نظام ارزی چندنرخی؛ پاشنه آشیل اقتصاد ایران

🔹 نظام ارزی چندنرخی، بارها در ایران اجرا شده و هر بار با جهش ارزی، فساد و ناکارآمدی همراه بوده است. این سیاست که نرخ‌های مختلف ارز را برای اهداف گوناگون تعیین می‌کند، در کوتاه‌مدت عرضه و تقاضا را مدیریت می‌کند، اما در بلندمدت شکاف نرخ‌ها را عمیق‌تر کرده و بازار سیاه را تقویت می‌کند.

🔹پس از انقلاب، از جنگ تحمیلی تا تحریم‌های دهه ۹۰، این نظام بارها احیا شد و با وجود تلاش برای تک‌نرخی کردن در دهه ۷۰ و ۸۰، تحریم‌ها و سیاست خارجی تنش‌زا آن را بازگرداند.

🔹 ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی در سال ۹۷، نمونه بارز شکست این سیاست بود که با تخصیص ۶۶ میلیارد دلار، نه تنها قیمت‌ها را کنترل نکرد، بلکه رانت گسترده، قاچاق و تضعیف تولید داخلی را به دنبال داشت. حذف آن در ۱۴۰۱ و جایگزینی با ارز ۲۸۵۰۰ تومانی نیز به پنج نرخ ارزی منجر شد.

🔹فسادهایی چون چای دبش و تعهدات ارزی ۴.۶ میلیارد دلاری پتروشیمی‌ها در ۱۴۰۳، از تبعات این نظام است. کارشناسان، ریشه جهش‌های ارزی مکرر (هر ۳ سال یک‌بار) را در سیاست خارجی و تحریم‌ها می‌دانند که اقتصاد را شکننده‌تر کرده است.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #ارز_چندنرخی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

مقصران همیشگی

نوید رئیسی

✍️ چرا دولت که خود با صلاحدیدش ارز ترجیحی را به واردکنندگان کالاهای اساسی تخصیص می‌دهد، قادر به کنترل «گرانی» در انتهای زنجیره عرضه به مصرف‌کننده نیست؟ این پرسشی بود که چندی پیش آقای رئیس‌‌‌جمهور در گفت‌وگو با وزیر محترم جهاد کشاورزی مطرح کردند.

✍️ این پرسش‌‌‌ از زمان دلار ۷تومانی در دهه ۱۳۶۰ تا امروز توسط همه سیاستمداران با بیان‌‌‌های متفاوت تکرار شده؛ گویی این ویژگی سیاست در ایران است که سیاستمداران، فارغ از گرایش‌‌‌های جناحی و سیاسی، پس از کسب آرای عمومی در زمینه اقتصاد به تنظیمات اولیه بازگردند.

✍️ تفاوت نرخ ارز ترجیحی و نرخ ارز بازار، با ایجاد فرصت‌‌‌های فساد، رانت‌‌‌جویان را همچون آهن‌‌‌ربا به سمت خود جذب می‌کند.

✍️ نتیجه، تزریق ثروت‌‌‌های هنگفت مالی به جیب رانت‌‌‌جویان، آن هم در حالی است که قیمت‌ها همچنان با تورم افزایش می‌‌‌یابند.

✍️ آنانی که به ارز ترجیحی دسترسی دارند، مردمان عادی نیستند، بلکه اغلب ذی‌‌‌نفوذانی هستند که طی دهه‌‌‌ها تجربه‌‌‌اندوزی در کار خود استاد شده‌‌‌اند و اکنون نه‌تنها می‌‌‌توانند منافع خود را به‌‌‌صورت سازمان‌‌‌یافته در قالب گروه‌‌‌های ذی‌نفع به پیش ببرند، بلکه در بده‌‌‌بستان‌‌‌های اقتصادی-سیاسی از حمایت سایر منتفع‌‌‌شوندگان قیمت‌گذاری دستوری و ارزانی دولتی نیز برخوردار هستند.

✍️ از دیدگاه ایجابی بهترین سیاست حمایتی، کنترل تورم و ثبات اقتصادی است، نه فراهم‌‌‌آوری ارزانی دولتی.

✍️ تا زمانی که موتورهای خلق تورم و جهش‌‌‌های ارزی با سوخت سیاست با قدرت به کار خود ادامه می‌دهند، سیاست‌‌‌های حمایتی دولت‌‌‌ها هیچ‌گاه نمی‌‌‌توانند به سرنوشتی بهتر از تجربه‎‌‌‌های پیشین منتهی ‌‌‌شوند.

✍️ راز پایداری نظام‌های حکمرانی، همانند آسمان‌‌‌خراش‌‌‌ها، در ترکیب ظریف استحکام و انعطاف‌‌‌پذیری نهفته است.

✍️ ساختمان نظام حکمرانی اقتصادی ایران، در نقطه مقابل این استعاره، بنایش تا آن اندازه متصلب است که هرگونه ارتباطی را با واقعیت‌‌‌های بیرونی دنیای امروز از دست داده است.

✍️ نظام حکمرانی اقتصادی ما نه حاضر به قبول دانش بشری است و نه حاضر است از تجربیات خود و سایرین درس بگیرد.

✍️ آقای رئیس‌‌‌جمهور، مقصر وضعیت موجود نظام حکمرانی اقتصادی است، اما متاسفانه شهروندان ایرانی نمی‌‌‌توانند یقه آن را بگیرند.

#دنیای_اقتصاد #گرانی #تورم #ارز_ترجیحی #رانت #قیمتگذاری_دستوری

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir