📝 «درستی‌سنجی سال ۱۴۰۲» به انتخاب شما!

📣 تا پایان سال فرصت دارید با کلیک روی این لینک، یکی از ۱۰ گزینه پیشنهادی تحریریه را به عنوان فکت‌چک سال انتخاب کنید.
اگر مطلب مورد نظرتان در میان گزینه‌ها نیست، روی گزینه آخر کلیک و آن را در بخش پایین صفحه اضافه کنید.

🔗 https://forms.gle/TW5S77wutjSnkEi38

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست وزیر کشور درباره سطح استاندارد انتخابات اسفند ۱۴۰۲

📣 احمد وحیدی وزیر کشور مدعی است: «سلامت انتخابات از بالاترین سطح استاندارد برخوردار بود.» این در حالی است که شورای نگهبان به عنوان ناظر انتخابات هنوز صحت انتخابات را تایید نکرده و چنین ادعایی پیش از اعلام نظر شورای نگهبان حتی در عرف رایج در جمهوری اسلامی، نه متعارف و نه معتبر است.

🔹 با این وجود بررسی‌های ما نشان می ‌هد که با وجود پیش‌بینی برخی از استانداردهای سلامت انتخابات در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی و رعایت کم و بیش آن از سوی هیات اجرایی، ولی بسیاری از استانداردهای سلامت انتخابات که سازمان بین‌المللی بین‌المجالس تصویب کرده رعایت نمی‌شود مثل:

🔹 ثبت‌نام رای‌دهندگان پیش از روز رای‌گیری؛

🔹 فقدان کمیسیون مستقل انتخابات و عدم پذیرش نظارت مستقل ملی و بین‌المللی بر انتخابات؛

🔹 وجود تردید نسبت به درستی شمارش و تجمیع آراء به دلیل حضور نداشتن ناظران مستقل و برگزاری و نظارت کردن عوامل حکومت بر انتخابات؛

🔹 وجود نداشتن نهاد یا دادگاه مستقل برای رسیدگی به شکایات انتخاباتی شهروندان؛

🔹 بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد که علاوه بر ایرادات ساختاری که سلامت انتخابات در ایران را تضمین نمی‌کند، ادعاهای برخی از کاندیداها از جمله روسای کمیسیون انرژی و کمیسیون اقتصادی مجلس نسبت به وجود تخلفات در اندیمشک و کرمان، نشان می‌دهد که انتخابات مجلس شورای اسلامی با رعایت استانداردهای سلامت انتخابات برگزار نشده است.

🔹 بنابراین «فکت نامه» به ادعای احمد وحیدی وزیر کشور مبنی بر اینکه «سلامت انتخابات از بالاترین سطح استاندارد برخوردار بود»، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

🎙 رای دادیم چی شد؟

🔹 این هفته در پادکست فکت‌نامه، بیشتر فکت‌چک‌هایی که مرور می‌کنیم، مربوط به انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری است. ابتدا اما به سراغ عکس‌های ساختگی می‌رویم که ادعا می‌شود به سیل سیستان و بلوچستان ارتباط دارد.

🔹 در ادامه ادعاهایی را درباره سال‌های برگزاری انتخابات در ایران، نقش شورای نگهبان در انتخاب نمایندگان، آمارهای نادرست دستاوردهای دولت، حقوق بشر و تبلیغ به رای‌ندادن و سطح استاندارد سلامت انتخابات در ایران، مرور می‌کنیم.

🔹 همچنین توضیح می‌دهیم چرا این گفته که فرزندان رهبر جمهوری اسلامی، مسئولیت و نقشی در جمهوری اسلامی ندارند، ادعایی گمراه‌کننده است.

💬 در پایان، کامنت‌ها را مرور می‌کنیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

🚁 انتشار تصاویر قدیمی از عملیات نجات بالگرد اماراتی به جای سیل در سیستان و بلوچستان

📣 همزمان با انتشار خبرهای مختلف درباره سیل اسفند ۱۴۰۲ در استان سیستان و بلوچستان، خبرگزاری میزان، همشهری آنلاین، مشرق و جهان نیوز، ویدئویی را منتشر کردند که در آن یک بالگرد در حال نجات افرادی در میان سیل است.

🔹 بالگرد بالای سر آنها ایستاده و این افراد با کمک طنابی که از بالگرد آویزان شده، بالا کشیده می‌شوند.

🔹 این مطالب با عنوان «لحظه نجات شخصی در دشتیاری سیستان و بلوچستان که از سیل به بالای درختان پناه برده بود» در این سایت‌ها منتشر شد.

🔹 اما این ویدئو ارتباطی به سیل سیستان و بلوچستان ندارد. این ویدئو مربوط به سال ۲۰۲۰ و کشور امارات متحده عربی است.

🔹 از جستجوی معکوس اسکرین‌شات ویدیو به خبری می‌رسیم از یک رسانه اماراتی انگلیسی زبان درباره سیلی که روز شنبه، ۲۱ دی ۱۳۹۸ در امارات رخ داده و می‌گوید این هلی‌کوپتر امداد، در آن حادثه، دو شهروند سودانی را که کنار درخت گیر کرده‌اند نجات داده‌است.

🔹 هلی‌کوپتر مشاهده شده، در تصویر یک «لئوناردو AW139» ساخت کارخانجات AgustaWestland ایتالیا است. اصلا چنین هلی‌کوپتر مدرنی در هیچ بخشی از یگان‌های نظامی و شهری ایرانی وجود ندارد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره هک وزارت کشور به دست عدالت علی و افشای مشارکت ۸ درصدی

📣 در کانال تلگرام «جانبازان معترض به حکومت» و حساب کاربری «هادی مهرانی» ویدیویی منتشر شده که مدعی «هک آمار وزارت کشور به دست گروه عدالت علی و افشای مشارکت ۸ درصدی» شده‌است.

🔹 بررسی ما نشان می‌دهد این ادعا نادرست است.

🔹 هم تعدادی از اعداد جدول نادرست است، هم عدالت علی چنین پستی در رسانه هایش منتشر نکرده‌است. درصد بیان شده هم ربطی به مشارکت ندارد و دو عدد نامربوط را به هم تقسیم کرده‌است.

🔹 ضمن اینکه با بررسی اعداد نیز متوجه می‌شویم ارقام مربوط به نفر اول استان‌های «اردبیل، آذربایجان شرقی، ایلام، بوشهر، تهران، سمنان، قزوین، کردستان و لرستان» نیز بعضی با اختلاف خیلی کم و بعضی با اختلافی فاحش، نادرست است.

🔹 بنابراین فکت‌نامه به این ادعای کانال «جانبازان معترض به حکومت» و سردبیر آن «هادی مهرانی» در شبکه‌های اجتماعی درباره «هک آمار وزارت کشور به دست گروه عدالت علی و افشای مشارکت ۸ درصدی» نشان نادرست می‌دهد.


👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

⚠️ تصاویر و ادعاهای نادرست انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری

📣 هم‌زمان با برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری در ایران، مجموعه‌ای از ادعاها و تصاویر نادرست مربوط به انتخابات در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ایران منتشر شده است.

🗳 ادعای وزیر خارجه درباره سالی یک انتخابات آزاد در ایران

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

❌ ادعاهای همشهری‌ آنلاین برای ترغیب به شرکت در انتخابات با عنوان «رای دادیم چی شد؟»

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

❌ چند نمونه از تصاویر قدیمی و ادعاهای نادرست در روز انتخابات

👈 در تلگرام بخوانید

❌ ادعای نادرست امام جمعه ساری در مورد تبلیغ برای رای ندادن

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

💰 ادعای گمراه‌کننده علم‌الهدی درباره نقدینگی و تورم

📣 احمد علم‌الهدی می‌گوید: «نقدینگی زیاد است، قدرت خرید بالاست و همین باعث توسعه مصرف می‌شود و توسعه مصرف هم باعث تورم می‌شود.»

🔹 بر اساس نظریه پولی میان افزایش نقدینگی و تورم ارتباط وجود دارد، اما عامل افزایش نقدینگی، عملکرد دولت است، نه «مصرف زیاد مردم».

🔹 ریشه اصلی رشد نقدینگی در ایران، ناترازی بودجه دولت و ناترازی بانک‌ها بر اثر استقراض غیرمستقیم دولت است.

🔹 دلیل کسری بودجه را نیز باید در بی‌انضباطی مالی دولت و اشتباه در برآورد درآمدها و هزینه‌ها در جریان تدوین و تصویب لوایح بودجه در دولت و مجلس جست‌وجو کرد.

🔹 از شوک‌های ارزی و انتظارات تورمی نیز به عنوان عوامل موثر بر افزایش نرخ تورم یاد می‌شود که در تحلیل نماینده ولی‌فقیه در استان خراسان رضوی غایب هستند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

🎙 رای دادیم چی شد؟

🔹 این هفته در پادکست فکت‌نامه، بیشتر فکت‌چک‌هایی که مرور می‌کنیم، مربوط به انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری است. ابتدا اما به سراغ عکس‌های ساختگی می‌رویم که ادعا می‌شود به سیل سیستان و بلوچستان ارتباط دارد.

🔹 در ادامه ادعاهایی را درباره سال‌های برگزاری انتخابات در ایران، نقش شورای نگهبان در انتخاب نمایندگان، آمارهای نادرست دستاوردهای دولت، حقوق بشر و تبلیغ به رای‌ندادن و سطح استاندارد سلامت انتخابات در ایران، مرور می‌کنیم.

🔹 همچنین توضیح می‌دهیم چرا این گفته که فرزندان رهبر جمهوری اسلامی، مسئولیت و نقشی در جمهوری اسلامی ندارند، ادعایی گمراه‌کننده است.

💬 در پایان، کامنت‌ها را مرور می‌کنیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:02:09 عکس‌های ساختگی سیل سیستان و بلوچستان
00:05:49 سالی یک انتخابات آزاد در ایران
00:10:08 شورای نگهبان و نفع‌بردن از انتخابات مجلس
00:15:58 ادعاهای همشهری‌ برای ترغیب به شرکت در انتخابات
00:24:21 ادعای نادرست امام جمعه ساری در مورد تبلیغ برای رای ندادن
00:27:10 سطح استاندارد سلامت انتخابات در ایران
00:32:32 مسئولیت‌ها و نقش فرزندان رهبر جمهوری اسلامی
00:43:26 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

📝 «درستی‌سنجی سال ۱۴۰۲» به انتخاب شما!

📣 تا پایان سال فرصت دارید با کلیک روی این لینک، یکی از ۱۰ گزینه پیشنهادی تحریریه را به عنوان فکت‌چک سال انتخاب کنید.
اگر مطلب مورد نظرتان در میان گزینه‌ها نیست، روی گزینه آخر کلیک و آن را در بخش پایین صفحه اضافه کنید.

🔗 https://forms.gle/TW5S77wutjSnkEi38

🌐 @Factnameh

📈 آیا دولت جمهوری اسلامی، کم‌خرج‌ترین دولت خاورمیانه است؟

📣 مخاطبان فکت‌نامه‌ از ما خواسته‌اند تا صحت ادعای یک کانال تلگرامی، را بررسی کنیم که نوشته: «طبق جدیدترین آمار صندوق بین‌المللی پول، ایران کم‌خرج‌ترین دولت در خاورمیانه است.»

🔹 منبع این ادعای «نادرست» گزارش‌هایی است که در یک سال گذشته بارها در رسانه‌های رسمی، از جمله خبرگزاری ایرنا، فارس، همشهری، تسنیم و بسیاری از پایگاه‌های خبری منتشر شده است.

🔹 مبنای این ادعا مقایسه نسبت هزینه‌های دولت در کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی به تولید ناخالص داخلی است که در گزارش اکتبر ۲۰۲۳ صندوق بین‌المللی پول، برای ۲۹ کشور محاسبه شده.

1️⃣ اولا، ایران کم‌خرج‌ترین دولت منطقه نیست. نسبت هزینه‌های دولت به تولید ناخالص داخلی در چهار کشور منطقه کمتر از ایران است. در دو کشور افغانستان و سوریه نیز این نسبت محاسبه و گزارش نشده است.

2️⃣ دوم، بر اساس توضیحات صندوق بین‌المللی پول، اعداد و ارقام مربوط به هزینه‌های دولتی از بودجه‌های سالانه دولت استخراج شده، در حالی که بخش بزرگی از مخارج و هزینه‌های دولت،‌فرابودجه‌ای است و در سقف بودجه‌ محاسبه نمی‌شود.

🔹 بزرگترین اقلام فرابودجه‌ای، منابع هدفمندی یارانه‌هاست که در بودجه سال آینده، حدود یک سوم منابع عمومی بودجه است، اما در سقف ارقام بودجه و در جداول کلان حساب نمی‌شود.از دیگر اقلام فرابودجه‌ای می‌توان به بودجه تقویت بنیه دفاعی، پرداختی‌های دولت به سازمان تامین اجتماعی و تسهیلات تکلیفی اشاره کرد که در جداول کلان و سقف بودجه منظور نمی‌شوند.

3️⃣ سوم، در ساختار اقتصاد ایران، به جز دولت و بخش خصوصی، یک بازیگر بزرگ دیگر هم وجود دارد که در این‌گونه محاسبات در نظر گرفته نمی‌شود. بخش بزرگی از گردش مالی اقتصاد ایران در اختیار بخش شبه‌دولتی یا خصولتی است که اگرچه دولتی نیست اما با ماهیت بخش خصوصی نیز تفاوت آشکاری دارد.

🔹 با این اوصاف فکت‌نامه این این گزاره را که «طبق جدیدترین آمار صندوق بین‌المللی پول، ایران کم‌خرج‌ترین دولت در خاورمیانه است.» خلاف واقعیت می‌داند و به آن نشان نادرست است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

🗳 انتخابات اجباری در آمریکا و اروپا

📣 حسین کنعانی مقدم، فعال سیاسی اصول‌گرا مدعی شده که در آمریکا، اروپا، فرانسه و ترکیه شرکت در انتخابات‌ اجباری است اما مشارکت بالاتر از ۵۰ درصد نشده و نمی‌شود.

🔹 بررسی‌های ما نشان می‌دهد حداقل در ۲۱ کشور شرکت در انتخابات به نوعی اجباری محسوب می‌شود. آرژانتین، استرالیا، بلژیک، بولیوی، برزیل، ترکیه، کاستاریکا، جمهوری دومینیکن، اکوادور، مصر، یونان، هندوراس، لوکزامبورگ، لیختن اشتاین، نائورو، پرو، پاناما، پاراگوئه، سنگاپور، تایلند، اروگوئه
از این تعداد در کشور‌های لیختن‌اشتاین، پاناما، هندوراس، مصر، کاستاریکا و جمهوری دومنیکن با وجود اجباری بودن شرکت در انتخابات، مجازات خاصی برای آنها که رای نمی‌دهند، در نظر گرفته نشده است.

🔹 در مابقی ۱۵ کشور، جریمه مالی عموما شامل افرادی می‌شود که برای شرکت در انتخابات ثبت نام کرده‌اند اما بدون دلیل موجهی از رای دادن خود‌داری کرده‌اند.

🔹 در کشور‌های تایلند، بولیوی، یونان، برزیل، سنگاپور ممکن است مجازاتی بیشتر از جریمه مالی برای این دست از افراد در نظر گرفته شود.

🔹 در تمام این ۲۱ کشور میزان مشارکت در آخرین انتخاباتی که برگزار شده بالای ۵۰ درصد بوده است.

🔹 می‌دانیم که در آمریکا شرکت در انتخابات اجباری نیست با این وجود بیش از ۶۶ ٪ واجدان شرایط در آخرین انتخابات آمریکا در سال ۲۰۲۰ رای دادند.

🔹 شرکت در انتخابات در فرانسه هم اجباری نیست با وجود این، بیش از ۷۸٪ واجدان شرایط در آخرین انتخابات فرانسه در سال ۲۰۲۲ رای خود را به صندوق‌ها ریختند.

🔹 شرکت در انتخابات در ترکیه اجباری است و آنها که رای نمی‌دهند با جریمه مالی روبرو می‌شوند. در آخرین انتخاباتی که در ترکیه برگزار شد میزان مشارکت ۸۷٪‌ اعلام شده است.

🔹 در میان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا تنها در کشورهای یونان، بلژیک و لوکزامبورگ مشارکت در انتخابات اجباری است.

🔹 بنابراین ما در فکت‌نامه به این ادعای کنعانی مقدم که «در آمریکا، اروپا، فرانسه و ترکیه شرکت در انتخابات‌ اجباری است اما مشارکت بالاتر از ۵۰ درصد نیست» نشان شاخ‌دار می‌دهیم.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

🌳 حکمت کایا؛ مردی که در ترکیه ۳۰ میلیون درخت کاشته است

📣 در شبکه‌های اجتماعی تصویری از یک مرد با قاب عکسی از تپه‌های بایر در دست و منظره‌ای جنگلی در پشت سر منتشر شده با این ادعا که او در طول ۳۰ سال، ۱۱ هزار درخت کاشته و تپه‌هایی را که در قاب عکسش دیده می‌شود، به جنگل‌های پشت سرش تبدیل کرده است.

🔹 این ادعا نیمه درست است.

🔹 فردی که در تصویر می‌بینیم حکمت کایا رئیس سابق جنگل‌بانی در یکی از استان‌های شمالی ترکیه است که در طی ۱۹ سال ۳۰ میلیون درخت به همراه اعضای تیمش و حمایت روستاییان کاشته و توانسته آن تپه‌های بایر را به جنگلی از درختان تبدیل کند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

👎 خبر جعلی آزاد شدن «روزه‌خواری» در عربستان

📣 بسیاری از رسانه‌های داخلی همچون ایلنا، شرق، انصاف نیوز با استناد به یک تصویر یک ابلاغیه جعلی و قدیمی مدعی شده‌اند که «روزه‌خواری در عربستان آزاد شده» است.

🔹 تا کنون هیچ حکم و دستوری در این زمینه صادر نشده است.

🔹 اصالت این سند دستکم از سال ۲۰۱۹ از سوی سایت‌های درستی‌سنجی متعدد رد شده است.

🔹 مجازات روزه‌خواری در عربستان می‌تواند جریمه، حبس، شلاق و برای خارجی‌ها اخراج از کشور باشد.

🔹 بنابراین به این ادعای رسانه‌های فارسی که «روزه‌خواری در عربستان آزاد شد» نشان شاخ‌دار می‌دهیم.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

❓ براساس یافته‌های دانشمند ژاپنی آیا «روزه‌داری» باعث از بین رفتن سلول‌های سرطانی می‌شود؟

📣 همزمان با شروع ماه رمضان، خبری در رسانه‌های و شبکه‌های اجتماعی مبنی بر یافته‌های یوشینوری اُسومی یک دانشمند ژاپنی و برنده نوبل درباره فواید روزه‌داری در از بین بردن سلول‌های سرطانی دست‌به‌دست می‌شود.

🔹 یوشینوری اُسومی به دلیل گسترش تحقیقاتش در مورد روند اتوفاژی موفق به کسب نوبل پزشکی شد. اتوفاژی نوعی مکانیزم دفاعی بدن است که در آن سلول‌های سالم شروع به تغذیه از سلول‌های معیوب می‌کنند.

🔹 اتوفاژی در حالتی رخ می‌دهد که به بدن انسان مواد مغذی نرسد و گرسنه بماند. در ادبیات پزشکی به این نوع گرسنگی طولانی، روزه‌داری هم گفته می‌شود که با روزه‌داری مذهبی-اسلامی تفاوت دارد که مهم‌ترین‌ آن‌ها مدت زمان گرسنگی است و تفاوت محدودیت مواد غذایی و نوشیدنی.

🔹رژیمی که منجر به اتوفاژی می‌شود بسته به شرایط هر فرد و تشخیص پزشک می‌تواند متفاوت باشد.

⚠️ (تاریخ انتشار این مقاله: ۲۷ فروردین ۱۴۰۰)

👈 متن کامل گزارش را همراه با منابع در سایت فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

✅ @Factnameh

⁉️ ارتباط روزه‌داری با تقویت سیستم ایمنی بدن

📣 کامران باقری لنکرانی می‌گوید روزه‌داری با مدل اسلامی ‌سبب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود‌.

🔹 این گزاره پشتوانه علمی محکم و معتبری ندارد. تاثیر روزه‌داری قطعی نیست و متغیرهای وابسته زیادی دارد که آثار مثبت برای یک نفر و آسیب برای شخص دیگری می‌شود.

🔹 مقاله‌ای که آقای باقری‌لنکرانی به آن استناد کرده، اگرچه در یک نشریه معتبر علمی منتشر شده، اما ارتباطی با روزه‌داری به شیوه مسلمانان ندارد، بلکه موضوع آن تغییر سبک تغذیه و امتناع از خوردن و نوشیدن هر چیزی غیر از آب به صورت متناوب مثلا دو روز در هفته است. این ربطی با الگوی زمانی و احکام خوردن و آشامیدن روزه‌داری اسلامی ندارد.

⚠️ (تاریخ انتشار این مقاله: ۲۸ فروردین ۱۳۹۹)

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

✅ @Factnameh

🗳 انتخابات اجباری در آمریکا و اروپا

📣 حسین کنعانی مقدم، فعال سیاسی اصولگرا، داده‌های نادرستی را درباره اجباری بودن انتخابات در دنیا و نرخ مشارکت در اروپا، فرانسه، آمریکا و ترکیه بیان کرده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh