❌ انتساب تصویر نادرست به خبر تیراندازی مرزبانی ایران به مهاجران تبعه افغانستان

🔹این روزها بعد از انتشار خبری مبنی بر کشته‌شدن ده‌ها تبعه افغانستانی در مرز ایران با شلیک نیروهای مرزبانی ایران، عکسی منتشر و ادعا شد که مربوط به کشته‌شدگان این رویداد است.

🔹اما عکس منتشر شده متعلق به واقعه دیگری است.

🔹عکس مربوط به کشته شدن ۲۰ معدنچی است که روز ۲۰ مهر ۱۴۰۳ به دست افراد ناشناس در منطقه دوکی در بلوچستان پاکستان کشته شدند.

🔹عکس‌های دیگری نیز از پیکر بی‌جان این معدنچیان از زوایای مختلف وجود دارد.

🔹در مورد اصل خبر تیراندازی به مهاجران غیرقانونی تبعه افغانستان در مرز ایران نیز تردید‌هایی وجود دارد.

🔹سازمان حقوق بشری حال‌وش گزارش‌های متعدد و تکمیلی همراه با گفتگوی با شاهدان در این باره منتشر کرده، و افغانستان اینترنشنال هم درباره آن گزارش داده است.

🔹فرمانده مرزبانی استان سیستان و بلوچستان این خبر را تکذیب کرده است.

🔹ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر ملل متحد برای افغانستان خواستار تحقیق بی‌طرفانه در این مورد شد.

🔹از این رو فکت‌نامه به انتساب این تصویر به خبر تیراندازی مرزبانی ایران به مهاجران تبعه افغانستان نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ درباره جمعیت کارمندان دولتی در ژاپن چه می‌دانیم؟

🔹محمدحسن نامی، معاون پیشین وزیر کشور در یک سخنرانی گفته است ژاپن با ۱۳۷ میلیون جمعیت، ۱۳۷ هزار کارمند دولتی دارد.

🔹ادعاهای شبیه به این درباره تعداد کارمندان دولتی ژاپن، بارها از سوی افراد مختلف در جمهوری اسلامی مطرح شده است.

🔹بر اساس آخرین آمارها، جمعیت ژاپن حدود ۱۲۶ میلیون نفر برآورد می‌شود و بخش اول صحبت محمدحسن نامی درست نیست.

🔹آمارهای رسمی ژاپن نیز نشان می‌دهد حدود ۵۸۰ هزار نفر به صورت ثابت، کارمند دولت ژاپن هستند و حدود دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر هم در دولت‌های محلی، کار می‌کنند؛ یعنی در مجموع حدود ۳/۳ میلیون نفر کارمند دولت مرکزی و دولت‌های محلی هستند.

🔹فکت‌نامه به دلیل اختلاف زیاد عددها بین آنچه مطرح شده و آنچه واقعیت دارد، به این ادعا که ۱۳۷ هزار نفر در ژاپن کارمند دولت هستند، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای خطرناک درباره آثار غذانخوردن طولانی و متناوب (فستینگ) بر درمان سرطان

🔹سال‌هاست در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ادعاهای بی‌اساسی درباره آثار و فواید روزه‌داری یا اخیرا رژیم غذایی «فستینگ متناوب» مطرح می‌شود که مدعی‌اند «نخوردن غذا برای مدتی طولانی‌تر از متعارف، مثلا ۱۴ یا ۱۶ ساعت گرسنگی مطلق و رعایت این رژیم برای مدت طولانی، باعث ازبین‌رفتن سلول‌های سرطانی شده و به درمان این بیماری کمک می‌کند».

🔹فستینگ باعث درمان سرطان نمی‌شود و این ادعا نادرست است.

🔹ایده کلی فستینگ این است که چون متابولیسم سلول سرطانی با سلول طبیعی متفاوت است «اگر ورود مواد غذایی به بدن را برای چند ساعت یا چند روز محدود کنیم، سلول‌های سالم به منابع انرژی جایگزین روی می‌آورند در حالی که سلول‌های سرطانی توانایی همان تغییر را ندارند و در اثر نرسیدن منابع انرژی، از بین می‌روند.»

🔹اما پزشکان و محققان زیادی این موضوع را بررسی کرده‌اند و نتیجه خاص و قابل توجهی در درمان سرطان، تا الان به‌دست نیامده است.

🔹شواهدی وجود دارد که ممکن است فستینگ متناوب بتواند در کنار برخی از روش‌های درمان سرطان باعث تقویت اثر این روش‌ها از جمله شیمی‌درمانی و پرتودرمانی شود. یعنی به روش‌های درمانی ممکن است کمک بکند نه اینکه خودش یک «درمان جایگزین» باشد.

🔹در کنار فواید ادعایی قابل بررسی فستینگ، برخی از مطالعات روی جوندگان نشان داده‌اند که فستینگ متناوب، در شرایط خاصی حتی می‌تواند باعث افزایش رشد برخی تومورهای سرطانی شود.

🔹بنابراین با توجه به اینکه تحقیقات کافی در این زمینه وجود ندارد و نتایج در انسان‌ها محدود و نیازمند بررسی‌های بیشتر است، بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 پابند ساختگی روی پای قاآنی

🔹در قسمت ۱۸۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا به برخی نقدها و ابهام‌های چند مخاطب نسبت به درستی‌سنجی اظهارات یک اقتصاددان درباره وضعیت مصرف بنزین در ایران پاسخ دادیم.

🔹در ادامه، چند ادعای مرتبط با تنش‌های اخیر ایران و اسرائیل را مرور کردیم. یکی از آنها، ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل در حمله حزب‌الله لبنان و توضیح درباره خبرهای مشابه آن است.

🔹عکس ساختگی اسماعیل قاآنی با پابند الکترونیکی را نیز در بین این سوژه‌ها بررسی کردیم.

🔹یک ویدیوی ساختگی که مدعی بود وزیر دارایی اسرائیل را نشان می‌دهد، موضوع فکت‌چک بعدی ما در این قسمت پادکست است.

🔹چند روز قبل خبر بازداشت یک خبرنگار در اسرائیل، خبرساز شد و ما هم توضیح دادیم که درباره این موضوع چه می‌دانیم.

🔹زلزله اخیر در حوالی سمنان، برای چند روز سوژه گمانه‌زنی کاربرهای شبکه‌های اجتماعی بود. در گزارشی توضیح دادیم که آیا این لرزه‌ها با آزمایش‌های هسته‌ایِ احتمالی، ارتباطی دارد یا خیر.

🔹محمدرضا نقدی، معاون فرمانده کل سپاه، اخیرا ادعایی را درباره کاهش تمایل دانشجویان به اقامت دائم و اخذ تابعیت آمریکا را مطرح کرده بود. در این اپیزود، دلایل خود برای رد این ادعا را مرور کردیم.

🔹برداشت اشتباه برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی از محاسبات یک کارشناس اقتصادی از نرخ بیکاری در ایران، موضوع آخرین فکت‌چک ما در این قسمت است.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:32 مقدمه
00:05:15 آمارهای نادرست و بزرگ‌نمایی شده از قاچاق بنزین
00:15:01 ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل توسط حزب‌الله
00:20:55 عکس قدیمی و ساختگی قاآنی با این ادعا که پابند الکترونیکی دارد
00:26:33 ادعای شاخ‌دار درباره اسرائیلی‌های کشته‌شده در «وعده صادق ۲»
00:32:34 از دستگیری و آزادی یک روزنامه‌نگار در اسرائیل چه می‌دانیم؟
00:36:46 زلزله سمنان، به‌خاطر آزمایش بمب هسته‌ای نبود
00:47:50 ادعای نادرست درباره وضعیت تابعیت دانشجویان مهاجر در آمریکا
00:53:37 برداشت اشتباه از محاسبات فرضی یک کارشناس درباره آمار بیکاری
00:58:36 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

❌ آمار بیماری‌های روانی در ترکیه در مقایسه با جهان

🔹حمید رسایی، نماینده مجلس شورای اسلامی در کانال تلگرامش پستی را بازنشر کرده که مدعیست: «بر اساس گزارش سلامت روان Ipsos، ترکیه در رتبه دوم بیماری‌های روانی در جهان قرار دارد.»

🔹منبع این داده‌های آماری، یافته‌های یک نظرسنجی با عنوان «گزارش سلامت ذهن ۲۰۲۴» است که به سفارش شرکت بیمه فرانسوی آکسا AXA و توسط شرکت تحقیقات افکار عمومی Ipsos انجام شده است.

🔹این مطالعه تنها در ۱۶ کشور انجام شده است و تمام دنیا را پوشش نمی‌دهد.

🔹همچنین این مطالعه حاصل جمع‌آوری نتایج ۱۶۰ هزار مورد مصاحبه بین افراد ۱۸ تا ۷۵ ساله در کل این ۱۶ کشور است.

🔹بنابراین ادعای حمید رسایی و بیسیمچی‌مدیا که «ترکیه در رتبه دوم بیماری‌های روانی در دنیا قرار دارد»، نشان «نادرست» می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی نادرست منتسب به بازداشت یک خطیب نماز جمعه در مدینه

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده که ادعا می‌کند به زیر کشیده شدن «خطیب جمعه مدینه پس از اعتراض به قوانین جدید حجاب و حضور زنان در ورزشگاه‌ها که توسط بن سلمان وضع شده» را نشان می‌دهد.

🔹این ویدیو قدیمی است و قبلا هم با عنوان بازداشت یک امام جمعه به دست پلیس سعودی به دلیل ترغیب دولت سعودی برای اعلام جنگ علیه اسرائیل دست به دست شده بود.

🔹نسخه اصلی این ویدیو در سال ۲۰۱۸ در رسانه‌های عربستان منتشر شده بود.

🔹آن زمان منابع رسمی اعلام کردند که این مرد امام جمعه نبود، بلکه فردی بود که پس از انجام معاینات پزشکی مشخص شد دارای معلولیت ذهنی است. این حادثه در مسجد الجابریه مدینه رخ داد و این فرد در ساعت ۱۲:۳۵ قبل از رسیدن خطیب اصلی به روی منبر رفت و قصد داشت خطبه نماز جمعه را ایراد کند.

🔹فارغ از اینکه این ادعای مقامات سعودی چقدر صحت داشته، این ویدیو قدیمی است و هر چند وقت یک بار با عنوان دستگیری یک امام جمعه به‌خاطر اعتراض علیه بن‌سلمان به بهانه‌های مختلف منتشر می‌شود.

🔹البته بازداشت امام جمعه به خاطر اعتراض به اختلاط زن و مرد در جامعه در خطبه جمعه، در عربستان سابقه داشته اما این ویدیو ارتباطی با این ادعا ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به توضیحی که درباره این ویدیو ادعا شده است، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار اثبات اثر میدان شعوری در درمان سرطان کبد

🔹الهام مدرسی، هنرمند و فعال سیاسی که پس از دستگیر شدن به‌دنبال اعتراضات سال ۱۴۰۱، در زندان کچویی در خطر «از دست دادن کبد» قرار داشت، اخیرا پستی از اینستاگرام محمدعلی طاهری درباره «اثر میدان شعوری بر درمان سرطان کبد» را بازنشر کرد.

🔹مدرسی مدعی شد: «این بزرگترین تحول در دنیای درمان سرطان هست که بدون دارو و مداخله شیمیایی یا فیزیکی می‌توانیم شاهد درمان باشیم. با این آزمایش در آزمایشگاه، تکرارپذیری این درمان به ثبت رسیده‌است.»

🔹محمدعلی طاهری مدعی شده بود محققان موسسه «کازمو اینتل» توانسته‌اند با استفاده از میدان شعوری، نوعی از سرطان رایج کبد را در موش‌ها درمان کنند.

🔹فردی که به عنوان محقق معرفی می‌شود «پوریا سعیدلو» خود را در لینکدین دانشجوی دوره دکتری «مهندسی شیمی» در دانشگاه تورنتو و مدیرعامل یک شرکت کابینت‌سازی در ونکوور معرفی می‌کند.

🔹در سایت و شبکه‌های اجتماعی موسسه کازمو اینتل، اثری از تحقیق همتاداوری شده یا کارآزمایی‌های بالینی در مورد ادعای رابطه «میدان شعوری با پیشگیری و درمان سرطان کبد» وجود ندارد.

🔹از این ادعا، هیچ مدرک و مستندی نه از سوی طاهری و نه سعیدلو و نه هیچ موسسه دیگری به هیچ مرجع علمی ارائه نشده که برای راستی‌آزمایی در دسترس باشد.

🔹پوریا سعیدلو که در این پروژه به‌عنوان محقق معرفی شده، پیش از این با موسسه کازمو اینتل همکاری‌های دیگری هم داشته‌است.

🔹برخلاف ادعای طاهری، در بخش تحقیقات این دانشکده در دانشگاه تورنتو نیز عنوانی مشابه یا نزدیک به این عنوان تحقیق وجود ندارد.

🔹پوستر ادعایی (اثر میدان شعوری بر پیشگیری و درمان سرطان کبد در موش) در «کنفرانس سالانه انجمن جهانی سرطان کبد» در هتل هیلتون تورنتو به نمایش درآمده است. هرچند هیچ اسمی از دانشگاه تورنتو در آن ذکر نشده و وابستگی همه نویسندگان این پوستر، به موسسه کازمو اینتل برمی‌گردد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎉 میلیونی شدیم

🔹تعداد دانلودهای پادکست فکت‌نامه از یک میلیون گذشت. تا امروز بیش از یک میلیون بار پادکست فکت‌نامه در اپلیکیشن‌های پادگیر دانلود شده است.

🔹تا امروز ۲۱۰ پادکست در اکانت‌های فکت‌نامه منتشر شده؛ از ۱۸۵ قسمت پادکست‌های هفتگی گرفته تا نسخه‌های صوتی مستندهای فکت‌نامه، «هزارداستان بودجه» و «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی».

🤝 ممنون از دلگرمی و همراهی شما

🎙 پادکست فکت‌نامه

⬅️ پادکست‌های فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 کست‌باکس

👈 گوگل پادکست

👈 اپل پادکست

👈 اسپاتیفای

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره اهدای چشم زن لبنانی به همسرش که در حمله اسرائیل نابینا شده

🔹در شبکه‌های اجتماعی تصاویری با این توضیح منتشر شده است که زنی لبنانی در شب عروسی‌اش، یک چشم خود را به همسرش که در حمله اسرائیل نابینا شده بود اهدا کرد.

🔹ویدیوی اصلی که این تصاویر از روی آن برداشته شده حدود یک ماه پیش در یک اکانت اینستاگرامی عربی به نام Hadi production منتشر شده بود. همان وقت نیز در شبکه‌های اجتماعی داخلی ایران زیرنویس و بازنشر شد.

🔹هر چند در نسخه اصلی به انفجار پیجرها اشاره مستقیمی نشده، اما در توضیح ترجمه فارسی آن آمده بود که مربوط به صحبت‌های زوج لبنانی است که در اثر انفجار پیجرها چشم‌های خود را از دست دادند.

🔹با توجه به زمان ضبط گفتگو و محتوای سخنان افراد هم به نظر این توضیح درست است.

🔹فارغ از اینکه آنان در کدام یک از وقایع اخیر زخمی شدند، در متن مصاحبه زن درباره اینکه او و همسرش هر کدام، یک چشمشان را از دست دادند حرف می‌زند و از سایر جراحات همسرش می‌گوید.

🔹حرفی از اهدای چشم (یا به بیان دقیق‌تر، قرنیه) آن هم در شب عروسی‌شان نیست.
از سوی دیگر در تصویر به وضوح دیده می‌شود که زن زخمی است و جای ترکش‌های روی صورت و همچنین زخم‌هایی روی دستش دیده می‌شود که نشان می‌دهد در صحنه انفجار حضور داشته است.

🔹فکت‌نامه به ادعای اهدای چشم زن لبنانی به همسرش که در حمله اسرائیل نابینا شده، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت دهم - «مظلومیت عدد»

🔹چرا واحد پول بودجه کشور به «میلیون ریال» است؟ چند هزار هزار میلیارد یعنی چقدر؟ میلیون، میلیارد، بیلیون، تریلیون؛ مشکل ما با اعداد بزرگ چیست؟ چرا حساسیتمان را به عددها و مقیاس آنها از دست داده‌ایم؟

🔹«بحران عدد» و نقش بودجه در تشدید آن، موضوع دهمین قسمت این پادکست است.

🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید.

🔹این قسمت پادکست یک هفته قبل در رادیوفردا و کانال هزارداستان بودجه در کست‌باکس منتشر شد و حالا در اکانت‌های فکت‌نامه نیز در دسترس است.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

👈در کست‌باکس فکت‌نامه بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ آنچه به عنوان وصیت‌نامه سنوار منتشر شده، واقعی نیست

🔹چند روز پس از کشته شدن یحیی سنوار، فرمانده و رئیس حکومت حماس در غزه، متنی به‌عنوان «وصیت سنوار» در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های ایرانی و غیرایرانی در حال انتشار است.

🔹این وصیت‌نامه به‌خصوص بعد آن مورد توجه قرار گرفت که ترجمه انگلیسی آن را یک حساب آمریکایی حامی فلسطین، در تیک‌تاک منتشر کرد.

🔹جستجوی متن عربی که با عنوان «وصیت‌نامه یحیی سنوار» منتشر شده، نشان می‌دهد دو روز پس از کشته شدن یحیی سنوار، یک شاعر و روزنامه‌نگار اهل مراکش این متن را نوشته و در سایت خود منتشر کرده است.

🔹جستجوهای ما در خبرهای رسانه‌های نزدیک به «مقاومت اسلامی» هم نتیجه‌ای به دنبال نداشت. تا زمان انتشار این مطلب نیز رسانه‌های معتبری که خبرنگارانشان با حماس کانال ارتباطی خبری دارند (مانند الجزیره) یا در غزه حضور دارند مانند رسانه‌های فلسطینی، چنین متنی را به‌عنوان وصیت سنوار منتشر نکرده‌اند.

🔹تا زمان انتشار این فکت‌چک، خانواده یا نزدیکان سنوار نیز چنین ادعایی را تایید نکرده‌اند.

🔹متن وصیت‌نامه هم حاوی چند فکت است، اما همه آنها اطلاعات شناخته‌شده‌ای است که قبلا در مورد سنوار منتشر شده‌بود.

🔹بنابراین فکت‌نامه به حساب‌هایی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های نزدیک به حکومت جمهوری اسلامی ایران، درباره متنی که ادعا می‌کنند «وصیت‌نامه سنوار» است، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ سنوار در جنگ ایران و عراق حضور نداشته است

🔹یک هفته کشته شدن یحیی سنوار، فرمانده و رئیس حماس در غزه، در شبکه‌های اجتماعی ایرانی پستی منتشر شده که مدعیست «یحیی سنوار برای ارتش عراق، علیه ایران جنگیده بود».

🔹رسانه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی هم پس از انتشار این ادعا، مطالبی را در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی خود منتشر و دلایل نادرست بودن ادعای حضور سنوار در جنگ علیه ایران را بررسی کرده‌اند.

🔹فکت‌نامه در جستجوهایی که تا زمان انتشار این گزارش انجام داده، خبر یا گزارشی پیدا نکرده که چنین ادعایی در رسانه‌های نزدیک به حماس منتشر شده باشد.

🔹برخی از «احمد محمد» با عنوان دوست و هم‌رزم سنوار و منبع این ادعا یاد می‌کنند. ما در بررسی‌های خود شخصی به اسم «احمد محمد» را با چنین عنوانی پیدا نکردیم. ایرنا می‌نویسد احتمالا این نام از «احمد محمد فهد»، یکی از فرماندهان میدانی حماس برگرفته شده است.

🔹سنوار در سال ۱۳۶۱ بازداشت شد، ۶ ماه زندان بوده، دفعه بعد در سال ۱۳۶۴ بازداشت شد و در همان سال سرویس امنیتی و تبلیغاتی «مجد» وابسته به جنبش اخوان المسلمین را در نوار غزه تأسیس کرد. بار آخر هم در سال ۱۳۶۷ بازداشت شده و تا ۲۰ سال بعد در زندان بود.

🔹بنابراین می‌توان گفت از سال ۱۳۶۱ به بعد، تقریبا می‌دانیم سنوار یا در زندان اسرائیل بوده یا در غزه در حال پایه‌گذاری سرویس‌ مجد بوده (که بعدها تبدیل یه ستون اصلی گردان‌های قسام شد).

🔹آمادگی و حضور در جنگ ایران و عراق نه تنها نیازمند زمان کافی است، بلکه با تفکرات سنوار که در آن زمان تحت تاثیر شیخ احمد یاسین بود نیز هم‌خوانی ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای شبکه‌های اجتماعی که «یحیی سنوار برای ارتش عراق، علیه ایران جنگیده بود» نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 قالیچه پرنده حسابی

🔹در ابتدای قسمت ۱۸۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه اشاره کرده‌ایم که به‌تازگی مجموع دانلود پادکست‌های ما در پادگیرها از مرز یک میلیون دانلود گذشت.

🔹در ادامه به چند موضوع مرتبط با سلامت پرداختیم؛ ابتدا درباره بی‌اعتبار بودن «آزمایش بکارت»، سپس ادعای درمان سرطان با «فستینگ»، سوم، ادعای اثر «میدان شعوری» در درمان سرطان کبد و البته مشکلات تامین دارو در اروپا.

🔹چند تصویر نادرست یا ساختگی، سوژه‌های بعدی این پادکست هستند؛ تصویر نادرست منتسب به کشته‌شدگان افغانستانی در مرز ایران، عکس‌های ساختگی از فرودگاه بیروت زیر آتش و عکسی که به صادق هدایت نسبت داده شده بود.

🔹پس از آن، سراغ ادعاهای مرتبط با چند کشور دیگر رفتیم؛ از تمجید نلسون ماندلا رهبر کنگره ملی آفریقا از خمینی و آمار بیماری‌های روانی در ترکیه گرفته تا ویدیوی منتسب به بازداشت یک امام جمعه در عربستان و جمعیت کارمندان دولتی در ژاپن.

🔹در پایان فکت‌چک‌های این قسمت، صحبت‌های ایرج حسابی را بررسی کردیم که مدعی شده بود صدها سال قبل ایرانی‌ها قالی پرنده می‌ساختند.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

📝 درباره تاریخچه نام‌های جزیره «ابوموسی» چه می‌دانیم؟

🔹این روزها پس از امضای بیانیه مشترک شورای همکاری خلیج فارسی و اتحادیه اروپا درباره مالکیت امارات متحده عربی به جزایر سه‌گانه، بحث‌های مختلفی درباره تاریخچه نام جزیره «ابوموسی» در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است.

🔹مثلا گفته شده نام این جزیره «ابوموسی نیست، بوموسو است؛ یعنی سرزمین سبز (بوم سبز) و اسم کاملا ایرانیست».

🔹یا این ادعا مطرح می‌شود که ابوموسی نام اصلی این جزیره نیست و نامی است که بریتانیایی‌ها بعد از اشغال آن برای ایرانی‌زدایی بر آن گذاشتند.

🔹از آن سو کشورهای عربی که بر حاکمیت امارات بر این سه جزیره از جمله ابوموسی تاکید دارند، می‌گویند نام این جزیره بدون هیچ تردیدی عربی است و به یکی از نزدیکان پیامبر، «ابوموسی اشعری» برمی‌گردد که قبل از عزیمت برای جنگ با ایرانیان در آن ساکن شد.

🔹نگاه به منابع تاریخی و نقشه‌های قدیمی اروپاییان جغرافی‌دان، اسامی متعددی را به دست می‌دهد.

🔹سِربُوموسی، مالورو، بوموسی، بوموس، بوموف و ابوموسی از جمله این اسامی است.
در نام‌گذاری‌های عرفی ساکنان جزیره نیز نام‌های بوم موسى، باباموسى و گپ سبزو دیده می‌شود.

🔹تا جایی که ما بررسی کردیم، پرتکرارترین نام در اسناد و نقشه‌های تاریخی برای این جزیره نام «بوموسی» است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh