❌ ادعای نادرست درباره طول عمر انسان‌های عصر باستان بر اثر روزه‌داری

🔹در یک ویدیوی اینستاگرامی ادعا شده انسان‌ها در دوران باستان هزاران سال عمر می‌کردند و این به خاطر روزه‌داری بوده است.

🔹در متون اساطیری و مذهبی به عمرهای طولانی افرادی مانند پیامبران و پادشاهان اشاره شده، اما این اعداد ارزش نمادین دارند و با یافته‌های علمی مدرن در مورد طول عمر انسان در دوران باستان در تضاد است.

🔹بر اساس منابع علمی، میانگین امید به زندگی در دوران باستان بین ۲۰ تا ۴۰ سال بود.

🔹نرخ بالای مرگ‌ومیر نوزادان و کودکان، عامل اصلی پایین بودن این شاخص بوده و بر اساس تخمین‌های موجود، نرخ مرگ و میر کودکان در دوران باستان حدود ۵۰ درصد بوده است.

🔹عوامل متعددی مانند بیماری‌های عفونی، بهداشت و سلامت عمومی ضعیف، سوءتغذیه، خشونت و جنگ، و خطرات زایمان، موجب نرخ بالای مرگ‌ومیر در تمام سنین می‌شد.

🔹همچنین، ادعای تأثیر روزه‌داری بر افزایش طول عمر، غیرقابل اثبات است.

🔹برخی از مطالعات اثربخشی کاهش کالری دریافتی بر افزایش طول عمر موش‌ها را نشان می‌دهد، اما اثربخشی آن در مورد انسان اثبات نشده است.

🔹با توجه مجموعه اطلاعات موجود، فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 خودکار طلا

🔹در قسمت ۲۱۱ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا درستی‌سنجی ادعاهای مرتبط با موضوع مذاکرات ایران و آمریکا را مرور کردیم؛ از حواشی کاظم غریب‌آبادی و خودکار طلا و انگلیسی حرف زدن عباس عراقچی گرفته تا بازنشر یک ویدیوی قدیمی با این ادعا که قرار است سفارت ایران در آمریکا بازگشایی شود.

🔹دو ادعای مربوط به سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران نیز از سوژه‌های دیگری هستند که با محوریت همین خبرها منتشر شده بود و ما آنها را فکت‌چک کردیم.

🔹ادعای رهگیری بمب‌افکن B2 آمریکا به دست ارتش جمهوری اسلامی ایران، مورد توجه بسیاری از هواداران حکومت ایران قرار گرفته بود؛ ادعایی که البته نادرست است و درباره آن توضیح داده‌ایم.

🔹بازنشر چند ویدیوی قدیمی، بهانه تکرار ادعاهایی درباره انتقال آب از ایران به عراق و کویت شده بود که در این قسمت به فکت‌چک آن اشاره کرده‌ایم.

🔹خبر باززیست‌سازی گونه منقرض‌شده «گرگ وحشت» در روزهای اخیر مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت اما در انتشار این اخبار، ادعاهای غیرعلمی مختلفی نیز مطرح شد. در این اپیزود درباره این دستاورد پربحث توضیحاتی داده‌ایم.

🔹ادعای نادرست سرطان‌زا بودن نان گرم‌شده، برشته و تست‌شده، موضوع دیگری است که به آن پرداخته‌ایم.

🔹سوژه بعدی، وضعیت بیماری و درخواست درمان فردی است که در سیستان و بلوچستان به «مرد درختی» مشهور شده بود و همین مساله دستاویز انتشار یک عکس ساختگی شد.

🔹یک خبرگزاری داخلی ایران، تصاویری را با عنوان عکس‌های X-Ray از مهاجران غیرقانونی در پایانه مرزی مکزیک منتشر کرده بود؛ اما این عکس‌ها دستکاری شده‌اند و حاصل یک پروژه هنری هستند.

🔹در ادامه، چند ادعای وایرال‌شده در شبکه‌های اجتماعی را به شکل کوتاه مرور کرده‌ایم؛ از ادعای تکراری دسترسی به اینترنت استارلینک در ایران و اختراع جدید ایلان ماسک و ربات جدید کاوازاکی گرفته تا دیسکو در مدینه، ادعای سرقت لاستیک‌های اتوبوس پاری‌سن‌ژرمن و ویدئویی از تولید غیربهداشتی نودل با ضایعات نان.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:24 مقدمه
00:02:23 ادعای شاخ‌دار درباره کاظم غریب‌آبادی و دزدی خودکار طلا
00:10:01 بحث درباره تسلط عباس عراقچی به انگلیسی بر اساس یک ویدئو
00:15:54 ادعای گمراه‌کننده درباره سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در ایران
00:23:50 ویدیوی قدیمی همراه با ادعای بازگشایی سفارت ایران در آمریکا
00:26:43 ادعای نادرست به نقل از ایلان ماسک درباره سرمایه‌گذاری در ایران
00:29:45 ادعای نادرست رهگیری بمب‌افکن ب۲ به دست ارتش
00:34:35 ادعاهای بی‌اساس درباره انتقال آب از ایران به عراق و کویت
00:44:54 ادعای شبه‌علمی بازگشت گونه منقرض‌شده گرگ‌وحشت به طبیعت
00:55:52 ادعای نادرست سرطان‌زا بودن نان گرم‌شده، برشته و تست
01:02:17 عکس و ادعای نادرست درباره درمان مرد درختی
01:05:04 تصاویر هنری قدیمی از مهاجران غیرقانونی در پایانه مرزی مکزیک
01:07:29 پخش ویدیو نادرست درباره اتصال استارلینک به موبایل در ایران
01:09:17 کمپین تبلیغاتی جدید یک سریال و ادعایی درباره ایلان ماسک
01:11:11 ادعای گمراه‌کننده درباره ربات چهارپای هوشمند کاوازاکی
01:13:51 برگزاری دیسکو در استان مدینه
01:16:18 ادعای شاخ‌دار دزدیده‌شدن لاستیک‌های اتوبوس پاری‌سن‌ژرمن
01:19:17 ویدئوی جعلی از فرایند غیربهداشتی ساخت نودل با ضایعات نان
01:21:36 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار درباره بازگشت آمریکایی‌ها به سفارت ایالات متحده در تهران

🔹در اینستاگرام ویدیویی منتشر شده که ادعا می‌کند آمریکایی‌ها را در حال ورود به سفارت آمریکا در تهران بعد از مذاکرات اخیر ایران و ایالات متحده نشان می‌دهد.

🔹چنین خبری در هیچ رسانه معتبری منتشر نشده است. همچنین، پلاک اتومبیل‌های دیده شده در تصویر متعلق به کردستان عراق و شهر اربیل است.

🔹جستجوی معکوس تصویر نشان می‌دهد که این ویدیو سه روز قبل در صفحه فردی منتشر شده است که به نظر می‌رسد یکی از اعضای خانواده نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق باشد.

🔹اکثر عکس‌های این صفحه مربوط به ادریس نچیروان بارزانی، فرزند رئیس اقلیم کردستان عراق است.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 اغراق در رکوردشکنی جستجوی بلیط مشهد همزمان با پخش سریال پایتخت

🔹در رسانه‌ها، مطبوعات و شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که در حین پخش قسمت پایانی سریال تلویزیونی «پایتخت» جستجوی عبارت «بلیط مشهد» در گوگل بسیار زیاد شده و «رکوردشکنی» کرده‌است.

🔹داده‌های گوگل ترندز تایید می‌کند که بین ساعت‌های ۱۰ تا ۱۱ شب ۲۷ فروردین، جستجوی واژه «بلیط مشهد» از داخل ایران یک ماکزیمم نسبی داشته و شدت تغییرات به حدی بوده که می‌توان گفت یک Peak شدید یا Spike رخ داده و یک روتین نبوده‌است.

🔹اما در همین نمودار هم دیده می‌شود که دو روز قبل از آن، یعنی در ۲۵ فروردین ۱۴۰۴، مقدار جستجوی «بلیط مشهد» در ساعتی پیک زده که تقریبا ۳۳ درصد بیشتر از پیک ۲۷ اردیبهشت در ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب بوده‌است.

🔹در ۱۲ ماه گذشته، پیک جستجو در روز ۱۱ شهریور ۱۴۰۳ (اول سپتامبر ۲۰۲۴) بوده و مقدارش تقریبا دو برابر ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ است.

🔹در تمام تاریخ راه‌اندازی سرویس گوگل ترندز از تیرماه ۱۳۸۵ تا امروز، رکورد جستجوی «بلیط مشهد» در شهریور ۱۴۰۲ رخ داده است.

🔹ما این تحقیقات را با واژه «بلیت مشهد» نیز تکرار کردیم که پیک‌ها منطبق است اما مقدار نسبی آن بسیار بسیار کمتر از «بلیط مشهد» است (۳۴ برابر).

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی ساختگی از پس زدن دست دونالد ترامپ از سوی پاپ فرانسیس

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی از دیدار ترامپ با پاپ فرانسیس در سال ۲۰۱۷ منتشر شده که ادعا می‌کند در این دیدار ترامپ تلاش کرده دست پاپ را بگیرد اما او پس می‌زند.

🔹این ویدیو، ساختگی است و در واقع از یک برنامه طنز به نام «جیمی کیمل لایو» گرفته شده که در همین مورد ساخته شده بود.

🔹چنین صحنه‌ای در ویدیوهای اصلی دیدار ترامپ و پاپ در سال ۲۰۱۷ وجود ندارد.

🔹دقت در عناصر تصویر و مقایسه آستین ترامپ و لباس پاپ در دو ویدیو نیز به‌سادگی نشان می‌دهد که این ویدیو ساختگی است.

🔹از این رو فکت‌نامه به ادعای واقعی بودن این ویدیو نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ خبر مصاحبه نخست‌وزیر عراق درباره زباله‌جمع‌کردن ایرانی‌ها در عراق، جعلی است

🔹برخی کانال‌های و اکانت‌های شبکه‌های اجتماعی ادعا کرده‌اند محمد السودانی، نخست‌وزیر عراق، گفته ایرانی‌ها برای زباله‌گردی و گرفتن غذای نذری به عراق می‌آیند.

🔹این ادعا بی‌اساس است و مشخص نیست منبع این خبر کجاست.

🔹نه در رسانه‌ها و نه در حساب‌های رسمی و خبری، چنین گفته‌ای به نقل از نخست‌وزیر عراق منتشر نشده است.

🔹فکت‌نامه نیز به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست در مورد تولید عمدی گرد و غبار در مرز ایران و عراق به دست حکومت ایران

🔹ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کند تولید عمدی گرد و غبار به دست حکومت ایران در عراق را نشان می‌دهد تا مسئولان بتوانند تعطیلی ناشی از قطع برق در ایران را لاپوشانی کنند.

🔹این ادعا نادرست است و ویدیو مربوط به این روزها و ایران نیست.

🔹با جستجوی معکوس تصاویر آن، می‌توان نشانی از آن را در یک ویدئوی قدیمی در یوتیوب پیدا کرد که پنج سال پیش منتشر شده است.

🔹صدای روی ویدئو به زبان پرتغالی است و مربوط به ایران یا عراق نیست.

🔹ابعاد حجم خاکی که بلند شده و حجم غباری که عامل انسانی می‌تواند مستقیما تولید کند، در حدی نیست که بتواند از زنجان تا بوشهر را در بر بگیرد.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

✅ اثر هزار مگاواتی تغییر ساعت روی پیک مصرف برق در ایران

🔹عباس‌ علی‌آبادی، وزیر نیرو، می‌گوید «تغییر ساعت رسمی بیش از یک‌هزار مگاوات صرفه‌جویی به‌همراه دارد».

🔹این اظهارات همزمان با بررسی لایحه دولت در مجلس برای تغییر دوباره ساعت در ایران است. پیش از این با مصوبه مجلس فرایند تغییر ساعت از سال ۱۴۰۲ در ایران متوقف شد.

🔹مطالعات پژوهشگاه نیرو در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد اثر تغییر ساعت روی پیک مصرف حدود ۱/۳ درصد است. مطالعات سال‌های پیشین هم نشان از تاثیر یک تا یک و نیم‌درصدی تغییر ساعت روی اوج مصرف دارند.

🔹این نسبت با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، اقتصادی ایران، به نسبت برآوردهای معتبر خارجی، منطقی به نظر می‌رسد. طبق مطالعات معتبر، اثر تغییر ساعت روی مصرف برق در آمریکا بین ۰/۳ تا یک درصد است.

🔹با این حساب اثر ۱/۳ درصدی را می‌توان یک نسبت منطقی دانست، که با احتساب اوج مصرف ۸۰ تا ۸۵ هزار مگاواتی در تابستان امسال، معادل صرفه‌جویی ۱۰۰۰ تا ۱۱۰۰ مگاوات در ساعت پیک خواهد شد.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته وزیر نیرو نشان «درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 فرار ناموفق زندانی به دلیل اندازه کوچک حفره کنده‌شده

🔹عکسی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کند یک زندانی پس از پنج سال تلاش برای حفر تونل، به اشتباه به اتاق نگهبانان رسیده و نتوانسته فرار کند.

🔹این عکس مربوط به تلاش یک زندانی برای فرار از زندان در برزیل در سال ۲۰۱۲ است.

🔹زندانی به همراه همدستش با حفر سوراخی در دیوار سلولشان سعی در فرار داشتند. همدست لاغرتر موفق به فرار می‌شود اما زندانی دیگر به دلیل جثه بزرگش در سوراخ گیر می‌کند.

🔹تلاش‌های خودش و هل دادن بقیه زندانی‌ها برای خلاص شدن از سوراخ فایده‌ای ندارد؛ بنابراین شروع به فریاد کشیدن می‌کند تا نگهبانان با خبر شوند و در ادامه آتش‌نشانی او را از آن سوراخ نجات می‌دهد.

🔹آنچه در عکس دیده می‌شود، یک سوراخ روی دیوار زندان است که با میله دوش کنده شده، نه تونلی که پنج سال برای کندن آن وقت صرف شده باشد.

🔹از این رو فکت‌نامه به ادعای مطرح‌شده درباره این عکس نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست در مورد آزاد شدن ۱۲ میلیارد از دارایی‌های بلوکه شده ایران به دستور ترامپ

🔹در شبکه‌های اجتماعی فارسی ادعا شده که با دستور ترامپ، بخشی از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا آزاد شده است.

🔹بعضی منابع ارزش این دارایی‌ها را تا ۱۲ میلیارد دلار اعلام کردند.

🔹این ادعا نادرست است و هیچ منبع موثقی در ایران و آمریکا این خبر را تایید نکرده است.

🔹در واقع برعکس، وزارت خزانه‌داری آمریکا در روزها و هفته‌های گذشته تحریم‌های جدیدی علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کرده است.

🔹گزارش‌ها حاکی از آن است که بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در بانک‌ها و مؤسسات مالی خارجی به دلیل تحریم‌های آمریکا بلوکه شده‌اند.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره اعلان هشدار گوگل یک دقیقه قبل از وقوع زلزله استانبول

🔹در شبکه‌های اجتماعی شایعه شده یک دقیقه قبل از زمین‌لرزه استانبول، سیستم هشدار گوگل برای گوشی‌های اندروید هشدار زلزله فرستاده است.

🔹اول، میزان خسارت زمین‌لرزه روز سوم اردیبهشت ۱۴۰۳ به اندازه‌ای نبود که افراد زیادی را در معرض مرگ قرار دهد.

🔹دوم، ادعای هشدار زودهنگام احتمالا برداشتی اشتباه و ناقص از گزارش‌هایی است که درباره قابلیت‌های بالقوه سیستم هشدار اندروید منتشر شده‌اند.

🔹رسانه‌های ترکیه، مطالبی درباره قابلیت‌های بالقوه سیستم هشدار اندروید منتشر کرده‌اند، اما در این گزارش‌ها صحبتی از اعلان هشدار زودهنگام در زلزله اخیر، آن هم در حد یک دقیقه، نشده است.

🔹در زلزله دو سال پیش ترکیه و سوریه نیز شایعه شده بود پیش از وقوع زمین‌لرزه هشدار برای میلیون‌ها گوشی ارسال شده، اما در محدوده زلزله کسی هشداری دریافت نکرده بود.

🔹سیستم هشدار زلزله گوگل با استفاده از حسگرهای گوشی‌ هوشمند اندرویدی، زلزله‌ها را شناسایی کرده و هشدارهای اولیه را به کاربران در مناطق تحت تأثیر ارائه می‌دهد.

🔹این سیستم با جمع‌آوری داده‌ها از تعداد زیادی گوشی، وقوع، مکان و بزرگی زلزله را تشخیص می‌دهد و ممکن است پس از شناسایی لرزش‌ چند ثانیه پیش از زلزله شدید هشدار بدهد.

🔹با این توضیحات، فکت‌نامه به این ادعای مطرح‌شده در شبکه‌های اجتماعی نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 میوه‌های زشت

🔹در قسمت ۲۱۲ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا به یکی از موضوعات خبری این روزهای ایران یعنی تاثیر تغییر ساعت‌ها بر مصرف انرژی پرداختیم.

🔹تصاویر منتسب به دیدار عراقچی و ویتکاف و ادعای بازگشت آمریکایی‌ها به سفارتشان در تهران، سوژه‌های مرتبط با مذاکرات اخیر هستند که به آن‌ها پرداخته‌ایم.

🔹درگذشت پاپ فرانسیس، بهانه بازنشر ویدیویی از دیدار ترامپ و پاپ شد که درباره ساختگی بودن آن توضیح داده‌ایم.

🔹کشف یک کوزه قدیمی در ایران، مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت اما ادعاهای نادرستی هم درباره آن مطرح شده است.

🔹ادعای سرطانی بودن میوه‌های زشت و بدشکل، موضوعی است که در این قسمت درباره نادرست بودن آن توضیح دادیم.

🔹انتشار گزارشی از اسناد سازمان سیا درباره موجودات فضایی، از سوژه‌های مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بود. در این قسمت شرح دادیم که این ادعا از کجا آمده است.

🔹ادعا شده بود که همزمان با قسمت آخر سریال تلویزیونی پایتخت، جستجوی عبارت «بلیط مشهد» رکورد زده است. درباره درستی و نادرستی این ادعا صحبت کرده‌ایم.

🔹ادعای شاخ‌دار درباره کارخانه تولید جنین در رحم‌های مصنوعی نیز موضوع یکی دیگر از فکت‌چک‌های این هفته است.

🔹در ادامه، فکت‌چک‌های چند سوژه متنوع دیگر را به شکل کوتاه و گذرا مرور کردیم؛ از خفاش غول‌پیکر و پری دریایی در خلیج فارس، تا عمر طولانی انسان‌های دوران باستان و ادعای عجیب درباره نخست‌وزیر عراق.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ خبر جعلی بازداشت مدیر کانال «نئوطالبان» در ایران

🔹برخی سایت‌های خبری و حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی ادعا کرده‌اند عبدالحمید نورزایی، مدیر کانال تلگرامی «حکمرانی نئوطالبان» به اتهام قتل و آدم‌ربایی در ایران بازداشت شده است.

🔹علاوه بر اینکه خود عبدالحمید نورزایی این خبر را تکذیب کرده، منبع و منشاء اصلی این خبر هم اذعان کرده که اتهام قتل یا آدم‌ربایی صحت ندارد.

🔹این خبر اولین‌بار در سایت ایراف منتشر شده که به دست نزدیکان سفیر سابق ایران در افغانستان و نماینده ویژه دولت ابراهیم رئیسی در امور این کشور اداره می‌شود.

🔹بازنشر این خبر جعلی در سایت رکنا، باعث شد این شایعه در مقیاس گسترده‌ای، در سایر سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی پخش شود.

🔹عبدالحمید نورزایی، مدیر کانال تلگرامی «حکمرانی نئوطالبان» و از حامیان حکومت طالبان در ایران است که در سال‌های گذشته با برخی سایت‌های خبری ایران، از جمله انصاف‌نیوز همکاری داشته است.

🔹صرف‌نظر از مواضع آقای نورزایی و اختلاف‌های احتمالی او با نزدیکان نماینده پیشین رئیس‌جمهوری ایران در امور افغانستان، آنچه مشخص است، شایعه بازداشت او به جرم قتل یا آدم‌ربایی، واقعیت ندارد.

🔹فکت‌نامه نیز به همین دلیل به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره کاریزمای دریادار سیاری

🔹ادعای انتخاب دریادار سیاری در فهرست ۱۰ فرمانده نظامی کاریزماتیک دنیا، نادرست است. چنین فهرستی در سایت GFP یا دیگر منابع معتبر وجود ندارد و شواهدی برای آن نیست.

🔹چیزی به‌نام «گلوبال فایر» (که در این ادعاها به عنوان منبع معرفی شده) وجود ندارد. منظور ادعاها، وبسایت نظامی «گلوبال فایرپاور» است که فقط ارتش‌ها را رتبه‌بندی می‌کند، نه شخصیت‌ها را.

🔹سایت GFP با معیارهای کمی، ارتش‌ها را رتبه‌بندی می‌کند. در آن هیچ اثری از فهرست رهبران کاریزماتیک وجود ندارد و تمرکزش روی داده‌های قابل‌اندازه‌گیری است.

🔹این وبسایت از ۲۰۰۶ تا کنون اطلاعات ۱۴۵ ارتش را بررسی کرده و فقط توان نظامی کشورها را در زمین، هوا و دریا تحلیل می‌کند و به ویژگی‌های فردی یا رهبری نمی‌پردازد.

🔹رتبه‌بندی GFP براساس شاخص قدرت است که بیش از ۶۰ عامل مانند منابع، تجهیزات، نیروی انسانی، بودجه دفاعی و موارد مشابه را شامل می‌شود، نه ویژگی‌های شخصیتی.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای انتخاب دریادار سیاری به عنوان یکی از ۱۰ شخصیت نظامی کاریزماتیک در بین فرماندهان ارتش‌های دنیا، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 میوه‌های زشت

🔹در قسمت ۲۱۲ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا به یکی از موضوعات خبری این روزهای ایران یعنی تاثیر تغییر ساعت‌ها بر مصرف انرژی پرداختیم.

🔹تصاویر منتسب به دیدار عراقچی و ویتکاف و ادعای بازگشت آمریکایی‌ها به سفارتشان در تهران، سوژه‌های مرتبط با مذاکرات اخیر هستند که به آن‌ها پرداخته‌ایم.

🔹درگذشت پاپ فرانسیس، بهانه بازنشر ویدیویی از دیدار ترامپ و پاپ شد که درباره ساختگی بودن آن توضیح داده‌ایم.

🔹کشف یک کوزه قدیمی در ایران، مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت اما ادعاهای نادرستی هم درباره آن مطرح شده است.

🔹ادعای سرطانی بودن میوه‌های زشت و بدشکل، موضوعی است که در این قسمت درباره نادرست بودن آن توضیح دادیم.

🔹انتشار گزارشی از اسناد سازمان سیا درباره موجودات فضایی، از سوژه‌های مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بود. در این قسمت شرح دادیم که این ادعا از کجا آمده است.

🔹ادعا شده بود که همزمان با قسمت آخر سریال تلویزیونی پایتخت، جستجوی عبارت «بلیط مشهد» رکورد زده است. درباره درستی و نادرستی این ادعا صحبت کرده‌ایم.

🔹ادعای شاخ‌دار درباره کارخانه تولید جنین در رحم‌های مصنوعی نیز موضوع یکی دیگر از فکت‌چک‌های این هفته است.

🔹در ادامه، فکت‌چک‌های چند سوژه متنوع دیگر را به شکل کوتاه و گذرا مرور کردیم؛ از خفاش غول‌پیکر و پری دریایی در خلیج فارس، تا عمر طولانی انسان‌های دوران باستان و ادعای عجیب درباره نخست‌وزیر عراق.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:33 مقدمه
00:03:16 اثر هزار مگاواتی تغییر ساعت روی پیک مصرف برق در ایران
00:12:00 ادعای شاخ‌دار لو رفتن عکس عراقچی و ویتکاف به دست ترامپ
00:14:14 تصویر ساختگی از دیدار عراقچی و ویتکاف در عمان
00:14:35 ادعای شاخ‌دار درباره دیدار عراقچی و ویتکاف
00:15:08 ادعای شاخ‌دار درباره بازگشت آمریکایی‌ها به سفارت آمریکا در تهران
00:16:51 ویدیوی ساختگی از پس زدن دست ترامپ از سوی پاپ فرانسیس
00:21:34 ادعاهای نادرست درباره کوزه قدیمی کشف‌شده در ارسنجان
00:27:20 ادعای نادرست ضرر میوه‌های زشت و بدشکل برای سلامت انسان
00:31:40 سند «سیا» درباره حمله فضایی‌ها به سربازان شوروی، بی‌اعتبار است
00:43:29 اغراق در رکوردشکنی جستجوی بلیط مشهد همزمان با پخش «پایتخت»
00:47:16 ادعای نادرست درباره فناوری مرتبط با رحم‌های مصنوعی
00:53:32 تصویر خفاش بزرگ فیلیپینی؛ واقعی اما گمراه‌کننده
00:55:28 ادعای نادرست درباره طول عمر انسان‌های عصر باستان بخاطر روزه‌داری
00:57:08 مصاحبه السودانی درباره زباله‌جمع‌کردن ایرانی‌ها در عراق، جعلی است
00:58:27 ادعای نادرست در مورد تولید عمدی گرد و غبار در مرز ایران و عراق
01:00:22 ویدیوی جعلی ساخت خمیردندان با رنگدانه‌های لاکپشت
01:01:00 ادعای نادرست اسکلت پوسیده پری دریایی در خلیج فارس
01:02:03 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

❌ چرا ادعای سرمایه‌گذاری هزار میلیارد دلاری در مقایسه به سرمایه‌گذاری خارجی در هند و ترکیه و عربستان عجیب به نظر می‌رسد؟

🔹احسان خاندوزی می‌گوید: «کل سرمایه‌گذاری خارجی عربستان سعودی، ترکیه و هند کمتر از ۲۰ میلیارد دلار در سال است»، بنابراین تصور هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای ایران «توهم» است.

🔹این آمار دقیق نیست، اما اختلاف چندانی هم با واقعیت ندارد.

🔹طبق آمار بانک جهانی در سال ۲۰۲۳، ارزش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در هند، عربستان سعودی و ترکیه به ترتیب ۲۸، ۲۳ و ۱۱ میلیارد دلار است.

🔹در هفته‌های گذشته برخی مقام‌های دولتی از تعریف «پروژه»ها و «طرح»‌های سرمایه‌‌گذاری برای آمریکا خبر داده‌اند که ارزش آن از هزار تا بیش از ۲ هزار میلیارد دلار است.

🔹معلوم نیست این ارقام چگونه محاسبه شده‌اند. هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی، در شرایطی که کل سرمایه‌گذاری خارجی جهان در سال ۲۰۲۳ رقم ۸۳۰ میلیارد دلار بوده، عجیب و غیرمنطقی به نظر می‌رسد.

🔹برای تحقق هزار میلیارد دلار در مدت ۲۰ سال، باید سالی ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام شود. این رقم دو برابر سرمایه‌گذاری خارجی یک سال هند و ۱۰ برابر رکورد سرمایه‌گذاری خارجی ایران در زمان برجام است.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته احسان خاندوزی نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh