❌ متن جعلی منتسب به نامه دونالد ترامپ به علی خامنه‌ای

🔹در شبکه‌های اجتماعی فارسی متن نامه‌ای منتشر شده است که ادعا می‌شود دونالد ترامپ خطاب به علی خامنه‌ای نوشته است و برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای او را تشویق و تهدید کرده است.

🔹ترامپ در روز ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ در یک مصاحبه تلویزیونی با شبکه فاکس نیوز اعلام کرد که به رهبر ایران نامه نوشته و از او خواسته است مذاکره را قبول کند.

🔹ایران تا لحظه نوشتن این متن، گفته که نامه‌ای دریافت نکرده است. چیزی که از محتوای نامه احتمالی می‌دانیم همان توضیحاتی است که دونالد ترامپ درباره آن داده است.

🔹با وجود پوشش فراگیر این خبر، نه در رسانه‌های فارسی داخل و خارج ایران و نه هیچ یک از رسانه‌های معتبر بین‌المللی و آمریکایی متن این نامه منتشر نشده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره ویدیویی مربوط به ترور جان اف کندی

🔹این روزها برخی از حساب‌ها در شبکه‌های اجتماعی، با انتشار تصاویری از لحظه ترور جان اف کندی ادعا می‌کنند این تصاویر به تازگی منتشر شده و ادعا می‌کنند که بر اساس آن، سرنشین جلویی، او را به قتل رسانده است.

🔹این ادعا شاخ‌دار است. این ویدئو جدید نیست و بخشی از مشهورترین تصاویر این واقعه است که در سال ۱۹۶۳ یک شهروند اهل دالاس به طور اتفاقی آن را با دوربین هشت میلیمتری خود ضبط کرده است.

🔹سرنشین جلویی خودرو، روی کلرمن، افسر سرویس مخفی ایالات متحده است و مشخص نیست این ادعا که او به کندی شلیک کرده، بر چه اساسی گفته می‌شود.

🔹گزارش‌ها، تحقیقات، تصاویر و اظهارات شاهدان عینی کمیته بررسی ترور کندی را به این نتیجه رسانده که لی هاروی اسوالد با یک تفنگ، از پشت سر به کندی شلیک کرده است.

🔹ضمن اینکه گزارش‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۲۲، حدود ۹۷ درصد از اسناد پرونده بررسی این ترور از حالت محرمانه خارج شده و به تازگی، تصاویر یا اسناد جدیدی در این زمینه منتشر نشده است؛ هر چند بر اساس فرمان اجرایی اخیر دونالد ترامپ، قرار است، بخش‌های باقی‌مانده این پرونده نیز از حالت محرمانه خارج شود.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی قاچاق دلار در بسته‌های پنیر ارتباطی با ایران و حزب‌الله لبنان ندارد

🔹این روزها ویدیویی با ادعای کشف دلار‌های جاسازی شده در بسته‌های پنیر که از ایران برای حزب‌الله لبنان ارسال شده در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود. این ویدئو قدیمی است و ارتباطی با ایران و حزب‌الله ندارد.

🔹مارس ۲۰۱۸، حساب رسمی فیس‌بوک وزارت کشور مصر، این ویدئو را با توضیح «دستگیری فردی در فرودگاه قاهره به جرم قاچاق ۲۸ هزار دلار» منتشر کرده است. پلیس مصر می‌گوید مقصد این فرد که دلارها را در بسته‌های پنیر جاسازی کرده، یک کشور آسیایی بوده است.

👈 توضیحات بیشتر را در فکت‌نامه بخوانید.
🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره طرح جدید دولت برای اختصاص یک زمین رایگان یک میلیارد تومانی به هر ایرانی

🔹در اینستاگرام خبری منتشر شده است که ادعا می‌کند بر اساس طرح جدید دولت هر ایرانی به صورت رايگان در استان محل زندگی‌اش مالک یک قطعه زمین ۲۰۰ متری به قیمت یک میلیارد می‌شود.

🔹طرح جدیدی برای اعطای زمین رایگان به همه ایرانی‌ها وجود ندارد. اصل این خبر به طرح دولت در راستای قانون جوانی و جمعیت برمی‌گردد.

🔹براساس این طرح که در اردیبهشت ۱۴۰۱ اعلام شد، خانوارهای دارای سه فرزند و بیشتر که تاریخ تولد فرزند سوم یا بیشتر آنها بعد از تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۰ (یعنی پس از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) باشد و نرخ باروری شهرستان محل زادگاه پدر یا فرزند بالای ۲.۵ نباشد، می‌توانند برای دریافت زمین رایگان ثبت‌نام کنند.

🔹در ضمن تاکید شد متقاضیانی که قبلا در سامانه نهضت ملی مسکن ثبت‌نام کرده‌اند، امکان استفاده همزمان از امتیاز طرح‌های حمایتی نهضت ملی و قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را ندارند.

🔹آمارهای موجود درباره متقاضیان واجد شرایط در کل کشور بین ۱۷۰ هزار تا ۲۷۰ هزار نفر و کسانی که اقدامات اولیه و تخصیص زمین برایشان صورت گرفته بین ۴۴ هزار تا ۹۱ هزار نفر در نوسان است.

🔹به گفته حسین جنتی مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران امتیاز اراضی طرح جوانی جمعیت قابل خرید و فروش و یا انتقال به افراد دیگر نیست.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

🔹ماجرای تارا شریفی و ضریب هوشی بالاتر از اینشتین و هاوکینگ

🔹در شبکه‌های اجتماعی خبری منتشر شده است که می‌گوید تارا شریفی نوجوان ایرانی در تست هوش دانشگاه آکسفورد امتیاز ۱۶۲ بدست آورد و بالاتر از اینشتین و استیون هاوکینگ قرار گرفت.

🔹اصل این خبر، یعنی امتیاز ۱۶۲ تارا شریفی درست، اما قدیمی است. این دختر به‌عنوان دانش‌آموز ۱۱ ساله ایرانی-بریتانیایی در سال ۲۰۱۹ در آزمون ضریب هوشی منسا Mensa در شهر آکسفورد (نه دانشگاه) شرکت کرده و نمره ۱۶۲ را کسب کرده بود.

🔹منسا بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین انجمن افراد با ضریب هوشی بالا در جهان است.

🔹با وجود اینکه تارا شریفى واقعاً در یک آزمون مورد تایید منسا امتیاز ۱۶۲ را کسب کرده است و عضو این سازمان شده، اما مقایسه او با هاوکینگ و اینشتین نادرست است چرا که هیچ شواهدی وجود ندارد که این دو نفر زمانی تست IQ داده باشند و مبنایی برای مقایسه این دو نفر با تارا شریفی وجود ندارد.

🔹ظاهرا اولین بار صدا و سیما در پوشش این خبر پای اینشتین و هاوکینگ را به ماجرا باز کرده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ خبر جعلی درباره برنامه اسرائیل به ایران‌مال تهران به‌خاطر وجود راکتور زیرزمینی

🔹در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده و با استناد به آن گفته شده رسانه‌های اسرائیلی اعلام کردند که به‌خاطر وجود راکتوری زیر دریاچه چیتگر، ایران‌مال و منطقه ۲۲ تهران یکی از اهداف حمله خواهند بود.

🔹آنچه که این حساب‌ها به عنوان گزارش رسانه‌های اسرائیلی منتشر کرده‌اند در واقع ویدیوی تبلیغاتی ایران‌مال است که در اسفند سال ۱۳۹۹ در کانال یوتیوب این مرکز تجاری منتشر شده است.

🔹مستقل از این ویدیو، جستجوهای ما برای یافتن خبری در تایید این ادعا نتیجه‌ای در پی نداشت. علاوه بر این‌ها تنها راکتور هسته‌ای تهران، راکتور تحقیقاتی دانشگاه تهران است که در منطقه امیرآباد شمالی واقع شده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

🎙 نامه‌داری… تو راهه

🔹در ابتدای قسمت ۲۰۶ پادکست هفتگی، از مخاطبان خواستیم در انتخاب «ترین»های فکت‌نامه در سال ۱۴۰۳ به ما کمک کنند و بگویند که به نظرشان مهمترین، برترین یا حتی عجیب‌ترین فکت‌چک و سوژه سال، چه بوده است.

🔹برخی ادعاها درباره محتوای نامه دونالد ترامپ به علی خامنه‌ای، نخستین سوژه فکت‌چک‌های این هفته است.

🔹انتشار تصاویر منتسب به علی بن ابیطالب و ادعای نگهداری‌شان در موزه لوور، از ادعاهایی بود که بخاطر پخش سریال «معاویه»، مورد توجه مخاطبان قرار گرفت و آن را فکت‌چک کردیم.

🔹ارائه آمارهای مبهم از میزان سقط جنین در ایران، موضوع تازه‌ای نیست و این بار نیز به یک ادعا در این رابطه اشاره کرده‌ایم.

🔹ویدیویی که دلارهای ارسالی جمهوری اسلامی به حزب‌الله لبنان را نشان می‌دهد، سوژه دیگر فکت‌چک‌های این قسمت است.

🔹ادعای ازدواج چندین هزار جوان با افراد مسن‌تر از ۵۰ سال در ایران و نیز ادعای اختصاص زمین رایگان به تمام ایرانیان، موضوعات دیگر این هفته هستند.

🔹ممنوعیت ماموگرافی در سوئیس، ادعای نادرستی است که به زبان‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شده و درباره آن توضیحات نسبتا مفصلی داده‌ایم.

🔹ادعاها درباره ترور جان اف کندی، این‌بار ابعاد تازه‌ای پیدا کرده و دستمایه پست‌های جدیدی در فضای مجازی شده است. در این قسمت به آن پرداخته‌ایم.

🔹در پایان این قسمت، یک فکت‌چک کوتاه درباره ادعایی را مرور کردیم که باز هم پای ناسا و ابرهای باران‌زا را به میان کشیده بود.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ آمار نادرست عضو شورای شهر درباره مرگ و میر ناشی از سگ‌گزیدگی

🔹پرویز سروری، نایب رئیس شورای شهر تهران به تازگی گفته که سالانه ۲۵ هزار نفر بر اثر حمله سگ‌های ولگرد جان خود را از دست می‌دهند.

🔹این ادعا نادرست است.

🔹با توجه به آمارهای موجود و گزارش‌های نهادهای رسمی، مانند وزارت بهداشت و مجلس تعداد مرگ و میر ناشی از سگ‌گزیدگی در ایران دو رقمی است.

🔹آمار سالانه مرگ و میر بر اثر هاری ناشی از گازگرفتگی سگ زیر ۲۰ نفر است. در گزارشی که در شهریور ۱۴۰۲ در مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شد هم بدون اشاره مستقیم به مرگ و میر ناشی از جراحات وارده، آمده است: «مرور اخبار حوادث در رسانه‌های رسمی کشور، بر مرگ ۳۵ تا ۵۰ نفر به ویژه کودکان در هر سال در اثر حمله این سگ‌های پرسه زن آزاد دلالت دارد».

🔹اگر رقم حدود ۱۵ نفره مرگ ناشی از هاری را از این تعداد کم کنیم با استناد به این گزارش شاید بتوان گفت مرگ ناشی از جراحات مستقیم یا سایر بیماری‌های ناشی از سگ‌گزیدگی، سالانه رقمی بین ۱۰ تا ۳۵ نفر است.

🔹با وجود تاکید درست کارشناسان و مسئولان این حوزه بر افزایش تعداد سگ‌های پرسه‌زن و سگ گزیدگی و هشدار در مورد خطرات آن، آمار مرگ و میر ۲۵ هزارنفری پرویز سروری به شدت اغراق‌آمیز و نادرست است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

🎙 نامه‌داری… تو راهه

🔹در ابتدای قسمت ۲۰۶ پادکست هفتگی، از مخاطبان خواستیم در انتخاب «ترین»های فکت‌نامه در سال ۱۴۰۳ به ما کمک کنند و بگویند که به نظرشان مهمترین، برترین یا حتی عجیب‌ترین فکت‌چک و سوژه سال، چه بوده است.

🔹برخی ادعاها درباره محتوای نامه دونالد ترامپ به علی خامنه‌ای، نخستین سوژه فکت‌چک‌های این هفته است.

🔹انتشار تصاویر منتسب به علی بن ابیطالب و ادعای نگهداری‌شان در موزه لوور، از ادعاهایی بود که بخاطر پخش سریال «معاویه»، مورد توجه مخاطبان قرار گرفت و آن را فکت‌چک کردیم.

🔹ارائه آمارهای مبهم از میزان سقط جنین در ایران، موضوع تازه‌ای نیست و این بار نیز به یک ادعا در این رابطه اشاره کرده‌ایم.

🔹ویدیویی که دلارهای ارسالی جمهوری اسلامی به حزب‌الله لبنان را نشان می‌دهد، سوژه دیگر فکت‌چک‌های این قسمت است.

🔹ادعای ازدواج چندین هزار جوان با افراد مسن‌تر از ۵۰ سال در ایران و نیز ادعای اختصاص زمین رایگان به تمام ایرانیان، موضوعات دیگر این هفته هستند.

🔹ممنوعیت ماموگرافی در سوئیس، ادعای نادرستی است که به زبان‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شده و درباره آن توضیحات نسبتا مفصلی داده‌ایم.

🔹ادعاها درباره ترور جان اف کندی، این‌بار ابعاد تازه‌ای پیدا کرده و دستمایه پست‌های جدیدی در فضای مجازی شده است. در این قسمت به آن پرداخته‌ایم.

🔹در پایان این قسمت، یک فکت‌چک کوتاه درباره ادعایی را مرور کردیم که باز هم پای ناسا و ابرهای باران‌زا را به میان کشیده بود.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:42 مقدمه
00:04:36 متن جعلی منتسب به نامه دونالد ترامپ به علی خامنه‌ای
00:11:33 انتساب تصاویر نادرست به امام علی و ادعای نگهداری در «لوور»
00:22:52 آمارهای مبهم و نامشخص درباره سقط جنین در ایران
00:29:34 ویدیوی دلار در بسته‌های پنیر ارتباطی با ایران و حزب‌الله ندارد
00:32:17 ادعای ازدواج ۲۵ هزار جوان با افراد بالای ۵۰ سال در ایران
00:34:51 ادعای نادرست اختصاص زمین رایگان به ایرانی‌ها
00:43:54 ماموگرافی در سوئیس ممنوع نیست
00:55:30 ادعای نادرست درباره ویدیوی ترور جان اف کندی
01:05:18 ادعای نادرست درباره دستگاه تولید ابر و باران ناسا
01:07:44 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی ساختگی از موجودی افسانه‌ای «مردآزما»

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی پربازدید شده که سر و صورت یک جاندار عجیب را نشان می‌دهد و ادعا می‌کند فیلمی واقعی از یک موجود خیالی به اسم «مردازما» است.

🔹این ویدیو طنز است و ادعا البته شاخ‌دار است. ویدیوی استفاده‌شده نیز ساختگی است.

🔹اصل ویدیو (پست پایین) مربوط به یک خرگوش کوهی است که با استفاده از هوش مصنوعی در یک حساب کاربری غیرفارسی به این شکل بدل شده است.

🔹«مردازما» که با نام‌های دیگری مثل «مرده‌آزما» و «مردزما» نیر شناخته می‌شود، موجودی خیالی است و در افسانه‌های قدیمی از آن نام برده‌اند.

🔹منتشرکننده‌‌ اصلی این ویدیو و ادعا در اینستاگرام فارسی، کمی بعد توضیح داد که ویدیو، ساختگی است؛ هرچند که ادعای بی‌اساس وجود «مردازما» را باز هم تکرار کرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

ویدیوی اصلی فکت‌چک قبلی

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار زنده کردن مرده از طریق فصد کردن در طب سنتی

🔹در روزهای اخیر در یکی از برنامه‌های شبکه افق صداوسیما گفتگویی با حسین خیراندیش، مروج طب سنتی منتشر شده و او ادعا می‌کند، اگر کسی بر اثر تصادف یا سانحه‌ای از این دست جان خود را از دست بدهد می‌توان با ایجاد برشی در رگ بین دو انگشت کوچک دست چپ، او را زنده کرد. او می‌گوید «اگر خون فوران کرد زنده خواهد شد و اگر فوران نکرد، نه، چندین نفر به این ترتیب جانشان برگشته».

🔹این ادعا که بریدن رگ بین انگشت کوچک و انگشت حلقه دست چپ روشی برای احیا فرد یا به گفته خیراندیش زنده کردن مرده باشد، مبنای علمی ندارد و شاخ‌دار است.

🔹این روش می‌تواند خطرناک باشد و باعث خونریزی، عفونت و آسیب‌های جدی به بافت‌ها و عصب‌های اطراف شود. روش‌های علمی احیا شامل مراحل و اعمالی مانند؛ CPR، دفیبریلاسیون، ACLS ، BLS است؛ روش‌هایی که نهادهای سلامت و متخصصان حوزه پزشکی از آن استفاده می‌کنند.

🔹در این ویدیو حسین خیراندیش تلویحا جهش خون در هنگام فصد (انجام برشی که به خروج خون می‌انجامد) را نشانه زنده بودن فرد می‌داند که این ادعا هم نادرست است. پس از مرگ، خون ممکن است به دلیل فشار باقی‌مانده در رگ‌ها یا تغییرات پس از مرگ (مانند تجزیه بافت‌ها و تجمع گازها) تحت فشار قرار گیرد و در صورت باز شدن یک رگ اصلی، این فشار می‌تواند باعث تراوش خون به بیرون شود.

🔹بعضی از پزشکان نیز به این ادعای نادرست خیراندیش واکنش نشان داده و آن را رد کرده و شبه علم نامیدند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

🔹 بررسی اثر مصرف پنیر بر سرطان پستان

🔹در اینستاگرام فارسی پستی منتشر شده است و به زنانی که هر روز پنیر می‌خورند هشدار می‌دهد که «مصرف زیاد پنیر، خطر سرطان سینه را ۵۳ درصد افزایش می‌دهد.»

🔹در سال ۲۰۱۷ تحقیقی منتشر شد که نشان می‌داد افرادی که بیشترین میزان پنیر پرچرب را مصرف کرده بودند، ۵۳ درصد افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه داشتند.

🔹در سال ۲۰۱۹ هم کمیته پزشکان برای پزشکی مسئولانه (PCRM)، که موسسه‌ای غیرانتفاعی است، با استناد به این تحقیق و چند تحقیق دیگر، از سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) درخواست کرد برچسب هشداردهنده سرطان سینه روی پنیر را الزامی کند.

🔹با این وجود، اینها تنها تحقیقات انجام‌شده در این باره نیستند و تحقیقات تازه‌تری وجود دارند که مفید بودن یا بی‌اثر بودن مصرف پنیر بر سرطان سینه را نشان می‌دهند.

🔹اوایل سال ۲۰۲۴ یک مطالعه منتشر شد که تمامی شواهد تحقیقات قبلی در این باره را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده بود که شواهد قطعی برای ارتباط بین لبنیات و سرطان سینه وجود ندارد.

🔹یک مطالعه مروری دیگر پیش از آن در سال ۲۰۲۳ نشان داد که مصرف برخی از محصولات لبنی، از جمله ماست و پنیر، حتی ممکن است اثر محافظتی در برابر سرطان سینه داشته باشد.

🔹یک مطالعه بزرگ دیگر در سال ۲۰۲۴ با شرکت بیش از ۶۳ هزار زن در بریتانیا انجام شد که نشان می‌داد مصرف پنیر با کاهش خطر سرطان سینه مرتبط است.

🔹در نهایت مرکز سرطان سینه ایالات متحده شواهد موجود برای ارتباط بین لبنیات و سرطان پستان را به‌اندازه‌ کافی قوی نمی‌داند و بر ادامه مصرف این محصول لبنی تاکید دارد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh