❌ ادعای نادرست درباره اثر حمل موبایل در جیب بر قدرت تولید مثل مردان

📣 یک کاربر اینستاگرام مدعی شده تعداد و قدرت حرکت اسپرم‌ مردانی که موبایل را در جیب شلوارشان می‌گذارند «به صورت قابل توجهی» کاهش پیدا می‌کند.

🔹 در آخرین تحقیق منتشر شده در این باره در مجله پزشکی Fertility and Sterility (باروری و ناباروری) تاکید شده که ارتباط معناداری میان حمل تلفن همراه در جیب شلوار و کاهش باروری مردان وجود ندارد.

🔹 با وجود این برخلاف محل قرار گرفتن موبایل، نتایج تحقیقات از اثر میزان استفاده از موبایل بر کاهش تعداد و غلظت اسپرم خبر می‌دهد.

🔹 بنابر این گزارش مردان ۱۸ تا ۲۲ ساله‌ای که بیش از ۲۰ بار در روز از گوشی‌های خود استفاده می‌کنند، ۲۱ درصد بیشتر در معرض کاهش تعداد، و ۳۰ درصد بیشتر در معرض کاهش غلظت اسپرم‌اند.

🔹 مردانی که کمتر از پنج بار در هفته از تلفن خود استفاده می‌کنند از تعداد و غلظت اسپرم بالاتری برخوردارند. این تاثیر فقط در کاهش تعداد اسپرم دیده شده و اساسا استفاده از تلفن همراه تاثیر منفی‌ای در شکل و تحرک اسپرم نداشته است.

🔹 یکی دیگر از یافته‌های این تحقیق این بود که با پیشرفت فناوری تلفن همراه تاثیر منفی آن بر تعداد و غلظت اسپرم مردان کم شده است.

🔹 با وجود این تحقیقات دیگری هم وجود دارند که از تاثیر هر چند اندک گوش‌های موبایل در جیب مردان بر میزان باروری آنها خبر می دهند و می‌گویند این در مورد مردان لاغرتر بیشتر شایع است.

🔹 در هر صورت اما هیج تحقیق معتبری تایید نمی‌کند که با گذاشتن موبایل در جیب شلوار تعداد و قدرت حرکت اسپرم‌ها به صورت قابل توجهی کاهش پیدا می‌کنند.

🔹 از این رو فکت‌نامه به این ادعای مطرح شده در شبکه‌های اجتماعی نشان نادرست می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

❌ ادعای نادرست خبرگزاری فارس درباره دلیل آزادی موقت الهه محمدی و نیلوفر حامدی

📣 خبرگزاری فارس در گزارشی به نقل از یک منبع آگاه نوشته؛ الهه محمدی و نیلوفر حامدی پس ازیک هفته مرخصی درمانی به زندان بازمی‌گردند.

🔹 آزادی موقت این دو روزنامه نگار چنانچه علی القاصی‌مهر، رئیس کل دادگستری استان تهران هم روز گذشته تایید کرد با استناد به ماده ۲۴۲ آیین دادرسی کیفری است.

🔹 به موجب این ماده؛ مدت بازداشت متهم نباید از حداقل مجازات حبس مقرر در قانون برای آن جرم تجاوز کند و در جرایم موجب مجازات سلب حیات مدت بازداشت موقت از دو سال و در سایر جرایم از یک سال نباید تجاوز ‌کند.

🔹 از این رو این دو روزنامه‌نگار که ۱۷ ماه گذشته را در بازداشت موقت بوده‌اند تابحال نیز این ۵ ماه بیشتر از حداکثر زمانی که در قانون اجازه داده شده در بازداشت موقت مانده‌اند.

🔹 همچنین بر اساس ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری متهمان در موارد بیماری حاد یا فوت بستگان نسبی و سببی درجه یک می‌توانند به تشخیص دادستان حداکثر تا پنج روز از مرخصی استفاده نماید.

🔹 از این رو اعزام متهم به مرخصی یک هفته‌ای (بیشتر از ۵ روز) برای انجام امور دندان‌پزشکی (که بیماری حاد محسوب نمی‌شود) بی‌معناست.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

💧 یزد و تنش آبی در سال جاری

📣 محمد مخبر معاون اول ابراهیم رئیسی در جلسه بررسی پیشرفت انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی گفته است که یزد در تابستان سال جاری با کوچکترین مسئله تنش آبی مواجه نبوده است.

🔹 تعاریف متفاوتی از تنش آبی وجود دارد، اما می‌دانیم که تنش آبی باعث زوال منابع آب شیرین می‌شود.

🔹 سازمان ملل از دست رفتن ۲۵ درصد از منابع آب شیرین تجدیدپذیر در یک منطقه را تنش آبی می‌نامد.

🔹 در یک تعریف دیگر که بر اساس شاخص تنش آبی فالکنمارک صورت گرفته اگر در منطقه‌ای سرانه سالانه آب به ازای هر نفر کمتر از ۱۷۰۰ متر مکعب باشد آن منطقه درگیر تنش آبی است.

🔹 منظور آقای مخبر از تنش آبی دقیقا مشخص نیست. مدیر عامل شرکت آبفای یزد در مهر ماه ۱۴۰۲ با استناد به «تامین آب شرب شهر یزد به وسیله انتقال آب به این شهر و نصب آب شیرین کن» مدعی عدم تنش آبی در این شهر شده‌ است.

🔹 بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد در تیرماه و مرداد ماه گذشته مقامات استان یزد بارها با صدور اطلاعیه‌هایی خواستار حداکثر صرفه جویی شهروندان در مصرف آب شده‌اند.

🔹 همچنین گزارش‌هایی از تعبیه ایستگاه‌های آب شیرین‌کن در سطح شهر یزد و درخواست مردم برای افزایش ساعات کاری آنها وجود دارد.

🔹 تمام این گزاره‌ها نشان‌دهنده از بین رفتن بخش قابل توجهی از منابع آب شیرین تجدیدپذیر در این منطقه و نیاز به تامین آن در دیگر منابع است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

🎙 کارتن‌خوابی آمریکایی

🔹 این هفته در پادکست فکت‌نامه، سوژه‌های مختلفی را مرور می‌کنیم. ابتدا به سراغ ادعای خبرگزاری فارس درباره دلیل آزادی موقت الهه محمدی و نیلوفر حامدی می‌رویم.

🔹 سپس به این سوال پاسخ می‌دهیم که آیا آنطور که رسانه‌ها در ایران می‌گویند سنت نیکولاس، نفت‌کشی که ارتش ایران آن را توقیف کرده، نفت‌کشی آمریکایی است یا نه.

🔹 همچنین درباره ماجرای عروسک‌های خون‌آلود فلسطینی، تاثیر تلفن همراه بر باروری مردان و چند ویدئو و عکس ساختگی صحبت می‌کنیم.

💬 در پایان هم چند کامنت شنوندگان را پاسخ می‌دهیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

✅ @Factnameh

🔔 سوالات و ابهامات درباره حمله پاکستان به خاک ایران

🔹 حمله روز ۲۸ دی ارتش پاکستان به چند نقطه مرزی در استان سیستان و بلوچستان، با انتشار خبرهای ضدونقیض فراوانی همراه بود که سوالات و ابهام‌هایی را به وجود آورد. در این مطلب این ابهام‌ها و آنچه تا کنون درباره این حمله‌ها می‌دانیم را منتشر کردیم.

🔹 همزمان با انتشار خبرها، یک عکس قدیمی از قربانیان یک تصادف، با عنوان عکس قربانیان این روزها بازنشر شده است. یک ویدئوی قدیمی هم که مربوط به مانور نظامی جنگنده‌های پاکستان است با عنوان حمله اخیر بازنشر شده است.

🔹 یکی از ابهام‌های اصلی در این حمله مربوط به هدف آن است. در حالی که پاکستان می‌گوید به اهداف «تروریست‌ها در ایران» حمله کرده، مقامات جمهوری اسلامی ایران، وجود این گروه‌ها در ایران را تکذیب می‌کنند. در برخی از گزارش‌ها آمده است که هدف، منازل دو تن از جدایی‌طلبان بلوچ بوده است.

🔹 یکی دیگر از سوال‌ها این است که حمله‌ها تا چه عمقی در خاک ایران انجام شده است. بر اساس گزارش‌ها، یکی از مناطقی که به آن حمله شده یعنی «دزک» در عمق سی کیلومتری خاک ایران قرار دارد.

🔹 همچنین درباره نحوه حمله نیز شایعاتی مبنی بر حمله با جنگنده‌های ارتش پاکستان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است اما به نظر می‌رسد همان‌طور که ایران و پاکستان اعلام کرده‌اند، اثری از جنگنده نبوده است.

🔹 مقامات ایران به پهپاد اشاره کرده‌اند و ارتش پاکستان به راکت و سلاح‌های ایستاده نیز در کنار پهپاد اشاره کرده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

💊 ادعای گمراه‌کننده نقش غنی‌سازی در تولید رادیو دارو

📣 محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، روز یکشنبه ۲۴ دی ۱۴۰۲، در جریان رونمایی از یک رادیو دارو گفت: «تولید رادیو دارو بدون غنی‌سازی اورانیوم معنا و مفهوم ندارد.»

🔹 رادیو داروها موادی شیمیایی هستند که به‌طور کلی مولکول آنها از دو بخش اصلی تشکیل شده: یک قسمت آلی و یک ایزوتوپ رادیواکتیو. قسمت آلی، به بافت خاصی متصل می‌شود و ایزوتوپ رادیواکتیو هم از خود تشعشع ساطع می‌کند.

🔹 بسیاری از رادیو ایزوتوپ‌ها به خصوص سنگین‌ترها، از واپاشی‌های عناصری مانند اورانیوم ۲۳۵ رادیواکتیو به‌دست می‌آید. برای کار با اورانیوم ۲۳۵ هم نیاز به غنی‌سازی است زیرا غلظت آن در طبیعت کم (حدود ۰/۷ درصد) است اما همه رادیو داروها از این راه به دست نمی‌آید.

🔹 در این مراسم از داروی Pars TECTO PSMA رونمایی شده که ایزوتوپ پرکاربرد تکنسیم 99m Tc در آن استفاده شده. این ایزوتوپ با «ژنراتورهای تکنسیوم» از ایزوتوپ مولیبدن ۹۹ به‌دست می‌آید. در این دستگاه کوچک، تکنسیوم 99m از مولیبدن جدا می‌شود.

🔹 رادیو داروهایی که در ایران تولید می‌شود، هیچ ربطی به اورانیوم غنی‌شده در مجتمع‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران در فردو و نطنز ندارد و در راکتور تحقیقاتی تهران تولید می‌شود. سوخت این نیروگاه، اورانیوم ۲۰٪ غنی‌شده‌است و مطابق برجام، از روسیه تامین می‌شود.

🔹 اورانیومی که در فردو و نطنز غنی‌سازی می‌شود، مطابق تعهدنامه پادمان‌ها، توسط بازرسان آژانس به دقت اندازه‌گیری شده و هر سه ماه یک‌بار در گزارشی توسط دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو اعلام می‌شود.

🔹 با وجود اینکه راکتور تهران برای تولید ایزوتوپ‌های سنگین رادیو دارو، به اورانیوم ۲۰٪ غنی‌شده نیاز دارد، جمهوری اسلامی هم‌اکنون مطابق آخرین گزارش‌های آژانس درحال غنی‌سازی ۶۰درصد است و شواهدی از ذراتی با غنای ۸۳٪ هم در مجتمع‌های غنی‌سازی دیده شده‌است.

🔹 راکتور تهران به قرص‌های فلزی آلياژ آلومینیوم با اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده نیاز دارد. در حالی که طبق آخرین گزارش آژانس، جمهوری اسلامی حدود ۱۳۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰درصد غنی شده به صورت گاز (آماده برای غنی‌سازی ۹۰درصد) در اختیار دارد.

🔹 این ادعا بیشتر یک مانور تبلیغاتی برای گمراه‌کردن افکار عمومی از سوی مقامات جمهوری اسلامی است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

🎙 کارتن‌خوابی آمریکایی

🔹 این هفته در پادکست فکت‌نامه، سوژه‌های مختلفی را مرور می‌کنیم. ابتدا به سراغ ادعای خبرگزاری فارس درباره دلیل آزادی موقت الهه محمدی و نیلوفر حامدی می‌رویم.

🔹 سپس به این سوال پاسخ می‌دهیم که آیا آنطور که رسانه‌ها در ایران می‌گویند سنت نیکولاس، نفت‌کشی که ارتش ایران آن را توقیف کرده، نفت‌کشی آمریکایی است یا نه.

🔹 همچنین درباره ماجرای عروسک‌های خون‌آلود فلسطینی، تاثیر تلفن همراه بر باروری مردان و چند ویدئو و عکس ساختگی صحبت می‌کنیم.

💬 در پایان هم چند کامنت شنوندگان را پاسخ می‌دهیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:05:57 دلیل آزادی الهه محمدی و نیلوفر حامدی
00:11:35 ملیت نفت‌کش سنت نیکولاس
00:16:24 تعداد کارتن‌خواب‌ها در آمریکا
00:24:57 عروسک‌های خون‌آلود فلسطینی
00:29:28 تاثیر تلفن همراه بر باروری مردان
00:34:36 تصویر هوایی ارتفاعات «ایران‌بانو»
00:36:16 ویدئوهای پری دریایی
00:41:43 کامنت‌ها
✅ @Factnameh

📊 ادعای شاخ‌دار جلو بودن تجارت ایران از میانگین جهانی

📣 حجت‌‌الله عبدالملکی، دبیر شورای عالی مناطق آزاد و مشاور ابراهیم رئیسی، می‌گوید: «اقتصاد ایران از میانگین تجارت جهانی جلوتر است.»

🔹 او مدعی است سهم تجارت از تولید ناخالص داخلی برای ایران ۳۸درصد و برای کل جهان ۲۵درصد است.

🔹 بر اساس آخرین داده‌های بانک جهانی، سهم تجارت از تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۲ برای کل جهان ۷۴درصد و برای ایران ۵۲درصد است.

🔹 این آمار بر اساس داده‌های حساب‌های ملی کشورها به دست آمده و مبنای محاسبه ارزش تجارت، جمع صادرات و واردات کالا و خدمات است.

🔹 اگر تنها ارزش صادرات کالا را مبنای محاسبه قرار دهیم، سهم تجارت از تولید ناخالص داخلی برای کل جهان ۲۵درصد و برای ایران ۱۹ درصد محاسبه می‌شود.

🔹 با این اوصاف فکت‌نامه این ادعا را که «تجارت ایران از میانگین جهانی جلوتر است» به وضوح خلاف واقعیت می‌داند و به آن نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

📝 کانادا دانشگاه‌های صنعتی شریف، شهید بهشتی و ۱۰ دانشگاه دیگر را تحریم نکرده‌است

📣 در شبکه‌های اجتماعی فارسی زبان و رسانه‌های داخل و خارج ایران شایع شد که «کانادا، دانشگاه‌های صنعتی شریف، شهید بهشتی، انستیتو پاستور و نه موسسه تحقیقاتی و دانشگاه ایرانی دیگر را تحریم کرد».

🔹 اصل خبری این است: «دولت کانادا به محققانی که در حوزه‌های تحقیقاتی «فناوری‌های حساس» کار می‌کنند اعلام کرده که اگر در تیم تحقیقاتی‌شان با پژوهشگری از تعدادی مرکز تحقیقاتی که برای «امنیت ملی کانادا» خطرناک هستند کار می‌کنند، نمی‌توانند از بودجه‌های دولتی بهره‌مند شوند.

🔹 بودجه‌های پژوهشی و دانشگاهی دولتی کانادا شامل این ممنوعیت عبارتند از: «موسسه تحقیقات سلامت کانادا»، «شورای کانادایی علوم طبیعی و مهندسی»، «شورای علوم اجتماعی و انسانی کانادا» و «بنیاد نوآوری کانادا».

🔹 دولت کانادا در ادامه فهرست «حوزه‌های تحقیقاتی فناوری‌های حساس» و فهرست بیش از ۱۰۰ موسسه تحقیقاتی و دانشگاه خطرناک برای «امنیت ملی کانادا» را منتشر کرده‌است.

🔹 از جمله رشته‌های تحقیقاتی مرتبط با فهرست اول، عبارتند از: شاخه‌های نظامی و فناوری‌های موشکی و تسلیحات کشتار جمعی مانند بمب اتمی، تسلیحات میکروبی و شیمیایی یا فناوری‌هایی مانند توسعه هوش مصنوعی برای کنترل و نظارت شهروندان یا سیساتم‌های سانسور و شنود شهروندان و …

🔹 هنوز به طور قطعی معلوم نیست که تبعات غیرمستقیم این قانون جدید می‌تواند چه تاثیری بر همکاری‌های علمی بین این دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی کانادا بگذارد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

💸 ادعای نادرست خبرگزاری ایرنا درباره کاهش نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی

📣 خبرگزاری ایرنا در گزارشی نوشته است: «کاهش معدل دو شاخص تورم‌ساز [نقدینگی و پایه پولی] به کمترین رقم ۴ سال اخیر» شده است.

🔹 اولا معدل‌‌ یا میان‌گیری از نقدینگی و پایه پولی،‌پدیده متداول نیست. برای سنجش متغیرهای پولی و ارتباط میان نقدینگی و پایه پولی از شاخص‌های دیگری مانند «ضریب فزاینده» استفاده می‌شود.

🔹 دوم، طبق داده‌های بانک مرکزی، نه «ضریب فزاینده»، نه «نرخ رشد پایه پولی» و نه حتی شاخص ابداعی خبرگزاری ایراناِ، یعنی «معدل رشد نقدینگی و پایه پولی»، به پایین‌تر حد ۴ سال گذشته نرسیده است.

🔹 تنها شاخصی که پایین‌ترین حد چهار ساله آن در دولت ابراهیم رئیسی ثبت شده، نرخ رشد نقدینگی در آبان ۱۴۰۲ است.

🔹 در چهار سال گذشته پایین‌ترین نرخ رشد پایه پولی ۲۵/۹ درصد در دی ۱۳۹۸ است. در آذر ۱۴۰۲ این نرخ ۳۳/۵ درصد اعلام شده است.

🔹 ضریب فزاینده نشان دهنده توان سیستم بانکی در خلق پول است. به این صورت که هر یک واحد افزایش پایه پولی در بانک مرکزی، به اندازه ضریب فزاینده باعث به نقدینگی اضافه می‌شود.

🔹 در چهار سال گذشته کمترین ضریب فزاینده در فروردین ۹۹ و بیشترین در شهریور ۱۴۰۱ به ثبت رسیده است.

🔹 با این اوصاف فکت‌نامه این ادعای روزنامه ایران را که «معدل نقدینگی و پایه پولی به کمترین رقم ۴ سال اخیر رسیده است» معتبر نمی‌داند و به آن نشان نادرست می‌دهد.

📊 نمودار نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی و ضریب فزاینده

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

⚠️ ادعای شاخ‌دار آزادی در دانشگاه‌های ایران

📣 وزیر علوم دولت ابراهیم رئیسی مدعی است دانشگاه‌های ایران جزو آزادترین دانشگاه‌های دنیاست.

🔹 گزارش‌های مختلف و همچنین رتبه پایین ایران در شاخص آزادی آکادمیک اما خلاف این ادعا را نشان می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

👎 تصویر دانشگاهی در اردن به‌جای هاروارد

📣 در شبکه‌های اجتماعی تصویری منتشر و شایعه شده استاد و دانشجویان یک کلاس در دانشگاه هاروارد در حمایت از فلسطین چفیه پوشیده‌اند.

🔹 تصویر ارتباطی به هاروارد ندارد. عکس در دانشگاه البلقا در اردن گرفته شده و افراد داخل تصویر دانشجویان و استاد این دانشگاه‌اند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

❌ ادعای نادرست سخنگوی شورای نگهبان درباره رد صلاحیت‌ داوطلبان مجلس

📣 برخلاف آنچه سخنگوی شورای نگهبان می‌گوید، هم تعداد و هم درصد رد صلاحیت‌ها در این دوره از انتخابات مجلس از دوره پیشین بیشتر است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

✅ @Factnameh

⁉️ ادعای نادرست در مورد نحوه مرگ مصطفی خمینی به نقل از کتاب شجاع‌الدین شفا

📣 شایعه شده شجاع‌الدین شفا در کتابش به نقل از ابوالحسن بنی‌صدر نوشته است که روح‌الله خمینی، فتوای قتل فرزندش مصطفی را صادر کرده است.

🔹 نه شفا و نه بنی‌صدر چنین چیزی نگفته‌اند. سند، دلیل یا روایت محکمی مبنی بر قتل او در دست نیست.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

❓ لوله‌کشی برای انتقال آبجو به ورزشگاه

⚠️ اصلاح و توضیح: اول به این گفته نشان «درست» داده بودیم، بعد از تذکر تعدادی از مخاطبان و بررسی دوباره و اصلاح متن، به این نتیجه رسیدیم با این توضیحات باید از نشان «گمراه‌کننده» استفاده کنیم.

📣 احمد مجدزاده، کارشناس کشتی، در برنامه‌ای در صدا و سیما گفته است: «در کشور آلمان، کارخانه مشروب‌فروشی لوله‌کشی کرده که از کارخانه آبجو را به ورزشگاه برساند.»

🔹 بله استادیوم در فلتینس (ورزشگاه باشگاه شالکه ۰۴) برای تامین آبجو در ورزشگاه، ۵ کیلومتر لوله‌کشی شده است، اما اولا این لوله‌کشی در داخل محوطه ورزشگاه است.

🔹 دوم، لوله‌کشی آبجو پدیده متدوالی نیست و همین مورد ورزشگاه شالکه هم به عنوان یک مورد خاص و منحصر به‌فرد توجه رسانه‌ها و سایت‌های خبر را جلب کرده است.

🔹 سوم، بر خلاف آنچه گفته شده، مصرف آبجو در هیچ ورزشگاهی الزامی نیست.

🔹 چهارم، مصرف آبجو در ورزشگاه‌ها ارتباط منطقی معناداری به حضور زنان در ورزشگاه‌ها ندارد که موضوع مناظره تلویزیونی است، نه در ایران که مصرف مشروبات الکلی در هر شرایطی ممنوع است، نه در جای دیگری از دنیا هیچ شواهد روشنی وجود ندارد که نشان دهد ارتباط معناداری میان مصرف آبجو در ورزشگاه‌ها با جنسیت تماشاچیان دارد.

🔹 احمد مجدزاده، روحانی است و در دهه ۱۳۸۰ مسئول «امور فرهنگی فدراسیون کشتی» بوده است. او در این برنامه تلویزیونی به عنوان مخالف حضور زنان در ورزشگاه صحبت کرده که واکنش‌های زیادی به دنبال داشته است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

🔗 لینک آرشیو نسخه قبلی سایت:
https://web.archive.org/web/20240123150221/https://factnameh.com/fa/fact-checks/2024-01-22-beer-pipeline-stadium

🔗 لینک آرشیو پست حذف شده:
https://archive.ph/wBdFm

🦠 تئوری توطئه «ویروس X» و چیزهایی که لازم است درباره این اصطلاح بدانیم

📣 این روزها برخی از رسانه‌‌ها از جمله خبرگزاری ایسنا و صداوسیما خبری منتشر کرده‌اند که ادعا می‌کند دانشمندان به تازگی ویروسی با نام X کشف کرده‌اند که می‌تواند ۲۰ برابر ویروس کرونا کشنده باشد.

🔹 اصطلاح «بیماری X یا ویروس X» که در انگلیسی به آن Disease X گفته می‌شود، به یک بیماری یا ویروس خاص اشاره ندارد و اصطلاحی است که سازمان بهداشت جهانی از سال ۲۰۱۷ برای معرفی مجموعه‌ای از عوامل بیماری‌زا به کار می‌برد؛ مجموعه‌ای از عوامل بیماری که ممکن است در آینده باعث به وجود آمدن یک همه‌گیری شوند.

🔹 با این تعریف، بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ (که به آن کووید هم گفته می‌شود) نخستین بیماری X بوده است.

🔹 در حال حاضر هیچ بیماری‌ای وجود ندارد که به عنوان بیماری X شناخته شود هر چند بر اساس آنچه در دهه‌های گذشته رخ داده، امکان ظهور و پیدایش چنین عامل بیماری‌ای وجود خواهد داشت.

🔹 برخی از سایت‌های درستی‌سنجی غیر فارسی در هفته‌های گذشته، درباره نادرستی تئوری توطئه‌ای توضیح داده‌اند که «بیماری X را به عنوان همه‌گیری آینده» معرفی می‌کند؛ ادعایی که بی‌اساس و نادرست است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

💵 مقایسه نادرست بودجه آموزش و پرورش و حوزه‌های علمیه

📣 در شبکه‌های اجتماعی شایعه شده بودجه حوزه‌های علمیه با پوشش ۸۰ هزار طلبه، بیست برابر بودجه آموزش و پرورش است که بیش از ۱۳ میلیون دانش‌آموز را تحت پوشش خود دارد.

🔹 این طور نیست. طبق اسناد بودجه امسال، کل اعتبارات در نظر گرفته شده برای ردیف‌های مرتبط با مجموعه آموزش و پرورش بیش از ۲۰۹ هزار میلیارد تومان است، در حالی که کل بودجه ردیف‌های مرتبط با حوزه‌های علمیه در سال ۱۴۰۲ بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان است. به عبارتی ارزش ردیف‌های بودجه‌ مرتبط با آموزش و پرورش حدود ۱۷ برابر حوزه‌های علمیه است.

🔹 با توجه داشت جمعیت دانش‌اموزان بیش از ۱۶ میلیون و جمعیت طلاب، بر اساس گفته‌ها بین ۸۰ تا ۱۳۰ هزار نفر است. به عبارتی جمعیت دانش‌اموزان بین ۱۲۵ تا ۲۰۰ برابر جمعیت طلاب است. به عبارتی اگر ارزش ردیف‌های حوزه‌های علمیه را به جمعیت طلاب و دانش‌اموزان تقسیم کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که سهم هر طلبه از بودجه نهادهای مذهبی بین ۷ تا ۱۲ برابر سهم هر دانش‌آموز از ردیف‌های بودجه مرتبط با آموزش و پرورش است.

🔹 البته آنچه در شبکه‌های اجتماعی گفته شده، به وضوح عامل جمعیت را از محاسبات حذف کرده و صرفا درباره کلیات ردیف‌های بودجه صحبت می‌کند. در نتیجه می‌توان با اطمینان گفت این گزاره که «بودجه حوزه‌های علمیه ۲۰ برابر بودجه آموزش و پرورش است»، به وضوح خلاف واقعیت و «نادرست» است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

📝 ادعاهای اغراق‌آمیز و نادرست فریدون جنیدی درباره نقش ایرانیان در تاریخ ریاضیات

📣 فریدون جنیدی، مدعیست «جبر و مثلثات و الگوریتم متعلق به ایران است. لگاریتم را خوارزمی اختراع کرده و الخوارزمی بوده که تبدیل شده به الگوریتم و سپس لگاریتم و سیستم دودویی (Binary) را خوارزمی ابداع کرده‌است.»

🔹 خوارزمی «جبر مقدماتی» یعنی استفاده از چندجمله‌ای‌ها برای حل مسائل ریاضی را بنیانگذاری کرد اما جبر، شاخه‌های بسیار وسیعی دارد و بخش عظیمی از تاریخ جبر در دوره پس از رنسانس شکل گرفته‌است.

🔹 خواجه نصیرالدین طوسی بنیانگذار «مثلثات» به عنوان یک شاخه مستقل علمی در ریاضیات محسوب می‌شود. اما مفاهیم و کاربردهای اساسی مثلثات در قرن هجدهم در اروپا تازه شکل گرفت.

🔹 لگاریتم هیچ ربطی به الگوریتم ندارد. لگاریتم را جان نپر ریاضی‌دان اسکاتلندی در قرن هفدهم ابداع کرد.

🔹 عنوان «الگوریتم» برگرفته از نگارش نام خوارزمی (الخوارزمی) است. اما خود الگوریتم به معنی «مجموعه‌ای متناهی از دستورالعمل‌ها است، که به ترتیب خاصی اجرا می‌شوند تا مسئله‌ای را حل کنند.» خوارزمی در توسعه این مفهوم، نقشی نداشته‌است.

🔹 «سیستم صفر و یک که الان در کار همه کامپیوترهای جهان موثر است» را خوارزمی ابداع نکرده‌است. آنچه خوارزمی ارائه کرد، دستگاه شمارش اعشاری (دهگان) بود نه دودویی (دوگانی). مفهوم «دستگاه شمارش» هنوز تا زمان لایب‌نیتز در قرن هفدهم میلادی ناشناخته بود.

🔹 بنابراین فکت‌نامه به ادعای فریدون جنیدی، پژوهشگر زبان‌های باستانی که «جبر و مثلثات و لگاریتم و الگوریتم متعلق به ایران است و خوارزمی سیستم صفرویک را ابداع کرده» نشان نادرست می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh

🎙 موساد فتوشاپی

🔹 این هفته پادکست فکت‌نامه با دو فکت‌چک مربوط به حملات موشکی آغاز می‌کنیم. ابتدا به سراغ حمله ایران به اربیل در اقلیم کردستان می‌رویم و پس از آن هم جزئیات بیشتری را از حمله پاکستان به خاک ایران مرور می‌کنیم.

🔹 در ادامه نیز به قانون جدید کانادا درباره دانشگاه‌های شهید بهشتی و شریف می‌پردازیم و کمی هم درباره رادیو داروها و برنامه هسته‌ای ایران صحبت خواهیم کرد.

🔹 وضعیت تنش آبی در یزد، موضوع نقدینگی و پایه پولی در ایران،‌ میانگین جهانی تجارت و ایران و بودجه حوزه‌های علمیه نیز دیگر سوژه‌هایی هستند که این هفته در پادکست آنها را مرور می‌کنیم.

🔹 دو فکت‌چک پایانی هم درباره شایعه ظهور ویروس X و همچنین ماجرای لوله‌کشی آبجو در استادیوم‌های آلمان است.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

✅ @Factnameh