🎙 ماجرای بوکسور الجزایری

🔹یکی از مهمترین خبرهای روزهای اخیر، کشته شدن اسماعیل هنیه، از رهبران ارشد حماس، در تهران بود. در ابتدای قسمت ۱۷۵ پادکست فکت‌نامه به دو گزارشی اشاره کردیم که بی‌ارتباط به این موضوع نیست.

🔹ابتدا فکت‌چک مربوط به عکس دستکاری‌شده‌ای از اسماعیل قاآنی را مرور کردیم. قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه است و برخی با انتشار این عکس به کنایه نوشتند که او از ترس اسرائیل با لباس مبدل تردد می‌کند.

🔹به‌تازگی اینستاگرام در ترکیه مسدود شد و گمانه‌زنی‌هایی از ارتباط این تصمیم با حواشی بعد از کشته شدن هنیه مطرح شد؛ اما ما به آن نشان غیرقابل اثبات دادیم.

🔹از پرحاشیه‌ترین اتفاقات اخیر، حرف و حدیث‌ها درباره جنسیت بوکسور الجزایری در المپیک پاریس بود و اینکه آیا «ایمان خلیف» ترنس‌جندری است که در مسابقات زنان شرکت می‌کند یا نه. فکت‌چک مربوط به این ادعاها را در این اپیزود مرور کرده‌ایم.

🔹همزمان با انتشار گزارش‌هایی از قطعی برق در تهران و چندین شهر ایران، نموداری درباره مقایسه مصرف برق در ایران و چند کشور مورد توجه قرار گرفت که حاوی داده‌های نادرستی بود. توضیحات ما درباره این این نمودار را در این قسمت خواهید شنید.

🔹دو عکس دیگر هم در این هفته دستمایه فکت‌چک‌های ما شد. تصویری که گفته می‌شد مربوط به تصرف محل اقامت نخست‌وزیر مستعفی بنگلادش و تخت‌خواب اوست، اما عکسی قدیمی و مربوط به سریلانکاست.

🔹عکس بعدی، به بالا گرفتن تنش میان جمهوری اسلامی ایران و نیروهای تحت حمایت آن با اسرائیل برمی‌گردد. یک تصویر از نتانیاهو پخش و ادعا شد حزب‌الله لبنان آن را منتشر و او را تهدید کرده که کاملا در تیررس است. ما این عکس و ادعا را درستی‌سنجی کردیم.

🔹همچنین از مخاطبان درخواست کرده‌ایم که در نظرخواهی آنلاین فکت‌نامه شرکت کنند و لینک آن را در توضیحات این قسمت گذاشته‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:34 مقدمه
00:03:43 عکس ساختگی اسماعیل قاآنی با حجاب
00:10:31 فیلتر شدن اینستاگرام در ترکیه
00:18:27 درباره ایمان خلیف، بوکسور الجزایری چه می‌دانیم؟
00:32:49 نمودار و آمارهای نادرست از مصرف برق ایران و چند کشور دیگر
00:39:00 عکس نادرست در مورد اعتراض‌های اخیر بنگلادش
00:42:03 عکس جعلی تهدید نتانیاهو
00:45:05 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

📝 نظرخواهی آنلاین فکت‌نامه

🔹این نظرخواهی شامل چند پرسش کوتاه درباره عملکرد فکت‌نامه است و پاسخ‌های شما کمک بزرگی در بهتر شدن محتوای فکت‌نامه خواهد بود.

🔹شرکت در این نظرخواهی کمتر از ۳ دقیقه از وقت شما را خواهد گرفت.

👈 لینک نظرسنجی فکت‌نامه

@FactNameh

❌ ویدئوهایی با ادعاهای نادرست مربوط به اتفاقات اخیر بنگلادش

🔹این روزها، بعد از سقوط دولت شیخ حسینه در بنگلادش، تولید و نشر اخبار جعلی درباره اتفاقات این کشور، سرعت گرفته است. سه ویدیوی پربازدید و یک عکس نادرست را در این باره درستی‌سنجی می‌کنیم:

1️⃣ ویدیوی دلخراشی منتشر شده که ادعا می‌شود «به دار آویختن یک خانواده از هندوهای بنگلادش به دست مسلمانان» را نشان می‌دهد. این ادعا «نادرست» است.

🔹ویدیو مربوط به قتل دسته‌جمعی یک خانواده مسلمان در بنگلادش در ۲۸ جولای ۲۰۲۴ (۳ مرداد ۱۴۰۳) است. پلیس حدس می‌زند پدر خانواده به دلیل مشکلات خانوادگی اول همسر و فرزندانش و بعد خودش را کشته است.

2️⃣ ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی فارسی و غیرفارسی پربازدید شده که مدعی است توهین، تحقیر و غرق کردن یک زن هندو توسط مسلمانان را نشان می‌دهد. این ادعا هم «نادرست» است.

🔹هرچند طی روزهای اخیر گزارش‌هایی از آزار اقلیت هندو در بنگلادش گزارش شده، اما این ویدیو از مصادیق آن نیست. زنی که در ویدیو آزار می‌بینید، کارمند حزب چهاترا بنگلادش (BCL)، شاخه دانشجویی «عوامی لیگ» (Awami League) حزب حاکم پیشین است.

🔹بر اساس گزارش‌های موجود و کارت شناسایی که از او به دست آمده، او مسلمان است. گزارش‌ها همچنین حاکی از شکنجه و تحقیر او است و حرفی از غرق شدن به میان نیامده است.

3️⃣ ویدیویی منتشر شده که مدعی است زیرزمین زندان‌های بنگلادش را نشان می‌دهد که پوشیده از استخوان مسلمانان است. این ادعا هم «نادرست» است.

🔹این ویدیوها ربطی به بنگلادش ندارد و مقبره‌های زیرزمینی پاریس Paris Catacombs را نشان می‌دهد که با هوش مصنوعی بازسازی شده است.

🔹این روزها عکس‌هایی از زندان Aynaghar در داکا منتشر شده که آنها هم جدید نیستند و پیش از این در سال ۲۰۲۲ هم منتشر شده بودند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ عکس قدیمی اعتراض‌های سریلانکا، ارتباطی به اعتراض‌های اخیر بنگلادش ندارد

🔹چندی قبل عکسی منتشر و ادعا شده مربوط به حضور جوانان انقلابی بنگلادشی در کاخ نخست‌وزیری و تختخواب خانم نخست‌وزیر است. این عکس قدیمی و مربوط به تصرف کاخ ریاست‌جمهوری سریلانکا است.

🔹معترضان بنگلادشی نیز محل اقامت نخست‌وزیر مستعفی را تصرف کرده‌اند اما تصاویر آن متفاوت است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت پنجم - «هر دست که دادند از آن دست گرفتند»

🔹در بودجه سالانه کشور دو بار به مالیات «آستان قدس رضوی» اشاره شده است. یک بار در بخش منابع و درآمدها با عنوان «مالیات شرکت‌ها و موسسات اقتصادی وابسته به آستان قدس» و دومی در بخش مصارف و هزینه‌ها با عنوان «استرداد مالیات شرکت‌ها و موسسات اقتصادی وابسته به آستان قدس».

🔹در پنجمین قسمت پادکست «هزارداستان بودجه»، سراغ قصه عجیب و بده و بستان مالیاتی آستان قدس و سایر بنگاه‌های بزرگ اقتصادی رفتیم که همگی زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی اداره می‌شوند و با صلاحدید او از پرداخت مالیات معاف شده‌اند.

🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید.

🔹این قسمت پادکست یک هفته قبل در رادیوفردا و کانال هزارداستان بودجه در کست‌باکس منتشر شد و حالا در اکانت‌های فکت‌نامه در دسترس است.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

👈در کست‌باکس فکت‌نامه بشنوید

🌐 @Factnameh

🔹 ستار هاشمی در لیست «دو درصد محققان برتر جهان» سال ۲۰۲۲

🔹با معرفی ستار هاشمی به عنوان وزیر پیشنهادی وزارت ارتباطات، خبری مبنی بر اینکه او در لیست «دو درصد دانشمندان برتر جهان» قرار دارد، منتشر شد.

🔹ستار هاشمی در سال ۲۰۲۲ مدتی در لیست «دو درصد محققان برتر جهان» قرار گرفته است.

🔹این لیست، پژوهشگران را براساس شاخصی کیفی به‌نام شاخص ترکیبی (c-score) اسکوپوس روی مقالات علمی منتشر شده آنها، رتبه‌بندی می‌کند. این رتبه‌بندی از شاخص‌های ساده‌تری مانند شمردن مقاله‌ها یا شمردن ارجاعات دقیق‌تر است.

🔹این لیست به معنی فهرستی از «دانشمندان» نیست و این واژه در توصیف افراد مندرج در این لیست، گمراه‌کننده است.

🔹دانشگاه استنفورد به همراه انتشارات هلندی الزویر هر سال لیست‌های مجزایی از محققانی که پراستنادترین مقالات را در طی دوران شغلی خود و در سال انتشار گزارش دارند، منتشر می‌کند. نام ستار هاشمی در یکی از لیست‌های الزویر و استفورد در سال ۲۰۲۲ آمده است.

🔹او با ۱۲۷ مقاله و ۳۸۵ استناد، در لیست دو درصد محققان برتر بر اساس وضعیت استناد به مقالات در سال ۲۰۲۱، در حوزه هوش مصنوعی، قرار گرفته بود.

🔹با این حال در نسخه به‌روز شده این لیست که حدود یک ماه بعد از آن منتشر شد، نام ستار هاشمی نبود. این بدان معناست که احتمالا اطلاعات مربوط به او یا رقبایش در پایگاه داده‌های اسکوپوس Scopus که داده‌های آن منبع این طبقه‌بندی است، تغییر کرده است.

🔹در همان سال ۲۰۲۱ تعداد ۱۹۴۱ پژوهشگر ایرانی در این لیست جا گرفتند.

🔹از این رو با توجه به اطلاعات موجود به نظر می‌رسد این خبر که «ستار هاشمی، وزیر پیشنهادی ارتباطات در فهرست دو درصد دانشمندان برتر جهان در سال ۲۰۲۲ قرار دارد»، «گمراه‌کننده» است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 رشد مصرف برق در ایران

🔹محمد الله‌داد، معاون انتقال و تجارت خارجی توانیر، می‌گوید «رشد مصرف برق ایران سه برابر میانگین جهانی است.»

🔹او همچنین می‌گوید این رشد در ایران هشت درصد بوده است.

🔹نگاهی به گزارش سالانه آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۴، تقاضای جهانی برق ۴ درصد افزایش خواهد داشت و بر این اساس، رشد مصرف برق در ایران، دو برابر متوسط جهانی است.

🔹البته اگر مبنای مقایسه، سال گذشته میلادی باشد، مشاهده می‌کنیم که سال گذشته میلادی، میانگین رشد مصرف جهانی ۲/۵ درصد بوده است که با این حساب، رشد ۸ درصدی ایران بیش از سه برابر این میزان است.

🔹بر اساس این گزارش، هند تا سال ۲۰۲۶ بیشترین نرخ رشد تقاضای سالانه برق را در میان اقتصادهای بزرگ دنیا خواهد داشت.

🔹فکت‌نامه با مقایسه آمارها و گزارش‌های رسمی، به این گفته محمد الله‌داد نشان «نیمه‌درست» می‌دهد، زیرا آمار، واقعیت دارد اما توضیح مهمی که عنوان نشده این است که این مقایسه مربوط به سال گذشته بوده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 جعلی‌ها؛ از فرانسه تا بنگلادش

🔹در قسمت ۱۷۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه، مانند هفته قبل و برای یادآوری مجدد، از مخاطبان درخواست کردیم که در نظرخواهی آنلاین فکت‌نامه شرکت کنند.

🔹در ابتدای این قسمت بعد از اشاره به چند خبر مهم این روزها، درستی‌سنجی خبری را مرور کردیم که ادعا می‌کرد دستور خامنه‌ای برای حمله به اسرائیل بعد از کشته شدن اسماعیل هنیه در تهران، باعث ریزش شدید در بازارهای سهام دنیا شده است؛ ادعایی که از ما نشان نادرست گرفت.

🔹پررنگ‌ترین موضوع پادکست این هفته، سوژه‌های مرتبط با تحولات اخیر بنگلادش است. در این ارتباط چهار ویدیو را در دو گزارش مختلف درستی‌سنجی کردیم و همگی نشان‌های نادرست و شاخ‌دار گرفتند. در قسمت ۱۷۶ پادکست، این ویدیوها و دلایل فکت‌نامه برای رد ادعاهای مربوط به آن را مرور کرده‌ایم.

🔹اخیرا تصویری ساختگی از یک نظرسنجی در کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل منتشر و به طور گسترده دست به دست شد که ادعا می‌کرد «تجاوز جنسی به اسرای فلسطینی» را به رأی گذاشته است؛ در حالی که چنین خبری صحت ندارد. درباره این موضوع در پادکست صحبت کرده‌ایم.

🔹سوژه بعدی، استفاده از یک خبر قدیمی برای ساخت و انتشار یک اسکرین‌شاتِ ساختگی است؛ خبری که از تجاوز گروهی چند مهاجر افغانستانی در یک روستا طی روزهای اخیر حکایت داشت اما در اصل و ابعاد خبر، تاریخ آن و جعل صفحه خبری منتسب به ایرنا، دستکاری گسترده‌ای انجام شده بود.

🔹پیش از مرور کامنت‌ها نیز فکت‌چک یه تصویر جعلی دیگر را مرور کردیم که ادعا می‌کرد رئیس‌جمهور فرانسه و محافظش در حال بوسیدن لب‌های یکدیگر هستند.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ آیا فرمان حمله رهبر جمهوری اسلامی به اسرائیل، بر بازارهای سهام تاثیر گذاشت؟

🔹چندی قبل برخی اکانت‌ها و کانال‌ها مدعی شدند که فرمان خامنه‌ای برای حمله به اسرائیل باعث سقوط بازار سهام در دنیا شد. تاریخ ریزش این بازارها و انتشار فرمان حمله، با هم اختلاف زمانی دارند. گزارش بیکاری ماه جولای در آمریکا و سیاست‌های جدید بانک مرکزی ژاپن دو عامل مهم این ریزش بودند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 بریتانیا: بازداشت و حکم زندان به‌خاطر ایجاد تنفر نژادی در فیس‌بوک

🔹روز ۸ مرداد ۱۴۰۳، در اثر یک حمله در ساوت‌پورت، بندری در شمال لیورپول انگلستان، سه دختر بچه کشته و ۱۰ نفر زخمی شدند.

🔹انتشار اخبار نادرست درباره هویت و پیشینه متهم به قتل در شبکه‌های اجتماعی، همزمان با اعتراضات در برخی نقاط بریتانیا، باعث تحریک و حمله به یک مسجد شد.

🔹دولت بریتانیا هم اعلام کرد مسئولین این شورش‌ها، از جمله کسانی را که از رسانه‌های اجتماعی برای تحریک خشونت استفاده کرده‌اند، تحت پیگرد قانونی قرار خواهد داد.

🔹براساس اعلام رسمی پلیس بریتانیا ​​۷۴۱ نفر درباره ناآرامی‌های اخیر دستگیر شده‌اند و برای ۳۰۲ نفر هم کیفرخواست صادر شده و هم‌اکنون (تا روز ۲۴ مرداد) تعداد ۱۱۸ نفر هم در بازداشتگاه پلیس هستند.

🔹جمعه گذشته، ۱۹ مرداد ۱۴۰۳، دادگاه‌هایی در نقاط مختلف بریتانیا برای ۱۲ نفر به جرم «ایجاد تنفر نژادی در شبکه‌های اجتماعی» حکام زندان از ۸ ماه تا ۲سال و نیم صادر کردند.

🔹تا کنون سه ویدیو منسوب به بازداشت‌های بالا در رسانه‌ها و مطبوعات منتشر شده که هر سه نادرست است. هرچند دو ویدیو مربوط به بازداشت‌هایی است که به‌خاطر اتهامی در بستر فیس‌بوک رخ داده، اما این بازداشت‌ها ربطی به وقایع اخیر ندارد.

🔹ویدیوی دستگیری فردی بیرون خانه و اعتراض همسایگان مربوط به مرداد ۱۴۰۱ است. متهم، دارن بردی، یک پست توهین‌آمیز را که در آن پرچم Pride با علامت صلیب‌شکسته دیده می‌شد در توییتر بازنشر کرده‌بود.

🔹ویدیو هجوم به خانه یک شهروند و شکستن در مربوط به عملیات گسترده پلیس منچستر برای به‌دام انداختن شبکه‌های توزیع مواد مخدر در ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ است.

🔹ویدیوی افسر زنی که به همراه همکارش، فرد مسنی را - که در تصویر دیده نمی‌شود - بازداشت می‌کند نیز در خرداد ۱۴۰۳ و یک ماه پیش از وقوع اعتراضات اخیر در بریتانیا رخ داده‌است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به «خبرهای مربوط به بازداشت و حکم زندانی به کاربران فیس‌بوک در بریتانیا» در رسانه‌ها و مطبوعات ایران، نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 درباره تحصیل مبینا نعمت‌زاده در رشته پزشکی چه می‌دانیم؟

🔹این روزها مساله ادامه تحصیل مبینا نعمت‌زاده، برنده مدال برنز المپیک پاریس ۲۰۲۴ در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها، بازتاب زیادی داشته است.

🔹مجری صداوسیما در برنامه‌ای با حضور این ورزشکار و خانواده‌اش ادعا می‌کند مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، درخواست نعمت‌زاده مبنی بر ادامه تحصیل بدون کنکور در رشته پزشکی را پذیرفته است؛ گفته‌ای که نعمت‌زاده همان‌جا از آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کند.

🔹این ادعا درست نیست و تا زمان انتشار گزارش فکت‌نامه، هیچ خبر یا گزارش رسمی‌ای تایید نمی‌کند که رئیس‌جمهور یا دولت ایران، این درخواست را تایید کرده باشند.

🔹از سویی دیگر، دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه تهران، شهید بهشتی و الزهرا اعلام کرده‌اند دارندگان مدال المپیک می‌توانند بدون کنکور در این دانشگاه‌ها تحصیل کنند.

🔹اشاره به این نکته ضروری است که بر اساس قانون، این ورزشکاران می‌توانند تنها در رشته‌های مربوط به تربیت بدنی و ورزش، ادامه تحصیل دهند؛ مساله‌ای که مسئولان سازمان سنجش و وزارت ورزش نیز به آن تاکید کرده‌اند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که رئیس‌جمهور ایران با ادامه تحصیل مبینا نعمت‌زاده در رشته پزشکی موافقت کرده نشان «نادرست»‌ می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 جعلی‌ها؛ از فرانسه تا بنگلادش

🔹در قسمت ۱۷۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه، مانند هفته قبل و برای یادآوری مجدد، از مخاطبان درخواست کردیم که در نظرخواهی آنلاین فکت‌نامه شرکت کنند.

🔹در ابتدای این قسمت بعد از اشاره به چند خبر مهم این روزها، درستی‌سنجی خبری را مرور کردیم که ادعا می‌کرد دستور خامنه‌ای برای حمله به اسرائیل بعد از کشته شدن اسماعیل هنیه در تهران، باعث ریزش شدید در بازارهای سهام دنیا شده است؛ ادعایی که از ما نشان نادرست گرفت.

🔹پررنگ‌ترین موضوع پادکست این هفته، سوژه‌های مرتبط با تحولات اخیر بنگلادش است. در این ارتباط چهار ویدیو را در دو گزارش مختلف درستی‌سنجی کردیم و همگی نشان‌های نادرست و شاخ‌دار گرفتند. در قسمت ۱۷۶ پادکست، این ویدیوها و دلایل فکت‌نامه برای رد ادعاهای مربوط به آن را مرور کرده‌ایم.

🔹اخیرا تصویری ساختگی از یک نظرسنجی در کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل منتشر و به طور گسترده دست به دست شد که ادعا می‌کرد «تجاوز جنسی به اسرای فلسطینی» را به رأی گذاشته است؛ در حالی که چنین خبری صحت ندارد. درباره این موضوع در پادکست صحبت کرده‌ایم.

🔹سوژه بعدی، استفاده از یک خبر قدیمی برای ساخت و انتشار یک اسکرین‌شاتِ ساختگی است؛ خبری که از تجاوز گروهی چند مهاجر افغانستانی در یک روستا طی روزهای اخیر حکایت داشت اما در اصل و ابعاد خبر، تاریخ آن و جعل صفحه خبری منتسب به ایرنا، دستکاری گسترده‌ای انجام شده بود.

🔹پیش از مرور کامنت‌ها نیز فکت‌چک یه تصویر جعلی دیگر را مرور کردیم که ادعا می‌کرد رئیس‌جمهور فرانسه و محافظش در حال بوسیدن لب‌های یکدیگر هستند.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:31 مقدمه
00:06:08 فرمان حمله خامنه‌ای به اسرائیل، بر بازارهای سهام تاثیر گذاشت؟
00:13:21 ادعای شاخ‌دار فروش زنان هندو در بنگلادش به عنوان برده
00:19:53 چند ویدیوی نادرست مرتبط با رویدادهای اخیر بنگلادش
00:28:54 ادعای شاخ‌دار نظرسنجی درباره تجاوز جنسی به اسرای فلسطینی در اسرائیل
00:32:45 جعل و بازنشر یک خبر قدیمی درباره مهاجران افغانستانی
00:38:55 تصویر جعلی بوسه مکرون و محافظ شخصی‌اش روی قایق
00:43:07 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

🔹 بانک مرکزی چقدر ارز به بازار تزریق کرده است؟‌

🔹عبدالناصر همتی می‌گوید از سال ۸۴ تا سال ۹۶ بانک مرکزی ۲۸۶ میلیارد دلار ارز به بازار تزریق کرده، اما در زمان حضور او یک دلار هم ارز به بازار تزریق نشده است.

🔹گزارش‌ شفافی از مداخله‌های ارزی بانک مرکزی در دست نیست؛ اما فکت‌نامه ضمن تاکید بر اینکه به دلیل نبودن گزارش‌ شفاف و رسمی از مداخله‌های ارزی بانک مرکزی، نمی‌توان صحت این آمار را به طور مستقل تایید یا رد کرد، اما به سه دلیل منطقی به این ادعا نشان «درست» می‌دهد:

1️⃣ نخست، مشابه این ادعا در سال‌های گذشته به نقل از یک منبع معتبر (پژوهشکده پولی و بانکی) مطرح شده. ما اصل این گزارش را پیدا نکردیم اما تصاویر نمودارهای آن پیش‌تر در رسانه‌ها منتشر شده است.

2️⃣ دوم، با وجود تکرار این ادعا در چهار سال گذشته تاکنون کسی از منتقدان صحت آن را زیر سوال نبرده است.

3️⃣ سوم، پیش از این در سال ۹۸ ولی‌الله سیف، رئیس پیشین بانک مرکزی نیز آمارهایی از مداخلات بانک مرکزی ارائه کرده بود که با آمارهای پژوهشکده پولی و بانکی و اعداد و ارقام اعلام شده از سوی همتی تقریبا همخوان است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 باب اسفنجی و عارضه نقص توجه و‌ تمرکز

🔹پستی در شبکه‌های اجتماعی فارسی منتشر شده که ادعا می‌کند کارتون باب اسفنجی باعث می‌شود کودکانی که آن را تماشا می‌کنند در آینده دچار نقص توجه و‌ تمرکز شوند.

🔹مبنای این ادعا تحقیقی است که در سال ۲۰۱۱ به دست آنجلین لیلارد استاد روانشناسی دانشگاه ویرجینیا انجام شده بود و بر اساس آن، «برنامه‌های تلویزیونی سریع و فانتزی» مانند کارتون باب اسفنجی، ممکن است «عملکرد اجرایی» کودک خردسال از جمله توانایی او برای توجه کردن، حل مسئله و کنترل رفتارش را به خطر بیاندازد.

🔹لیلارد تاکید کرد که این اثر مختص «باب اسفنجی» نیست و کارتون‌های سریع دیگری که در آنها چیزهای جادویی و سریع در مکان‌های کاملاً جدید اتفاق می‌افتد نیز همین اثر را دارد.

🔹به این تحقیق ایراداتی وارد شده از جمله اینکه حجم نمونه کودکان مورد بررسی کوچک و غیر متنوع بودند و اینکه کودکان قبل از مشاهده و نقاشی مورد ارزیابی قرار نگرفتند.

🔹همچنین لیلارد کودکان چهار ساله را بررسی کرد و کمپانی ساخت و پخش باب اسفنجی می‌گوید که این کارتون برای کودکان شش تا ۱۱ ساله ساخته شده است.

🔹این کارتون که برای شبکه تلویزیونی نیکلودئون بیش از ۱۳ میلیارد دلار درآمد تولید کرد، پیش از آن هم به تبلیغ همجنس‌گرایی و پروپاگاندا برای گرمایش زمین متهم شده بود.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که «کارتون باب‌اسفنجی موجب می‌شود بچه‌ها در آینده دچار نقص توجه و‌ تمرکز شوند»، «نشان گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی»، قسمت اول: «مردم»

🔹پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود.

🔹این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند.

🔹در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است.

🔹نخستین قسمت از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به واژه «مردم» و نحوه استفاده جمهوری اسلامی از این کلمه پرداخته‌ایم.

🔹در طول چند دهه برخورد خشونت‌آمیز حکومت ایران با زنان بر سر حجاب، بویژه در سال‌های اخیر، چهره‌های حکومتی، تحمیل حجاب را از اهداف اصلی «مردم» دانسته‌اند.

🔹آنها همچنین مدعی هستند که با وجود همه مشکلات «مردم» اصل نظام را قبول دارند. در پرونده هسته‌ای نیز بارها اعلام کرده‌اند که «مردم» مشکلی با تحریم‌ها ندارند و مایلند نظام، برنامه هسته‌ای را ادامه دهد.

🔹در این پادکست، مثال‌ها و موارد بیشتری از نحوه استفاده حکومت ایران از «مردم» را مرور کرده‌ایم.

🎧 پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد.

👈 «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت ششم - «پروژه جمعیت»

🔹«پروژه جمعیت» در ایران بیش از یک دهه پیش با دستور رهبر جمهوری اسلامی برای افزایش جمعیت کلید خورد و به سرعت تبدیل به یکی از بزرگترین و پرهزینه‌ترین پروژه‌های کلان در ایران شد.

🔹سالانه هزاران میلیارد تومان از منابع بودجه، با مشارکت نهادها و گروه‌های ذی‌نفع هوادار حکومت برای پیشبرد این پروژه هزینه می‌شود، اما نه‌تنها تغییری در روند تغییرات جمعیتی رخ نداده، بلکه طبق آمار رسمی روند نزولی شاخص‌های جمعیتی به نسبت قبل شتاب بیشتری پیدا کرده‌اند.

🔹در ششمین قسمت پادکست هزارداستان بودجه درباره «پروژه جمعیت»، ابعاد و هزینه‌های آن و بعضی مسائل دیگر مربوط به این ماجرا صحبت کرده‌ایم.

🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار درباره جمعیت مهاجران افغانستانی و رشد آن در ایران

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌شود که خبرگزاری آناتولی گفته جمعیت افغان‌ها در ایران ۱۱ میلیون نفر است و آن‌ها تا سه سال آینده با ۷۷ میلیون نفر نژاد اول ایران می‌شوند.

🔹بررسی آرشیو خبرگزاری آناتولی نشان می‌دهد این خبرگزاری اساسا چنین خبری منتشر نکرده است. در وبسایت و شبکه‌های اجتماعی آن هم اثری از این خبر نیست.

🔹آمار دقیق تعداد مهاجران افغانستانی در ایران مشخص نیست. همه آنچه وجود دارد برآورد و گمانه‌زنی است.

🔹جمعیت مهاجران افغانستانی در ایران بر اساس تخمین‌ها و اعلام منابع رسمی بین ۵ تا ۶ میلیون نفر است.

🔹افزایش بیش از ۷۰ میلیون نفری جمعیت آن هم طی ۳ سال، هم از نظر ریاضی و هم از نظر منطقی غیرممکن است.

🔹حتی با در نظر گرفتن فرض‌های اشتباه مثل جمعیت ۱۱ میلیونی مهاجران افغان و باروری همه زنان مهاجر، باید هر زن ۱۲ فرزند به دنیا بیاورد، که چنین چیزی ممکن نیست.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا به نقل از خبرگزاری آناتولی که «افغان‌ها می‌توانند تا سه سال آینده نژاد اول در ایران شوند» نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 باب اسفنجی و دانشمندان برتر

🔹در ابتدای قسمت ۱۷۷ پادکست فکت‌نامه، پس از معرفی پادکست جدید «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» و مرور کوتاه چند خبر و ادعا، سراغ فکت‌چک‌های هفته اخیر رفتیم.

🔹دو ادعای مرتبط با گزینه‌های پیشنهادی کابینه مسعود پزشکیان را فکت‌چک کردیم؛ گزینه‌هایی که البته ساعاتی پیش از ضبط پادکست این هفته، همگی از مجلس رای اعتماد گرفتند؛ آن هم در پروسه‌ای که بی‌حاشیه نبود.

🔹ادعای اول به رتبه علمی ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، مربوط می‌شد و دومین ادعا نیز از سوی عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد مطرح شده بود که هر دو را فکت‌چک کردیم.

🔹در روزهای اخیر خبرها و ویدیوهایی منتشر شد که ادعا می‌کرد پلیس بریتانیا چند نفر را بخاطر پست‌هایی در شبکه‌های اجتماعی بازداشت کرده است. این موضوع را فکت‌چک کردیم و جداگانه درباره ادعا و ویدیوهایش حرف زده‌ایم.

🔹یکی از مقام‌های شرکت توانیر درباره رشد مصرف برق در ایران آماری ارائه کرده بود که هرچند بی‌ربط با واقعیت نبود اما یک نکته مهم در آن نادیده گرفته شده بود.

🔹یکی از پربحث‌ترین و پرحاشیه‌ترین موضوعات روزهای اخیر، درخواست مبینا نعمت‌زاده برای تحصیل بدون کنکور در رشته پزشکی بود. ادعایی که در یکی از برنامه‌های صداوسیما مطرح شده بود، باعث شد حواشی این مساله بیشتر شود. ما این ادعا را درستی‌سنجی کردیم.

🔹آخرین فکت‌چک این هفته، مربوط به این ادعا بود که کارتون «باب اسفنجی» موجب به وجود آمدن یا تشدید عارضه نقص توجه و‌ تمرکز در کودکان می‌شود. در این پادکست درباره فکت‌چک این ادعا توضیح دادیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh