبکه‌های اجتماعی در این رابطه منتشر شده نیز ساخته هوش مصنوعی است.

🔹فکت‌نامه به این ادعای نادرست که با ویدیویی ساختگی منتشر شده نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 قسمت ۲۲۰ پادکست هفتگی فکت‌نامه زودتر منتشر می‌شود

🔹با توجه به شرایط فعلی جنگ ایران و اسرائیل و سرعت بالای تحولات، تصمیم گرفتیم این هفته پادکست هفتگی فکت‌نامه را ۲۴ ساعت زودتر از همیشه منتشر کنیم.

🔹بر این اساس، قسمت ۲۲۰ پادکست، به‌جای صبح جمعه، صبح پنجشنبه (۲۹ خرداد ۱۴۰۴) منتشر خواهد شد.

🌐 @Factnameh

❌ از حملات موشکی ایران به هدف مقر موساد چه می‌دانیم؟

🔹پس از اعلام حمله موشکی سپاه به مقر موساد در بامداد ۲۷ خرداد، خبرگزاری تسنیم اعلام کرد «ساختمان موساد در هرتزلیا هدف دقیق حمله موشکی قرار گرفت.»

🔹این ادعا که از سوی بسیاری از رسانه‌های داخل ایران نیز منتشر شده بود، نادرست است.

🔹ما ویدیوهای این برخورد را بررسی و محل اصابت پرتابه‌ها را روی نقشه پیدا کردیم. به نظر می‌رسد که مقر موساد هدف موشک‌های پرتابی بوده، اما نزدیک‌ترین محل اصابت، در مجاورت یک مرکز خرید بوده که ۷۰۰ متر تا مقر موساد فاصله دارد.

🔹بقیه کلاهک‌ها نیز در فاصله‌های دورتری از این مقر برخورد کرده‌اند.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 جـنگ

🔹قسمت ۲۲۰ پادکست هفتگی فکت‌نامه در شرایطی ضبط و منتشر می‌شود که ایران و اسرائیل کمتر از یک هفته‌ است که درگیر جنگ شده‌اند.

🔹در این قسمت به طور کامل به مرور فکت‌چک‌ها و گزارش‌هایی پرداختیم که در روزهای اخیر با همین موضوع منتشر کردیم.

🔹نگرانی‌های مردم از تبعات حمله به نطنز و فردو و پاسخ به این پرسش که آیا خطر فاجعه نشت رادیواکتیو وجود دارد یه نه؟ موضوعی است که سعی کردیم به آن پاسخ دهیم.

🔹همزمان با بررسی خروج ایران از NPT در مجلس شورای اسلامی، به این پرسش پرداختیم که خروج احتمالی ایران به چه معناست؟

🔹ادعاها، تصاویر و اطلاعات نادرستی که در روزهای اخیر در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی پخش شده بود، بسیار زیاد و متنوعند. در این قسمت تلاش کردیم بیش از ۳۰ مورد از این ادعاها را مرور کنیم.

🔹خبرها درباره کشته شدن تعدادی از فرماندهان نظامی جمهوری اسلامی، ادعاها درباره تلاش مقام‌های حکومت ایران برای خروج از کشور و ادعای پرتکرار انهدام جنگنده‌های اف۳۵ اسرائیل از سوی پدافند هوایی ایران، از جمله جریان‌هایی است که در این اپیزود به آنها پرداخته‌ایم.

🔹ادعای عجیب محسن رضایی درباره تهدید پاکستان به حمله اتمی علیه اسرائيل، انتشار صحبت‌های قدیمی پزشکیان به اسم موضع‌گیریِ جدید جمهوری اسلامی و نظرات متفاوت درباره دو فروند اف۱۴ که اسرائیل هدف قرار داد، از دیگر سوژه‌های این هفته هستند.

🔹در میان مشکلات شدید اینترنت در ایران، برخی مدعی‌اند که می‌توانند گوشی‌های تلفن همراه را مستقیما و به صورت رایگان به اینترنت استارلینک وصل کنند؛ ادعای نادرستی که پیش‌تر درباره آن صحبت کرده‌ایم و باز هم فکت‌چک‌های قبلی را یادآوری کرده‌ایم.

🔹این‌ها و سوژه‌های دیگر مرتبط با جنگ را در این قسمت خواهید شنید.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh