❌ ادعای نادرست درباره ایرانی‌بودن دوست‌دختر ضارب دونالد ترامپ

🔹برخی کاربران فارسی‌زبان در شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌کنند «دوست‌دختر ضارب دونالد ترامپ، ملیت ایرانی دارد».

🔹استناد آنها، پستی از یک اکانت انگلیسی‌‌زبان شبکه اجتماعی X به نام Terror Alarm است که روز ۱۶ جولای با انتشار تصویر اسکرین‌شاتی از یک گزارش ‌CNN نوشت: «وقت آن است که FBI درباره دوست‌دختر "ایرانی" توماس متیو کروکس تحقیق کند!»

🔹ن‍گاهی به آن گزارش سی‌ان‌ان و بررسی سایر گزارش‌های معتبر رسانه‌ای و نیز اظهارات رسمی مقامات، نشان می‌دهد هیچ کدام به این مساله که دوست‌دختر ضارب ترامپ (توماس متیو کروکس) ایرانی است، اشاره نکرده‌اند.

🔹هرچند گزارش نسبتا مفصل CNN به نقش احتمالی ایران در این ترور پرداخته، اما تاکید کرده که هنوز هیچ ارتباطی بین ایران و این اتفاق پیدا نشده و اساسا از روابط شخصی توماس متیو کروکس، دوست‌دختر احتمالی‌اش یا چنین چیزی حرفی به میان نیامده است.

🔹در ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۴ (۲۳ تیر ۱۴۰۳) در هنگام سخنرانی دونالد ترامپ، نامزد حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، در پنسیلوانیا به او شلیک شد. ترامپ، در اثر برخورد گلوله به گوش راستش مجروح و عامل تیراندازی، توماس متیو کروکس ۲۰ ساله با گلوله تک‌تیراندازی از تیم ضدحمله سرویس امنیتی مخفی، کشته شد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که دوست‌دختر ضارب ترامپ یک ایرانی بوده است، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 شایعه شیوع جذام

🔹در قسمت ۱۷۲ پادکست فکت‌نامه، دو سوژه پر حرف و حدیث را مرور کردیم که یکی از آنها واکنش‌های زیادی را برانگیخت.

🔹در ابتدا، پاسخمان به این سوال را مرور کردیم که آیا تحلیل نتایج انتخابات براساس قانون بنفورد، اعتبار دارد؟ پس از اعلام نتایج دور دوم انتخابات شائبه‌هایی درباره صحت آمارهای اعلامی با استناد به قانون ریاضی بنفورد مطرح شد. ما این موضوع را بررسی کردیم و در یک گزارش بدون نشان به آن پاسخ دادیم.

🔹موضوع بعدی، یعنی پربحث‌ترین فکت‌چک هفته قبل ما، بررسی این ادعا بود که مسعود پزشکیان باسوادترین رئیس‌جمهور تاریخ جهان است؛ ادعایی که در به آن نشان «شاخ‌دار» دادیم و بعد از بازخوردهای زیاد، مجددا بررسی و در نهایت نشان آن را تمدید کردیم.

🔹موضوع مهاجران افغانستانی در ایران همچنان واکنش‌های زیادی دارد و این بار ادعایی درباره شیوع بیماری جذام به دلیل انتقال آن از سمت این مهاجران مطرح شده بود که بررسی و فکت‌چک آن را در این قسمت مرور کردیم.

🔹در این هفته دو فکت‌چک مرتبط با موضوعات اعتقادی هم داشتیم؛ نخست بررسی ادعایی درباره اعتقادات مذهبی ایرانیان در دهه ۱۳۵۰ شمسی و دوم، درستی‌سنجی یک ادعای اینستاگرامی درباره وجود «روز حسین» تقویم آمریکا. اولی - با کمی تخفیف - نشان نیمه‌درست و دومی نشان نادرست از ما دریافت کرد.

🔹برای چندمین‌بار یک ادعای تکراری با استناد به یک سری پژوهش تکراری درباره ضریب هوشی (IQ) ایرانی‌ها و رتبه آن در جهان مطرح شد که ما بررسی کردیم و برای چندمین بار به آن نشان نادرست دادیم.

🔹آخرین گزارشی که در پادکست این هفته مرور کردیم، سوژه و فکت‌چک نسبتا متفاوتی بود. یک حساب کاربری ادعا کرد محمدرضا پهلوی تنها پادشاه ایرانی است که به حج رفته است. این موضوع در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها دست به دست شد. هرچند در ابتدا کمی عجیب به نظر می‌رسید اما بررسی دقیق‌تر موجب شد به آن نشان «درست» بدهیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

🔹 کدام یک از شاهان ایران به حج رفتند؟

🔹در شبکه‌های اجتماعی پستی با این مضمون منتشر شده که «محمدرضا شاه تنها شاه ایران بود که به حج رفت».

🔹در اسناد تاریخی گزارش‌های زیادی از سفر شاهان ایرانی، به خصوص بعد از صفویه به عتبات وجود دارد، ولی از دوران سلجوقیان تا دوران معاصر، گزارش معتبری از سفر شاهان ایران به مکه و انجام مراسم حج در دست نیست.

🔹از این میان تنها در یک مورد، روایات‌‌های نه چندان محکمی از سفر ملک‌شاه سلجوقی به مکه وجود دارد که از نظر زمان و تاریخ با سایر اتفاقات ذکر شده در سایر منابع همخوانی ندارد. به عنوان نمونه در کتاب نزهه القلوب حمدالله مستوفی‌ به سفر ملک‌شاه به مکه در سال ۴۸۱ ه.ق اشاره شده، در حالی که در منابع دیگر تاریخی، ملک‌شاه در همان زمان ملک‌شاه مشغول کشورگشایی در سمرقند و بخارا بوده است.

🔹در زمان صفویان، زندیه و افشاریه، مکه در سیطره عثمانی بود و اختلافات سیاسی و مذهبی کار را به حاجی‌کشی هم رسانیده بود و عملا امکان سفر حج وجود نداشت.

🔹در اسناد و گزارش‌های معتبر تاریخی، به سفر شاهان قاجار به مکه اشاره‌ای نشده، در عوض اسنادی هست که ثابت می‌کند برخی از آنها به رغم میل باطنی، ناکام مانده‌اند. به عنوان نمونه وقارالدوله همسر ناصرالدين شاه، كه ۳ سال پس از كشته شدن شوهرش به مکه رفته در سفرنامه‌اش می‌نویسد: «ای كاش كه [ناصرالدین‌شاه] زنده بود و اين سفر مكه معظمه را من در ركاب مباركش آمده بودم».

🔹رضا شاه هم تنها یک سفر خارجی به ترکیه داشت. محمدرضا شاه اما، در دوران پادشاهی خود، پنج بار به کشور عربستان سعودی سفر کرد و در دو سفر از این پنج سفر به مکه و مدینه رفت.

🔹از این رو فکت‌نامه به این گزاره که «محمدرضا شاه تنها شاه شیعه‌ [ایران] بود که به حج رفت» نشان «درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 ادعای گمراه‌کننده درباره پیشگویی حمله به ترامپ

🔹بعد از حمله به دونالد ترامپ در روز ۲۳ تیر ۱۴۰۳، بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها کلیپی از یک ویدئو پیشگویی درباره این حمله منتشر کردند.

🔹در این ویدئو پیشگو که مردی مسیحی به نام «براندون بیگز» است، حمله به ترامپ را «تقریبا» مشابه وقایعی که رخ داد توضیح می‌دهد. ویدیوی پیشگویی این مرد در روز ۱۴ مارس ۲۰۲۴ (۲۴ اسفند ۱۴۰۲) منتشر شده و در دسترس است.

🔹اول اینکه بعضی از جزییات این پیش‌گویی دقیق نیست. مثلا او گفته که پرده گوش ترامپ پاره می‌شود؛ اتفاقی که در عمل نیفتاد.

🔹دوم اینکه «پیش‌گویی» در دایره امور ماورایی است و از این رو نمی‌تواند موضوع درستی‌سنجی باشد.

🔹براندون بیگز، پیشگویی‌هایی زیادی دارد که اغلب زمان مشخصی برای تحقق ندارند؛ از بلایای طبیعی گرفته تا بحران‌های اقتصادی، سیاسی و جنگ‌ها.

🔹از دیگر پیش‌گویی‌های او می‌توان به زلزله بزرگ در رودخانه می‌سی‌سی‌پی، آتشفشانی ویرانگر در ایتالیا، یک سونامی بزرگ در نتیجه برخورد یک شهاب سنگ با دریای کارائیب، جنگ جهانی سوم به دلیل یک سلاح جدید روسی، اتفاق نامشخص در المپیک پاریس و سقوط ارزش دلار اشاره کرد.

🔹پرگویی درباره اتفاقاتی که وقوع آنها در زمان و مکانی در آینده بسیار محتمل است، فرد را تبدیل به «پیشگو» حتی به همان معنای ماورایی و پیامبرانه آن هم نمی‌کند.

🔹از این رو فکت نامه به این ادعای مطرح شده در شبکه‌های اجتماعی که «یک پیشگو در آمریکا چهار ماه پیش حمله به ترامپ را پیش‌بینی کرده بود»، نشان گمراه‌کننده می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 ادعاهای گمراه‌کننده درباره عدم بروز اختلال در ایران بعد از مشکلات جهانی ویندوز

🔹پس از بروز مشکلات ناشی از به‌روزرسانی معیوب CrowdStrike برای کاربران پلتفرم Falcom در ویندوز و بعضی خدمات ابری مایکروسافت در سراسر جهان، ادعاهایی از کاربران نزدیک به جمهوری اسلامی در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفت که «عدم بروز اختلال در سیستم‌های ایران را مزیتی برای شبکه ملی اطلاعات نشان می‌دهند».

🔹حسین دلیریان، سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی گفته: «تاکنون گزارشی از اختلال در ارائه خدمات به مردم نداشتیم. آماده انتقال تجربه و یا صادرات محصولات خدمات حوزه ابری هستیم.»

🔹به نظر می‌رسد این موضوع در ایران تاثیر چندانی نداشته و تا زمان انتشار این مقاله در فکت‌نامه، گزارشی از اختلال گسترده و فراگیر در سیستمی گزارش نشده، اما این خبرها به‌صورتی «گمراه‌کننده» در رسانه‌های داخلی جمهوری اسلامی بازتاب داده شد تا نشان دهد وجود اینترنت ملی (شبکه ملی اطلاعات) یکی از دلایل «عدم بروز اختلال جهانی» در اینترنت بوده‌است.

🔹درست است که «ایران از سرویس‌های مایکروسافت استفاده نمی‌کند» و ظاهرا هم درست است که «گزارش اختلال در ارائه خدمات نداشتیم»، اما اتفاقا به علت عدم ارائه چنین خدماتی، کاربران و شرکت‌های ایرانی از محصولات با کیفیت جهانی محروم هستند. یکی از دلایلی که اخبار متعدد درباره حمله سایبری به سیستم‌های داخل کشور، چه حکومتی و چه خصوصی شنیده می‌شود، همین ضعف در نبود نرم‌افزارهای به‌روز و با کیفیت است.

🔹حوادث و اخباری که در اثر این اختلال در بازه زمانی کوتاهی رخ داده، به چشم دیده می‌شود و خسارت جهانی این اختلال هم سرانجام محاسبه می‌شود؛ اما آنچه به راحتی قابل محاسبه نیست، خسارت کلی سال‌ها عقب‌ماندگی و ضعف امنیت سایبری در سرویس‌های ایرانی اعم از دولتی و خصوصی و محرومیت کاربران ایرانی از محصولات باکیفیت و به‌روز جهانی است و این همان موضوعی است که دلیریان و دیگر مسئولان این حوزه در جمهوری اسلامی به آن اشاره نمی‌کنند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعاها که «عدم بروز اختلال در سیستم‌های ایران»، را به عنوان «مزیتی برای شبکه ملی اطلاعات نشان می‌دهند» نشان گمراه‌کننده می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 شایعه شیوع جذام

🔹در قسمت ۱۷۲ پادکست فکت‌نامه، دو سوژه پر حرف و حدیث را مرور کردیم که یکی از آنها واکنش‌های زیادی را برانگیخت.

🔹در ابتدا، پاسخمان به این سوال را مرور کردیم که آیا تحلیل نتایج انتخابات براساس قانون بنفورد، اعتبار دارد؟ پس از اعلام نتایج دور دوم انتخابات شائبه‌هایی درباره صحت آمارهای اعلامی با استناد به قانون ریاضی بنفورد مطرح شد. ما این موضوع را بررسی کردیم و در یک گزارش بدون نشان به آن پاسخ دادیم.

🔹موضوع بعدی، یعنی پربحث‌ترین فکت‌چک هفته قبل ما، بررسی این ادعا بود که مسعود پزشکیان باسوادترین رئیس‌جمهور تاریخ جهان است؛ ادعایی که در به آن نشان «شاخ‌دار» دادیم و بعد از بازخوردهای زیاد، مجددا بررسی و در نهایت نشان آن را تمدید کردیم.

🔹موضوع مهاجران افغانستانی در ایران همچنان واکنش‌های زیادی دارد و این بار ادعایی درباره شیوع بیماری جذام به دلیل انتقال آن از سمت این مهاجران مطرح شده بود که بررسی و فکت‌چک آن را در این قسمت مرور کردیم.

🔹در این هفته دو فکت‌چک مرتبط با موضوعات اعتقادی هم داشتیم؛ نخست بررسی ادعایی درباره اعتقادات مذهبی ایرانیان در دهه ۱۳۵۰ شمسی و دوم، درستی‌سنجی یک ادعای اینستاگرامی درباره وجود «روز حسین» تقویم آمریکا. اولی - با کمی تخفیف - نشان نیمه‌درست و دومی نشان نادرست از ما دریافت کرد.

🔹برای چندمین‌بار یک ادعای تکراری با استناد به یک سری پژوهش تکراری درباره ضریب هوشی (IQ) ایرانی‌ها و رتبه آن در جهان مطرح شد که ما بررسی کردیم و برای چندمین بار به آن نشان نادرست دادیم.

🔹آخرین گزارشی که در پادکست این هفته مرور کردیم، سوژه و فکت‌چک نسبتا متفاوتی بود. یک حساب کاربری ادعا کرد محمدرضا پهلوی تنها پادشاه ایرانی است که به حج رفته است. این موضوع در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها دست به دست شد. هرچند در ابتدا کمی عجیب به نظر می‌رسید اما بررسی دقیق‌تر موجب شد به آن نشان «درست» بدهیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:33 مقدمه
00:02:32 تحلیل نتایج انتخابات براساس قانون بنفورد چقدر اعتبار دارد؟
00:14:10 ادعا درباره «باسوادی» پزشکیان در مقایسه با روسای جمهوری سایر کشورها
00:29:34 ادعای نادرست درباره نقش مهاجران افغانستانی در شیوع جذام در ایران
00:44:06 اعتقادات ایرانیان در دهه ۱۳۵۰
00:49:32 آیا «روز حسین» در تقویم آمریکا وجود دارد؟
00:53:56 ادعای نادرست درباره ضریب هوشی ایرانیان
01:00:33 کدام یک از شاهان ایران به حج رفتند؟
01:08:12 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

🔹 ادعای گمراه‌کننده جبرائیلی درباره گرسنگی ۴۲ میلیون نفر در آمریکا

🔹یاسر جبرائیلی می‌گوید: «در آمریکا بر اساس آخرین آمار مراجع رسمی ۴۲ میلیون، ۴۱ و نیم میلیون نفر یعنی نصف جمعیت ایران وجود دارند که اگر روزانه غذا صدقه نگیرند از گشنگی می‌میرند.»

🔹بر اساس گزارش وزارت کشاورزی ایالات متحده، در سال ۲۰۲۲ میلادی، نزدیک به ۴۱ میلیون و ۶۰۰ هزار آمریکایی تحت پوشش برنامه کمک غذایی «اسنپ» قرار داشته‌اند.

🔹اسنپ، یکی از برنامه‌های حمایتی گروه‌های کم درآمد در آمریکا و بزرگترین برنامه دولت فدرال در ایالات متحده برای تکمیل بودجه غذایی خانوارهای کم‌درآمد است.

🔹در حال حاضر افراد با درآمد خالص ماهانه کمتر از ۱۲۱۵ دلار (خانواده چهار نفره ۲۵۰۰ دلار) مشمول این طرح حمایتی برای تامین مواد غذایی می‌شوند.

🔹در آخرین گزارش عملکرد طرح اسنپ در آوریل ۲۰۲۴ میلادی میانگین کمک اعطایی در قالب این برنامه به افراد مشمول ۱۸۱/۴ دلار اعلام شده است.

🔹طرح کالابرگ الکترونیک در ایران شباهت‌های بسیاری با طرح اسنپ در آمریکا دارد و نوعی الگوبرداری از این طرح به حساب می‌آید.

🔹۴۱/۶ نفر معادل، ۱۲ درصد جمعیت آمریکا است در حالی که به گفته مقام‌های دولتی در ایران هفت دهک جامعه ایران، با جمعیتی ۶۰ میلیون نفری زیر پوشش طرح کالابرگ الکترونیک قرار دارند.

🔹نه این طرح اجتماعی با سابقه ۹۰ سال فعالیت، مصداق «صدقه» است، نه افراد مشمول در طرح اسنپ در صورت قطع آن از گرسنگی می‌میرند. چنانکه در ایران نیز همه ۶۰ میلیون نفری (هفت دهک اول درآمدی) که زیر پوشش طرح کالابرگ الکترونیک قرار دارند، در معرض خطر مرگ بر اثر گرسنگی قرار ندارند.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹این روزها همزمان با سالگرد دیدار نلسون ماندلا و علی خامنه‌ای در سال ۱۳۷۱ برخی رسانه‌ها و حساب‌های کاربری حامی حکومت ایران از جمله بیسیمچی‌مدیا پستی منتشر کردند با این مضمون که ماندلا در این دیدار خامنه‌ای را «رهبر من» خطاب کرده است.

🔹پیشتر رهبر جمهوری اسلامی ادعا کرده بود ماندلا در سفرش به ایران «تحت تاثیر روش مبارزاتی امام خمینی قرار گرفت و بعد از این رژیم آپارتاید سقوط کرد». فکت‌نامه ضمن اینکه به این اظهارات نشان «شاخ‌دار» داده بود، در گزارشی به حواشی سفر ماندلا به ایران پرداخت.

🔹محمد محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر خامنه‌ای قبلا گفته بود: «وقتی ماندلا به دیدار رهبری آمد دو زانو و با ادب روی زمین نشست و آیت‌الله خامنه‌ای را رهبر خود خطاب کرد.»

🔹در گزارش پارسال توضیح دادیم که «روی زمین نشستن ماندلا نه به انتخاب خودش و برای عرض ادب، بلکه از روی اجبار بود»، ضمن اینکه «رهبر من» خطاب کردن خامنه‌ای هم معنای سیاسی خاصی ندارد و بیشتر بخاطر تعارف و احترام به شیوه خاص ماندلا بوده است؛ کما اینکه محمد خاتمی هم گفته بود: «ماندلا همیشه مرا رییس‌جمهور من (my president) خطاب می‌کرد و فکر می‌کنم همین تعبیر را نسبت به دیگر رؤسای جمهوری به کار می‌برد تا هم نزدیکی و صمیمیت را نشان دهد و هم تواضع خود را.»

🔹بیل‌ کلینتون، رییس‌جمهوری سابق ایالات متحده هم پیش از این خاطره خود از ماندلا را با همین مضمون «رییس‌جمهور من» روایت کرده بود.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

🔹 رابطه عاشقانه کامالا هریس و ویلی براون

🔹در شبکه‌های اجتماعی انگلیسی و فارسی این ادعا منتشر شده که «کامالا هریس» از طریق رابطه‌ای نامشروع (affair) با «ویلی براون»، مرد متاهل و سیاستمدار اهل کالیفرنیا، مناصب سیاسی و قضایی خود را به دست آورده است.

🔹رابطه کامالا هریس و ویلی براون به سال‌های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵ میلادی برمی‌گردد. بر اساس گزارش‌های متعدد در آن زمان ویلی براون، سخنگوی وقت مجلس ایالتی کالیفرنیا، حدود یک دهه بود که جدا از همسرش زندگی می‌کرد (هر چند هیچگاه رسما طلاق نگرفتند).

🔹رابطه براون و هریس یک رابطه عاشقانه مخفی (affair) نبود و در رسانه‌ها هم انعکاس داشت.

🔹این سیاستمدار متنفذ حزب دموکرات گفته در اولین رقابت کامالا هریس برای دادستانی منطقه سانفرانسیسکو از او حمایت کرده است؛ همان‌طور که از فهرست بلندی از دیگر سیاستمداران دموکرات کالیفرنیا، از جمله نانسی پلوسی، دیان فاینشتاین و گاوین نیوسام حمایت کرده است.

🔹هریس از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ دادستان کل ایالت کالیفرنیا بود و از ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ که معاون رئیس‌جمهور شد، در سنا خدمت می‌کرد.

🔹کامالا هریس در سال ۲۰۱۴ با داگلاس امهوف ازدواج کرده است.

🔹خبرگزاری رویترز نیز یک گزارش درستی‌سنجی در این باره منتشر کرده و با تاکید بر اینکه رابطه این دو نفر در زمانی بود که ویلی براون از همسرش جدا شده بود نوشت که رابطه هریس و براون بین سال‌های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵ بود و بعد به پایان رسید.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که کامالا هریس از طریق رابطه‌ نامشروع با ویلی براون مناصب سیاسی و قضایی خود را به دست آورد، نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹همزمان با انتشار خبرهایی مبنی بر تشکیل پرونده قضایی برای علی‌اکبر رائفی‌پور، توجه رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی به او جلب شده است.

🔹فکت‌نامه پیشتر مستند «علی‌اکبر رائفی‌پور، روایتگر برتر اخبار جعلی» را درباره او منتشر کرده بود:

👈 لینک مستند در یوتیوب

همچنین می‌توانید گزارش فکت‌نامه با عنوان «موسسه مصاف و ترویج سالانه یک نظریه توطئه ضد اسرائیلی» را از اینجا بخوانید:

https://factnameh.com/fa/reports/2022-06-24-factchecking-world-12

🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت چهارم - «بودجه پنهان»

🔹سال‌هاست هدفمندی یارانه‌ها یکی از منابع تامین مالی نهادهای مذهبی و تبلیغاتی، مانند صدا و سیما، بسیج، حوزه‌های علمیه، نمایندگی‌های ولی فقیه و ده‌ها سازمان و نهاد مذهبی و تبلیغاتی دیگر است؛ پولی که از سال ۱۳۹۰، با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها از بودجه‌ عمومی کشور جدا شد تا به صورت یارانه مستقیم به مردم پرداخت شود؛ اما به مرور زمان تبدیل به حیاط خلوت بودجه و یکی از منابع تامین مالی نهادهایی شد که از بودجه عمومی بی‌نصیب نیستند.

🔹در چهارمین قسمت پادکست «هزارداستان بودجه»، سراغ داستان هدفمندی یارانه‌ها و آخر و عاقبت عجیب آن رفته‌ایم.

🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی نادرست پارتی افغانستانی‌ها در سعادت آباد تهران

🔹ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی فارسی دست به دست می‌شود که مدعی است «پارتی افغانی‌ها در سعادت آباد تهران» را نشان می‌دهد.

🔹کلمه Amarant که به همراه یک لوگو در پشت رقصنده‌ها قابل تشخیص است نام رستورانی در تاشکند ازبکستان است.

🔹ویدیوهایی که در اینستاگرام این رستوران از فضای داخلی این رستوران و مهمانی‌های مشابه وجود دارد هم نشان می‌دهد که این مکان، همان رستوران است.

🔹زنی که با موی بلند و پیراهن مشکی در آن میان می‌رقصد yulduz Usmonova خواننده، آهنگساز و بازیگر ازبک است.

🔹این ویدیو البته پیش از این هم در شبکه‌های اجتماعی پست شده و از این رو زمان دقیق آن مشخص نیست، اما مکان آن قطعا در ایران نیست و اغلب رقصندگان هم احتمالا اهل ازبکستان هستند.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا که این ویدیوی پارتی افغانستانی‌ها در سعادت آباد تهران را نشان می‌هد، نشان نادرست می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ خبر نادرست مرگ جیمی کارتر

🔹روز گذشته در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های انگلیسی و فارسی خبر درگذشت جیمی‌ کارتر، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده منتشر و بسیار گسترده شده است.

🔹این خبر و نامه استناد شده به آن، جعلی است.

🔹شایعه بر اساس یک نامه جعلی با سربرگ دفتر جیمی کارتر به تاریخ ۲۳ ژوئیه ۲۰۲۴ ساخته شد که خبر از مرگ او می‌داد.

🔹نامه را یک کاربر توییتر ساخته بود. او در توضیحات "ALT" نامه نوشته که خبر درست نیست و سرنخ‌هایی هم در نامه برای تشخیص جعلی بودنش گذاشته بود. با وجود این، خبر منتشر شد و به بسیاری از رسانه‌ها هم راه یافت.

🔹این کاربر می‌گوید این کار را کرد تا نشان دهد که مردم در برابر تیترهای جنجالی چقدر زودباورند.

🔹جیمی کارتر با بیماری‌های متعددی، از جمله سرطان روبرو است و از فوریه ۲۰۲۳ در حال دریافت مراقبت‌های پایان حیات در خانه‌اش در جورجیا است.

🔹از این رو با توجه به اطلاعات موجود، فکت‌نامه به این ادعا که جیمی کارتر، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده درگذشت، نشان نادرست می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 از تب دنگی چه می‌دانیم؟

🔹پس از اعلام رسمی نخستین مورد مرگ در اثر تب دنگی در ایران، با توجه به احتمال بسیار پایین مرگ در اثر این عفونت، بد نیست با مشخصات این بیماری ویروسی بیشتر آشنا شویم.

🔹ویروس دنگی با نیش پشه «آئدس» منتقل می‌شود. هنگامی که پشه انسانی را که به ویروس دنگی آلوده شده است نیش می‌زند، ویروس دنگی وارد پشه می‌شود. سپس از طریق نیش پشه وارد خون فردی دیگر می‌شود.

🔹تب دنگی هیچ درمان موثری ندارد. باید صبر کرد تا دوره آن تمام شود. هیدراته نگه‌داشتن بدن (مصرف فراوان مایعات) توصیه می‌شود. استامینوفن (تیلنول، سایرین) به کاهش درد و تب عضلانی کمک می‌کند. اما باید از مصرف سایر مسکن‌ها از جمله آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم اجتناب کرد.

🔹در حالت وخیم تب دنگی شدید باعث خونریزی داخلی و آسیب اندام می‌شود و فشار خون به سطوح خطرناک کاهش می‌یابد و در برخی موارد، تب دنگی شدید می‌تواند منجر به مرگ شود.

🔹ویروس دنگی ۴ نوع متفاوت دارد. اگر فردی به یک نوع از ویروس‌ها مبتلا شود، تا آخر عمر به آن نوع ویروس مصونیت دارد؛ اگرچه، در برابر سه گونه دیگر فقط تا مدت محدودی مصونیت دارد. افرادی که برای بار دوم به این بیماری مبتلا می‌شوند علائم جدی‌تری دارند و بیماری برای آنها بسیار خطرناک‌تر است.

🔹تب دنگی هیچ پیشگیری موثری ندارد. در حال حاضر، هیچ واکسنی با مجوز جهانی وجود ندارد که در برابر هر چهار سویه ویروس محافظت کند. هرچند واکسن‌های متنوعی برای استفاده‌های موردی تأیید شده اما برای آن هم محدودیت‌هایی وجود دارد.

🔹برای پیشگیری، باید روی جمعیت پشه‌ها که واسطه انتقال هستند تمرکز شود و تلاش شود انسان‌ها از گزیدگی پشه محافظت شوند. باید مرداب‌ها و آب‌های راکد پاک‌سازی شوند.

🔹تخلیه و تمیز کردن مرتب ظروف محتوی آب مانند گلدان‌ها و ظروف آب پرندگان، جلوگیری از تجمع آب راکد در زباله‌ها و ضایعات جامد، مسافرت نکردن به محلی که افراد مبتلا و پشه ببری در آنها دیده شده، استفاده از اسپری یا قلم ضد حشرات، سکونت در مکان‌های مسقف با تور، استفاده از لباس‌های روشن، بلند و گشاد، پوشاندن پاها و مراجعه فوری به پزشک در صورت بروز علائم شدید، از جمله مواردی است که برای پیشگیری توصیه شده‌است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 تحلیل نتایج انتخابات براساس قانون بنفورد چقدر اعتبار دارد؟

🔹برخی می‌گویند طبق «قانون بنفورد»، نتایج انتخابات اخیر ایران، حاصل عددسازی است.

🔹قانون بنفورد درباره رقم سمت چپ مجموعه‌ای از اعداد (مثلا آمارهای مالیاتی) صحبت می‌کند، اما اختلاف با آن لزوما به معنی «عددسازی» نیست، بلکه «مشکوک به عددسازی» است و نمی‌تواند عددسازی را «اثبات» کند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh