⭕️ آقاخان سوم و ایده «پاکستان مستقل»
📌 بخش دوم
🔸جدایی بزرگ
🔹اصلاحات مجلس قانونگذاری شبه قاره هند در سال 1892 به طور واضح و قانع‌کننده‌ای نشان داد که هیچ امیدی به توافق عادلانه برای مسلمانان در داخل یا در اتحاد با حزب حاکم کنگره وجود ندارد. با توجه به حضور و تجربه وی در سیاست بی‌رحمانه هند، آقاخان چاره‌ای جز پیروی از سر سید احمدخان که طرفدار اتحاد و پیشرفت مسلمانان بود، ندید.
🔹در مقاله‌ای که نیوزویک در نسخه پاکستانی خود منتشر کرد، نویسنده خالد احمد گفت که دولت و مردم پاکستان به خاطر کمک‌های آقاخان سوم در توسعه کشور، وامدار او هستند.
🔹خالد احمد می‌نویسد که موضع آقاخان در مورد وضعیت هند مشابه موضع سر سید احمدخان بود، زیرا او "اقلیت مسلمان را بر هویت ملی هند در اولویت قرار داد". این نوعی پاسخ به فشارهای اعمال شده توسط ملی‌گرایی و میراث استعماری آن بر اقلیت‌ها بود و مسلمانان را صرفاً یک فرقه نمی‌دانست، بلکه آنها را یک کیان ملی می‌دانست که حق داشتند یک کشور آنها را نمایندگی کند.
🔹آقاخان در سال 1918 کتاب مهمی درباره سیاست هند با عنوان «هند در گذار: مطالعه تحول سیاسی» نوشت و پیش از آن آثار بحث‌برانگیز دیگری از جمله «آموزش اسلامی در هند» (1902)، «هدف واقعی از آموزش» (1904) «منشور حقوق مسلمانان» (1906)، «برخی افکار درباره نارضایتی هند» (1907)، «توصیه به اتحادیه مسلمانان» و «مشکلات اقلیت‌ها در هند» (1909) منتشر کرده بود.
✍️ آقاخان را می‌توان یک نواندیش اسلامی و از روشنفکران جنبش علیگر دانست. از منظر دینی، آقاخان از رویکرد مدرنیستی به اسلام پیروی می‌کرد. او معتقد بود که بین دین و #مدرنیته هیچ تناقضی وجود ندارد و مسلمانان را به پذیرش مدرنیته تشویق می‌کرد. اگرچه او با تکرار کلی جامعه غربی توسط مسلمانان مخالف بود، اما آقاخان معتقد بود افزایش تماس با غرب در کل برای جامعه مسلمان مفید خواهد بود. او از نظر فکری پذیرای فلسفه و‌اندیشه‌های غربی بود و معتقد بود که تعامل با آنها می‌تواند به پویایی و رنسانس در‌اندیشه اسلامی منجر شود.
🔸مانند بسیاری دیگر از نوگرایان اسلامی، آقاخان نسبت به تشکیلات و علمای سنتی دینی و همچنین نسبت به ظاهرگرایی، شرع‌گرایی و لفظ‌گرایی سفت و سخت آنها، عقیده‌اندکی داشت. در عوض، او از تجدید «اجتهاد» و «اجماع» دفاع می‌کرد. او اجماع را به شیوه‌ای مدرنیستی به معنای اجماع‌سازی می‌فهمید. به گفته وی، مسلمانان برای کشف جوهره و روح واقعی اسلام باید به منابع اصلی به ویژه قرآن مراجعه کنند. اسلام از نظر او دارای روحیه لیبرال و دموکراتیک بود. او همچنین خواستار آزادی کامل مدنی و مذهبی، صلح و خلع سلاح و پایان دادن به همه جنگ‌ها شد.
🔸آقاخان با #فرقه‌گرایی مخالفت کرد که به اعتقاد او قدرت و اتحاد جامعه مسلمانان را از بین می‌برد. وی به طور خاص خواستار نزدیکی بین اهل سنت و شیعه شد. این بدان معنا نبود که او فکر می‌کرد اختلافات مذهبی از بین می‌رود و خود به پیروان اسماعیلی دستور می‌داد که به تعالیم اسماعیلیه پایبند باشند. با این حال، او به #وحدت از طریق پذیرش تنوع و احترام به اختلاف نظرها معتقد بود. به نظر او، قوت مسلمانان در تنوع سنت‌های آنها بود.
🔸آقاخان عمیقاً تحت تأثیر نظریات سر سید احمدخان بود. آقاخان همراه با سر سید، یکی از پشتیبانان و بنیانگذاران «دانشگاه علیگر» بود و با دغدغه عقب نماندن مسلمانان از جامعه هندو از نظر تحصیلی، به طور قابل توجهی برای آن کمک مالی جمع‌آوری کرد و مبالغ زیادی از پول خود را به آن اهدا کرد.
🔸از نظر حقوق #زنان، آقاخان در دیدگاه‌های خود مترقی‌تر از سر سید و بسیاری دیگر از نواندیشان اسلامی زمان خود بود. او تساوی معنوی زن و مرد در اسلام را تأیید می‌کرد و خواهان برابری کامل سیاسی نیز بود. این شامل حق رای و حق تحصیل بود. در خصوص موضوع اخیر، او بر آموزش ابتدایی اجباری برای دختران تاکید داشت. او همچنین زنان را تشویق به ادامه تحصیلات عالی در سطح دانشگاهی کرد و هیچ مشکلی در موسسات آموزش مختلط نمی‌دید.
🔸او پرده‌نشینی و اندرونی‌نشینی برای زنان را ظالمانه و غیراسلامی می‌دانست و برای پیروان اسماعیلی خود کاملاً تحریم کرد. آقاخان همچنین تعدد زوجات را محدود کرد، ازدواج با زنان بیوه را تشویق کرد و ازدواج کودکان را ممنوع کرد. او همچنین قوانین ازدواج و طلاق را به نفع زنان تغییر داد. در مجموع، او زنان را تشویق می‌کرد تا در تمام فعالیت‌های ملی شرکت کنند و برای حقوق کامل دینی، اجتماعی و سیاسی خود تلاش کنند.
🔸امروزه، رویکرد مدرن و رفاه‌طلبانه اسماعیلیه وامدار اصلاحاتی است که آقاخان سوم اعمال کرد.
@dolatedin
📌 بخش دوم
🔸جدایی بزرگ
🔹اصلاحات مجلس قانونگذاری شبه قاره هند در سال 1892 به طور واضح و قانع‌کننده‌ای نشان داد که هیچ امیدی به توافق عادلانه برای مسلمانان در داخل یا در اتحاد با حزب حاکم کنگره وجود ندارد. با توجه به حضور و تجربه وی در سیاست بی‌رحمانه هند، آقاخان چاره‌ای جز پیروی از سر سید احمدخان که طرفدار اتحاد و پیشرفت مسلمانان بود، ندید.
🔹در مقاله‌ای که نیوزویک در نسخه پاکستانی خود منتشر کرد، نویسنده خالد احمد گفت که دولت و مردم پاکستان به خاطر کمک‌های آقاخان سوم در توسعه کشور، وامدار او هستند.
🔹خالد احمد می‌نویسد که موضع آقاخان در مورد وضعیت هند مشابه موضع سر سید احمدخان بود، زیرا او "اقلیت مسلمان را بر هویت ملی هند در اولویت قرار داد". این نوعی پاسخ به فشارهای اعمال شده توسط ملی‌گرایی و میراث استعماری آن بر اقلیت‌ها بود و مسلمانان را صرفاً یک فرقه نمی‌دانست، بلکه آنها را یک کیان ملی می‌دانست که حق داشتند یک کشور آنها را نمایندگی کند.
🔹آقاخان در سال 1918 کتاب مهمی درباره سیاست هند با عنوان «هند در گذار: مطالعه تحول سیاسی» نوشت و پیش از آن آثار بحث‌برانگیز دیگری از جمله «آموزش اسلامی در هند» (1902)، «هدف واقعی از آموزش» (1904) «منشور حقوق مسلمانان» (1906)، «برخی افکار درباره نارضایتی هند» (1907)، «توصیه به اتحادیه مسلمانان» و «مشکلات اقلیت‌ها در هند» (1909) منتشر کرده بود.
✍️ آقاخان را می‌توان یک نواندیش اسلامی و از روشنفکران جنبش علیگر دانست. از منظر دینی، آقاخان از رویکرد مدرنیستی به اسلام پیروی می‌کرد. او معتقد بود که بین دین و #مدرنیته هیچ تناقضی وجود ندارد و مسلمانان را به پذیرش مدرنیته تشویق می‌کرد. اگرچه او با تکرار کلی جامعه غربی توسط مسلمانان مخالف بود، اما آقاخان معتقد بود افزایش تماس با غرب در کل برای جامعه مسلمان مفید خواهد بود. او از نظر فکری پذیرای فلسفه و‌اندیشه‌های غربی بود و معتقد بود که تعامل با آنها می‌تواند به پویایی و رنسانس در‌اندیشه اسلامی منجر شود.
🔸مانند بسیاری دیگر از نوگرایان اسلامی، آقاخان نسبت به تشکیلات و علمای سنتی دینی و همچنین نسبت به ظاهرگرایی، شرع‌گرایی و لفظ‌گرایی سفت و سخت آنها، عقیده‌اندکی داشت. در عوض، او از تجدید «اجتهاد» و «اجماع» دفاع می‌کرد. او اجماع را به شیوه‌ای مدرنیستی به معنای اجماع‌سازی می‌فهمید. به گفته وی، مسلمانان برای کشف جوهره و روح واقعی اسلام باید به منابع اصلی به ویژه قرآن مراجعه کنند. اسلام از نظر او دارای روحیه لیبرال و دموکراتیک بود. او همچنین خواستار آزادی کامل مدنی و مذهبی، صلح و خلع سلاح و پایان دادن به همه جنگ‌ها شد.
🔸آقاخان با #فرقه‌گرایی مخالفت کرد که به اعتقاد او قدرت و اتحاد جامعه مسلمانان را از بین می‌برد. وی به طور خاص خواستار نزدیکی بین اهل سنت و شیعه شد. این بدان معنا نبود که او فکر می‌کرد اختلافات مذهبی از بین می‌رود و خود به پیروان اسماعیلی دستور می‌داد که به تعالیم اسماعیلیه پایبند باشند. با این حال، او به #وحدت از طریق پذیرش تنوع و احترام به اختلاف نظرها معتقد بود. به نظر او، قوت مسلمانان در تنوع سنت‌های آنها بود.
🔸آقاخان عمیقاً تحت تأثیر نظریات سر سید احمدخان بود. آقاخان همراه با سر سید، یکی از پشتیبانان و بنیانگذاران «دانشگاه علیگر» بود و با دغدغه عقب نماندن مسلمانان از جامعه هندو از نظر تحصیلی، به طور قابل توجهی برای آن کمک مالی جمع‌آوری کرد و مبالغ زیادی از پول خود را به آن اهدا کرد.
🔸از نظر حقوق #زنان، آقاخان در دیدگاه‌های خود مترقی‌تر از سر سید و بسیاری دیگر از نواندیشان اسلامی زمان خود بود. او تساوی معنوی زن و مرد در اسلام را تأیید می‌کرد و خواهان برابری کامل سیاسی نیز بود. این شامل حق رای و حق تحصیل بود. در خصوص موضوع اخیر، او بر آموزش ابتدایی اجباری برای دختران تاکید داشت. او همچنین زنان را تشویق به ادامه تحصیلات عالی در سطح دانشگاهی کرد و هیچ مشکلی در موسسات آموزش مختلط نمی‌دید.
🔸او پرده‌نشینی و اندرونی‌نشینی برای زنان را ظالمانه و غیراسلامی می‌دانست و برای پیروان اسماعیلی خود کاملاً تحریم کرد. آقاخان همچنین تعدد زوجات را محدود کرد، ازدواج با زنان بیوه را تشویق کرد و ازدواج کودکان را ممنوع کرد. او همچنین قوانین ازدواج و طلاق را به نفع زنان تغییر داد. در مجموع، او زنان را تشویق می‌کرد تا در تمام فعالیت‌های ملی شرکت کنند و برای حقوق کامل دینی، اجتماعی و سیاسی خود تلاش کنند.
🔸امروزه، رویکرد مدرن و رفاه‌طلبانه اسماعیلیه وامدار اصلاحاتی است که آقاخان سوم اعمال کرد.
@dolatedin