Forwarded from سانجاق SANCAQ
👇
⭕️خضِر نبی بایرامێ حقّینده نه بیلیریک؟
✍حاضرلایان: #شبنم_توحیدی
بیرینجی بؤلۆمۆن دوامی
🔸آچێقلاما؛
🔷خضر:
تۆرکجهده ائل آراسیندا بعضاً «خێدێر» /xıdır/ بیچیمینده تلفظ اوْلۇنان لفظ، دوْغرۇسۇ عربجه «خضر» کلمهسیندن اَوریلمیشدیر. بۇ کلمه قرآن کریمده داخی اؤلۆمسۆز و بیلگه بیر شخصیت اوْلاراق آدی گئچن «خضر» پیغمبرین آدیدیر (خصوصیله موسی و خضر قصّهسینه باخیلابیلیر). دوْلاییسیله بۇ شخصیت، گیت گیده اسلامی بؤلگهلرده میتوْلوژیک (آیریجا اؤلمز و ماورایی گۆجۆ و نقشی اوْلان) بیر کاراکتره چَوریلمیشدیر. صائب تبریزی غزللرینین بیرینده یازار:
یوْلداش اوْلدۇر کیم قرا گۆنلرده یوْلدان چیقماسۇن
کسمه یوْلداشدان «خضِر» تک چشمۀ حیوان ایچۆن
(چشمۀ حیوان دا اؤلمزلیک سۇیۇنۇن سمبوْلۇ اوْلاراقدان بیلینیر. خضر نبی اوْ سۇدان ایچر و اؤلمز اوْلار.)
اتیموْلوژیستلره گؤره، مذکور کلمه عربجهده «یاشیللیق، یاش میوه و تره» کیمی معنالارا گلن «خِضْر» کؤکۆندن یارانمیشدیر. «أخضر» (یاشیل) کلمهسیله ده اشکؤکلۆدۆر. (چاغداش تۆرکجهنین اتیموْلوژیسی، سوان نشانیان).
عربجهده «ض» حرفی، «د» حرفینه یاخین بیر تلفظ داشیر. بۇ سسین دوْغرۇ سؤیلنیشینی ادا ائیلهمک عرب اوْلمایانلارا بیرآز چتیندیر. بۇ یۆزدن شیوهلرده «ض» حرفینی «د» کیمی سؤیلهمڲه اڲیملی (متمایل) اوْلمۇشلار. مثلا استانبولدا «قاضی» کلمهسینی «کادی» /kadı/ اوْلاراق تلفظ ائیلرلر: قاضی > کادی (استانبول شیوهسینده «ق > ک»یه، «ض > د»یه دؤنۆشمۆشدۆر). یا «غذا» کلمهسینی «قیدا» اوْلاراق سؤیلرلر. اوْیسا تۆرکجهده «کادی» و «قیدا» دییه بیر کلمه یوْقدۇر. بۇنلار اصلینده عربجه «قاضی، غذا» سؤزلرینین تحریف اوْلۇنمۇش بیچیمیلردیر. ولاغیر.
بۇ آرادا آذربایجاندا «خیدیر» یاراندیغی کیمی، گۆنۆمۆز تۆرکیهسینده داخی «حێدێراللز» /hıdırellez/ فوْرمۇنۇ قازانمیش بیرلشیک بیر کلمه گؤزه چارپار. «تۆرکیه تۆرک دیل قۇرۇمۇ»نۇن یازمیش اوْلدۇغۇ «گۆنجل تۆرکچه سؤزلۆك»ده بۇ کلمه بؤیلهسینه آچیقلانمیشدیر:
حیدیراللز: [عربجه خضر + الیاس] ۱. خضر و الیاس پیغمبرلرین هر ییل بۇلۇشدۇقلارینا اینانیلان ۶ ماییس گۆنۆ. ۲. هر ییلین ۶ ماییس گۆنۆنده قۇتلانان گلهنکلیک بایرام.
🔸نتیجهده: بۇ کلمهلرله باغلی علمی و درین بیر آراشدیرمایا دایانمادان اۇیدۇرۇلمۇش اوْلان بیر آوۇج اتیموْلوژیکی گؤرۆشلری جدّییه آلماماق گرکدیر. اتیموْلوژی، «بنزرلیک»لر علمی دڲیلدیر.
#آردی_وار...
@SancaqDergisi
https://tttttt.me/Sancaq_media/6022
⭕️خضِر نبی بایرامێ حقّینده نه بیلیریک؟
✍حاضرلایان: #شبنم_توحیدی
بیرینجی بؤلۆمۆن دوامی
🔸آچێقلاما؛
🔷خضر:
تۆرکجهده ائل آراسیندا بعضاً «خێدێر» /xıdır/ بیچیمینده تلفظ اوْلۇنان لفظ، دوْغرۇسۇ عربجه «خضر» کلمهسیندن اَوریلمیشدیر. بۇ کلمه قرآن کریمده داخی اؤلۆمسۆز و بیلگه بیر شخصیت اوْلاراق آدی گئچن «خضر» پیغمبرین آدیدیر (خصوصیله موسی و خضر قصّهسینه باخیلابیلیر). دوْلاییسیله بۇ شخصیت، گیت گیده اسلامی بؤلگهلرده میتوْلوژیک (آیریجا اؤلمز و ماورایی گۆجۆ و نقشی اوْلان) بیر کاراکتره چَوریلمیشدیر. صائب تبریزی غزللرینین بیرینده یازار:
یوْلداش اوْلدۇر کیم قرا گۆنلرده یوْلدان چیقماسۇن
کسمه یوْلداشدان «خضِر» تک چشمۀ حیوان ایچۆن
(چشمۀ حیوان دا اؤلمزلیک سۇیۇنۇن سمبوْلۇ اوْلاراقدان بیلینیر. خضر نبی اوْ سۇدان ایچر و اؤلمز اوْلار.)
اتیموْلوژیستلره گؤره، مذکور کلمه عربجهده «یاشیللیق، یاش میوه و تره» کیمی معنالارا گلن «خِضْر» کؤکۆندن یارانمیشدیر. «أخضر» (یاشیل) کلمهسیله ده اشکؤکلۆدۆر. (چاغداش تۆرکجهنین اتیموْلوژیسی، سوان نشانیان).
عربجهده «ض» حرفی، «د» حرفینه یاخین بیر تلفظ داشیر. بۇ سسین دوْغرۇ سؤیلنیشینی ادا ائیلهمک عرب اوْلمایانلارا بیرآز چتیندیر. بۇ یۆزدن شیوهلرده «ض» حرفینی «د» کیمی سؤیلهمڲه اڲیملی (متمایل) اوْلمۇشلار. مثلا استانبولدا «قاضی» کلمهسینی «کادی» /kadı/ اوْلاراق تلفظ ائیلرلر: قاضی > کادی (استانبول شیوهسینده «ق > ک»یه، «ض > د»یه دؤنۆشمۆشدۆر). یا «غذا» کلمهسینی «قیدا» اوْلاراق سؤیلرلر. اوْیسا تۆرکجهده «کادی» و «قیدا» دییه بیر کلمه یوْقدۇر. بۇنلار اصلینده عربجه «قاضی، غذا» سؤزلرینین تحریف اوْلۇنمۇش بیچیمیلردیر. ولاغیر.
بۇ آرادا آذربایجاندا «خیدیر» یاراندیغی کیمی، گۆنۆمۆز تۆرکیهسینده داخی «حێدێراللز» /hıdırellez/ فوْرمۇنۇ قازانمیش بیرلشیک بیر کلمه گؤزه چارپار. «تۆرکیه تۆرک دیل قۇرۇمۇ»نۇن یازمیش اوْلدۇغۇ «گۆنجل تۆرکچه سؤزلۆك»ده بۇ کلمه بؤیلهسینه آچیقلانمیشدیر:
حیدیراللز: [عربجه خضر + الیاس] ۱. خضر و الیاس پیغمبرلرین هر ییل بۇلۇشدۇقلارینا اینانیلان ۶ ماییس گۆنۆ. ۲. هر ییلین ۶ ماییس گۆنۆنده قۇتلانان گلهنکلیک بایرام.
🔸نتیجهده: بۇ کلمهلرله باغلی علمی و درین بیر آراشدیرمایا دایانمادان اۇیدۇرۇلمۇش اوْلان بیر آوۇج اتیموْلوژیکی گؤرۆشلری جدّییه آلماماق گرکدیر. اتیموْلوژی، «بنزرلیک»لر علمی دڲیلدیر.
#آردی_وار...
@SancaqDergisi
https://tttttt.me/Sancaq_media/6022
Telegram
Sancaq Media
Forwarded from مونجوق MUNCUQ
⭕️کپَنک ایله اوْد (شفاهی خَلق ادبیاتی)
✍حاضرلایان: #یوسف_رسولاوغلو (شیرینپور)
کپَنک قیز، اوْد ایسه اوْغلان ایمیش. کپنک شاه قیزی، اوْد ایسه اکینچی اوْغلۇ ایدی.
اوْغلان قیزی بۇلاق باشێندا گؤرۆب، عاشق اوْلۇر. بۇنۇ ائشیدیب، بیلن پادشاه بۇنلارین بیر بیرینه قوْوۇشمالارینا اجازه وئرمیر. اکینچینین اوْغلۇنۇ اؤلدۆرمک اۆچۆن تدبیر گؤرۆر.
اوْغلانی چتین یئرلره گؤندریر. گئدیب – گلمز یوْللارا یوْلاییر. آما اوْغلان بۆتۆن سێناقلاردان* چێخیر. قیزدا آتاسینا اوْغلانی سئودیڲینی، آیری یاشایا بیلمهیهجَڲینی بیلدیریر. آما آتاسی هئچ قۇلاق وئرمیر کی وئرمیر.
گۆنلر گلیب کئچیر، قیز ایله اوْغلانین صبری تۆکهنیر. سؤزۆ بیر یئره قوْیۇب، قوْشۇلۇب قاچیرلار!..
پادشاه امر ائدیر، اوْنلارین هر ایکیسینده تۇتۇپ حضورۇنا گتیرسینلر. قیزی اؤز اوْغلۇنا آلماق ایستهین وزیر، بیر افسون* اوْخۇیۇب، اوْغلانی اوْد ائیلهییر. قیز گؤز یاشی تؤکۆر، اۆزۆنۆ گؤڲلره تۇتۇب یالواریر، دؤنۆب کپنک اوْلور. اوْدۇن باشینا فێرلانێر، اؤزۆنۆ اوْدا آتیب یانیر، یئنه دیریلیر!
هامی بۇ ایشه مات* قالیر. شاه تۇتدۇغۇ ایشدن پشیمان اوْلور. آما سوْنراکی پشیمانچیلیق فایده وئرمیر!..
🔹قایناق: آذربایجان اۇشاق فوْلکلوْرۇ کلیاتی
🔸آچیقلامالار؛
سێناق: امتحان
افسون: سِحر – جادۇ
مات: معطّل
@MuncuqAz
https://tttttt.me/Sancaq_media/6021
✍حاضرلایان: #یوسف_رسولاوغلو (شیرینپور)
کپَنک قیز، اوْد ایسه اوْغلان ایمیش. کپنک شاه قیزی، اوْد ایسه اکینچی اوْغلۇ ایدی.
اوْغلان قیزی بۇلاق باشێندا گؤرۆب، عاشق اوْلۇر. بۇنۇ ائشیدیب، بیلن پادشاه بۇنلارین بیر بیرینه قوْوۇشمالارینا اجازه وئرمیر. اکینچینین اوْغلۇنۇ اؤلدۆرمک اۆچۆن تدبیر گؤرۆر.
اوْغلانی چتین یئرلره گؤندریر. گئدیب – گلمز یوْللارا یوْلاییر. آما اوْغلان بۆتۆن سێناقلاردان* چێخیر. قیزدا آتاسینا اوْغلانی سئودیڲینی، آیری یاشایا بیلمهیهجَڲینی بیلدیریر. آما آتاسی هئچ قۇلاق وئرمیر کی وئرمیر.
گۆنلر گلیب کئچیر، قیز ایله اوْغلانین صبری تۆکهنیر. سؤزۆ بیر یئره قوْیۇب، قوْشۇلۇب قاچیرلار!..
پادشاه امر ائدیر، اوْنلارین هر ایکیسینده تۇتۇپ حضورۇنا گتیرسینلر. قیزی اؤز اوْغلۇنا آلماق ایستهین وزیر، بیر افسون* اوْخۇیۇب، اوْغلانی اوْد ائیلهییر. قیز گؤز یاشی تؤکۆر، اۆزۆنۆ گؤڲلره تۇتۇب یالواریر، دؤنۆب کپنک اوْلور. اوْدۇن باشینا فێرلانێر، اؤزۆنۆ اوْدا آتیب یانیر، یئنه دیریلیر!
هامی بۇ ایشه مات* قالیر. شاه تۇتدۇغۇ ایشدن پشیمان اوْلور. آما سوْنراکی پشیمانچیلیق فایده وئرمیر!..
🔹قایناق: آذربایجان اۇشاق فوْلکلوْرۇ کلیاتی
🔸آچیقلامالار؛
سێناق: امتحان
افسون: سِحر – جادۇ
مات: معطّل
@MuncuqAz
https://tttttt.me/Sancaq_media/6021
Telegram
Sancaq Media
Forwarded from تۆرک اۏغلۇ (قیچلویی)
☸️ قالاقدا یئییلَن احسان یرینه دوشدو!
📝بیر کیشینین ددهسی اؤلور، کاسیب ایمیش احسان وئره بیلمیر. نئچه ایلدن سونرا الی یاغلانیر، ددهسینه احسان پیشیریر. بو چکیر، خانیمی آپاریر وئریر قونشولارا. خانیمی دا بویلو ایمیش، لاپ شیرین واختی ایمیش، نئجه دئیرلر یئریکلهییرمیش، آغزی دادسیز ایمیش!
خانیم گؤرور کی ایشین سونوندا بیر قاب قالدی، اونو دا گرک آپارا وئره سون قونشویا. گؤرور بونون اؤزونه بیر زاد قالمادی. یاواشجا پایی آلیر گئچیر اوتورور قالاغین ایچینده یئییر 😀 آغزی گؤزونو سیلیر گلیر اوتورور ائوینده، دا دئمیر صاحابینا !!
نئچه گوندن آیدان ایلدن سونرا کیشی یاتیر یوخودا گؤرور ددهسی گلدی یوخوسونا. دده دئییر اوغول آللاه مالیوا جانیوا برکت وئرسین، او قالاقدا یئییلَن احسان یئرینه دوشدو، قبول اولدو!
کیشی یوخودان دورور، آروادا دئییر خانیم من بو جور بیر یوخو گؤرموشم، بیز قالاغا احسان وئرمهمیشیک کی؟!
خانیم گولور و دئییر: او ائله دوز دئییر، ائوین ییخیلماسین، نه اؤزون یئدین، نه منه وئردین، من ده آپاردیم یئمگی قالاقدا یئدیم 😀
او زاماندان بو سؤز مَثَل اولور
✍️علیرضا مقدم
📝بیر کیشینین ددهسی اؤلور، کاسیب ایمیش احسان وئره بیلمیر. نئچه ایلدن سونرا الی یاغلانیر، ددهسینه احسان پیشیریر. بو چکیر، خانیمی آپاریر وئریر قونشولارا. خانیمی دا بویلو ایمیش، لاپ شیرین واختی ایمیش، نئجه دئیرلر یئریکلهییرمیش، آغزی دادسیز ایمیش!
خانیم گؤرور کی ایشین سونوندا بیر قاب قالدی، اونو دا گرک آپارا وئره سون قونشویا. گؤرور بونون اؤزونه بیر زاد قالمادی. یاواشجا پایی آلیر گئچیر اوتورور قالاغین ایچینده یئییر 😀 آغزی گؤزونو سیلیر گلیر اوتورور ائوینده، دا دئمیر صاحابینا !!
نئچه گوندن آیدان ایلدن سونرا کیشی یاتیر یوخودا گؤرور ددهسی گلدی یوخوسونا. دده دئییر اوغول آللاه مالیوا جانیوا برکت وئرسین، او قالاقدا یئییلَن احسان یئرینه دوشدو، قبول اولدو!
کیشی یوخودان دورور، آروادا دئییر خانیم من بو جور بیر یوخو گؤرموشم، بیز قالاغا احسان وئرمهمیشیک کی؟!
خانیم گولور و دئییر: او ائله دوز دئییر، ائوین ییخیلماسین، نه اؤزون یئدین، نه منه وئردین، من ده آپاردیم یئمگی قالاقدا یئدیم 😀
او زاماندان بو سؤز مَثَل اولور
✍️علیرضا مقدم
ائشیتدیم کی، لکلک گئدیب بیر گونو
ناهارا قوناق ایستهدی تولکونو
اونونچون پیشیردی اریشته آشی،
مثلدیر: قییینماز واریندان کیشی.
لولئینه تؤکوب آشی قویدو اؤیه (اؤنه/اؤنگه)
دئدی: اؤزگه قاب یوخدور آش تؤکمهیه
چاناغی اوشاق سیندیریب بوگون
قاباقجا اوزاتدی اؤزو دیمدیگین
و ....
بو #تورکه مثلدیر: گلیر باشینا،
هر اول کس ائدر هر نه یولداشینا.
دئدی: نئچه گون بوندان اؤن، گلدی زاغ
بیزیم منزله، بیز چکمیشدیک جیناغ
کؤمک ائتدی تاری، اونو اودموشام
بو گون نذر ائدیب من، اوروج توموشام.
حکیم ملا محمد هیدجی (۱۲۷۰- ۱۳۴۲قمری)
هیدج زنگان هیدجیدیر.
#آتالار_سؤزو:
گولمه قونشووا، گلر باشووا!
سیزینده جیناغ چکمک یادیزا گلیر؟!
@dasbulaq
ناهارا قوناق ایستهدی تولکونو
اونونچون پیشیردی اریشته آشی،
مثلدیر: قییینماز واریندان کیشی.
لولئینه تؤکوب آشی قویدو اؤیه (اؤنه/اؤنگه)
دئدی: اؤزگه قاب یوخدور آش تؤکمهیه
چاناغی اوشاق سیندیریب بوگون
قاباقجا اوزاتدی اؤزو دیمدیگین
و ....
بو #تورکه مثلدیر: گلیر باشینا،
هر اول کس ائدر هر نه یولداشینا.
دئدی: نئچه گون بوندان اؤن، گلدی زاغ
بیزیم منزله، بیز چکمیشدیک جیناغ
کؤمک ائتدی تاری، اونو اودموشام
بو گون نذر ائدیب من، اوروج توموشام.
حکیم ملا محمد هیدجی (۱۲۷۰- ۱۳۴۲قمری)
هیدج زنگان هیدجیدیر.
#آتالار_سؤزو:
گولمه قونشووا، گلر باشووا!
سیزینده جیناغ چکمک یادیزا گلیر؟!
@dasbulaq
Forwarded from Elbilimi (zaki sharafali)
⭕️خضِر نبی بایرامێ حقّینده نه بیلیریک؟
✍حاضرلایان: #شبنم_توحیدی
ایکینجی بؤلۆم
قدیم تاریخه مالِک «خضر نبی بایرامێ» اوّللر آذربایجانێن بۆتۆن بؤلگهلرینده داها طنطنه ایله قید ائدیلیب. خضر نبی عادتاً طبیعتین اوْیانماسێ، اوْتلارێن جۆجرمهسی، آخار سوُیوُن تمیزلنمهسی و دیگر طبیعی پروسهلرله همراهلێق ائدیلیب. هر ایل قێش یارێ اوْلاندا بؤیۆک چیلّه ایله کیچیک چیلّه آراسێندا خضر نبی بایرامێ گئچیریلیب.
بیر چوْخ منبعلرده خضر نبی بایرامێنێن ایکینجی چیلّهنین قوُرتارماسێنا ۲-۵ گۆن قالمێش گئچیریلدیڲی بیلدیریلیر. بایرامێن تصادف ائتدیڲی گۆنلرله باغلێ تحقیقاتچێلار آراسێندا مختلف فکرلر موجوددور.
قدیمدن خلق تقویمینده قێش فصلی ایکی اساس مرحلهیه - ۴۰ گۆن سۆرن بؤیۆک چیلّهیه (۲دی – ۱۲ بهمن) و کیچیک چیلّهیه (۱۳ بهمن - ۲ اسفند) بؤلۆنۆب، سوْنراکی ۳۰ گۆن ایسه بۇز آی آدلانێب. بهمنین ۱۳.ده قێش فصلینین أن سوْیۇق گۆنلری، قار – چوْوغۇنلۇ زمانێ اوْلان کیچیک چیلّه باشلایێر. قدیم خلق مراسملریندن بیری اوْلان «خضر نبی» بایرامێ دا چیلّه گۆنلرینه - بهمن آیێنێن ۲۲.سینه دۆشۆر.
خضر نبی بایرامێندان سوْنرا آرتێق یالانچێ چرشنبه گلیر. داها سوْنرا خبرچی چرشنبه و بۇز آی گلیر. بۇز آیدان سوْنرا ایسه، اوْ بیری چرشنبهلر باشلایێر. یعنی بۇ بایرام نوْروزا گیریش بایرامێدێر، طبیعتین اوْیانماسێنا باشلانغێجدێر.
تحقیقلرده خضر نبی «سۇیۇن، کۆلڲین و هاوانێن حِمایهچیسی» کیمی تقدیم اوْلۇنۇر، خضر پیغمبرلرله عینیلشدیریلیر. خضر نبی بایرامێنێن نه وقتدن بری گئچیریلدیڲی تام معلوم اوْلماسا دا، اوْنۇن تۆرک خلقلری آراسێندا میتوْلوژیسینده* میتیک* کاراکتر (اسطورهای شخصیت)، یازێن گلیشینی خبر وئرن فصل مراسمیدیر. اوْنا گؤره ده بۇ بایرام یئرینی دَڲیشمیر. عادتاً بۇ بایرام قێشدا، کیچیک چیلّهنین ۱۰. گۆنۆ گئچیریلیر.
خضر نبی خلقین ذهنیتینده حیات گۆجۆ، حیات عشقی، اوْد، ایستیلیک گتیرن بیر شخصیت کیمی تصویر اوْلۇنۇب. بیر چوْخ منبعلرده حاضردا یئل چرشنبهسینده یئرینه یئتیریلن آئینلرین اوّللر خضر نبی بایرامێندا قید اوْلدۇغۇ یازێلێر. دئییلنلره گؤره، خضر نبی بایرامێندان اۆچ گۆن اوّل، اۆچ گۆن ده سوْنرا اسن یئل اوْنۇن کۆلڲیدیر. اوْنا «خضر نبی یئلی» دئییرلر. خلق آراسێندا دئییلیر کی، همین وقت خضر نبی یئل قانادلێ آتێ ایله اوْبایا چێخێر، ائولری گزیب، اؤز پایێنێ گؤتۆرۆر.
ایللر اؤتدۆکجه اۇنۇتماغا باشلایان خضر نبی بایرامێندا یئرینه یئتیریلن آئینلر بارهده «رۇزیه قۇلییِوا» بؤیله دئییب:
«بهمنین ۱۳.جۆ اوْن گۆنلۆڲۆ عرضینده آخشام شر قارێشاندان سوْنرا اۇشاقلار، جوانلار بیر یئره توْپلاشار، دستهلنیب خضر نغمهسی اوْخۇیا – اوْخۇیا قاپێلارێ دؤڲر، خضر آدێنا پای یێغاردێلار. هر قاپێدا «خضر پایێ» قوْیاردێلار. کیمی بیر بایدا سۆت، کیمی بیر توْربا اۇن…
همین پایلارێ گئجه بیر یئره یێغێب ساخلایاردێلار. سحر اوْنلاردان اڲری کؤمبهلر دۆزلدردیلر و یئددی نعمتدن - (بۇغدا، قوْز، فێندێق، بادام، کۆنجۆد، قارغێدالێ، آرپا) قوْوۇرغا قوْورۇلۇر، قوْوۇت حاضرلانێر. اوْ گئجهنین آدێ «خضر گئجهسی»دیر. دئییلنلره گؤره، چوْخ مبارک گئجهدیر. بایرامێن یئمکلری ایسه، قوْورۇلمۇش بۇغدا و قوْوۇتدۇر. خلق اینانجلارێنا گؤره، افسانهوی خضر گلن گۆن قوْورۇلمۇش بۇغدادان چکیلن قوْوۇت اۇنۇندان خلوت بیر یئره قوْیۇرلار. ائله بیر یئره کی، اوْرا انسان نفسی، ال – آیاق توْخۇنمۇر. حتی اوْرا اوْنۇ قوْیان آدامێن اؤزۆ بئله گیرمهمهلیدیر. هانسێ ائوده قوْوۇتۇن اۆزَرینه خضرێن بارماق ایزلری دۆشرسه، همین ائوده بؤیۆک بایرام ائدردیلر، همین ایل اوْ ائوده روزی – برکت اوْلار. بیر گۆن اوّل تاخێل قوْورۇلاراق، ال هَوَنگینده چکیلهرک اۇن حالێنا سالێناردێ. قوْوۇت اۇنۇ بؤیۆک بیر سینییه تؤکۆلردی و آخشام بیر طرفه قوْیۇلاردێ. گویا گئجه وقتی خضر نبی آتێ ایله چاپاراق گلیر و قوْوۇت اۇنۇنا ال باسێر، اوْنۇ اوْوسۇنلایێر (سِحر ائیلیر). بئلهلیکله ده، گلن ایل برکتلی اوْلۇر. خضر داردا قالانلارا کؤمک ائدن، سئوگیلیلری قوْوۇشدۇران بیر قوّهدیر.
صاباحی، بایرام گۆنۆ قوْوۇت حاضرلاناردێ. سادهجه، قوْوۇت اۇنۇنا شیرین سۇ تؤکۆلهرک قارێشدێرێلێر و قوْوۇت حالێنا گتیریلیردی. بۇنۇنلا یاناشێ باشقا نعمتلر ده بیشیریلردی.
آردینی اوْخۇیۇن 👇
@SancaqDergisi
https://tttttt.me/Sancaq_media/6025
✍حاضرلایان: #شبنم_توحیدی
ایکینجی بؤلۆم
قدیم تاریخه مالِک «خضر نبی بایرامێ» اوّللر آذربایجانێن بۆتۆن بؤلگهلرینده داها طنطنه ایله قید ائدیلیب. خضر نبی عادتاً طبیعتین اوْیانماسێ، اوْتلارێن جۆجرمهسی، آخار سوُیوُن تمیزلنمهسی و دیگر طبیعی پروسهلرله همراهلێق ائدیلیب. هر ایل قێش یارێ اوْلاندا بؤیۆک چیلّه ایله کیچیک چیلّه آراسێندا خضر نبی بایرامێ گئچیریلیب.
بیر چوْخ منبعلرده خضر نبی بایرامێنێن ایکینجی چیلّهنین قوُرتارماسێنا ۲-۵ گۆن قالمێش گئچیریلدیڲی بیلدیریلیر. بایرامێن تصادف ائتدیڲی گۆنلرله باغلێ تحقیقاتچێلار آراسێندا مختلف فکرلر موجوددور.
قدیمدن خلق تقویمینده قێش فصلی ایکی اساس مرحلهیه - ۴۰ گۆن سۆرن بؤیۆک چیلّهیه (۲دی – ۱۲ بهمن) و کیچیک چیلّهیه (۱۳ بهمن - ۲ اسفند) بؤلۆنۆب، سوْنراکی ۳۰ گۆن ایسه بۇز آی آدلانێب. بهمنین ۱۳.ده قێش فصلینین أن سوْیۇق گۆنلری، قار – چوْوغۇنلۇ زمانێ اوْلان کیچیک چیلّه باشلایێر. قدیم خلق مراسملریندن بیری اوْلان «خضر نبی» بایرامێ دا چیلّه گۆنلرینه - بهمن آیێنێن ۲۲.سینه دۆشۆر.
خضر نبی بایرامێندان سوْنرا آرتێق یالانچێ چرشنبه گلیر. داها سوْنرا خبرچی چرشنبه و بۇز آی گلیر. بۇز آیدان سوْنرا ایسه، اوْ بیری چرشنبهلر باشلایێر. یعنی بۇ بایرام نوْروزا گیریش بایرامێدێر، طبیعتین اوْیانماسێنا باشلانغێجدێر.
تحقیقلرده خضر نبی «سۇیۇن، کۆلڲین و هاوانێن حِمایهچیسی» کیمی تقدیم اوْلۇنۇر، خضر پیغمبرلرله عینیلشدیریلیر. خضر نبی بایرامێنێن نه وقتدن بری گئچیریلدیڲی تام معلوم اوْلماسا دا، اوْنۇن تۆرک خلقلری آراسێندا میتوْلوژیسینده* میتیک* کاراکتر (اسطورهای شخصیت)، یازێن گلیشینی خبر وئرن فصل مراسمیدیر. اوْنا گؤره ده بۇ بایرام یئرینی دَڲیشمیر. عادتاً بۇ بایرام قێشدا، کیچیک چیلّهنین ۱۰. گۆنۆ گئچیریلیر.
خضر نبی خلقین ذهنیتینده حیات گۆجۆ، حیات عشقی، اوْد، ایستیلیک گتیرن بیر شخصیت کیمی تصویر اوْلۇنۇب. بیر چوْخ منبعلرده حاضردا یئل چرشنبهسینده یئرینه یئتیریلن آئینلرین اوّللر خضر نبی بایرامێندا قید اوْلدۇغۇ یازێلێر. دئییلنلره گؤره، خضر نبی بایرامێندان اۆچ گۆن اوّل، اۆچ گۆن ده سوْنرا اسن یئل اوْنۇن کۆلڲیدیر. اوْنا «خضر نبی یئلی» دئییرلر. خلق آراسێندا دئییلیر کی، همین وقت خضر نبی یئل قانادلێ آتێ ایله اوْبایا چێخێر، ائولری گزیب، اؤز پایێنێ گؤتۆرۆر.
ایللر اؤتدۆکجه اۇنۇتماغا باشلایان خضر نبی بایرامێندا یئرینه یئتیریلن آئینلر بارهده «رۇزیه قۇلییِوا» بؤیله دئییب:
«بهمنین ۱۳.جۆ اوْن گۆنلۆڲۆ عرضینده آخشام شر قارێشاندان سوْنرا اۇشاقلار، جوانلار بیر یئره توْپلاشار، دستهلنیب خضر نغمهسی اوْخۇیا – اوْخۇیا قاپێلارێ دؤڲر، خضر آدێنا پای یێغاردێلار. هر قاپێدا «خضر پایێ» قوْیاردێلار. کیمی بیر بایدا سۆت، کیمی بیر توْربا اۇن…
همین پایلارێ گئجه بیر یئره یێغێب ساخلایاردێلار. سحر اوْنلاردان اڲری کؤمبهلر دۆزلدردیلر و یئددی نعمتدن - (بۇغدا، قوْز، فێندێق، بادام، کۆنجۆد، قارغێدالێ، آرپا) قوْوۇرغا قوْورۇلۇر، قوْوۇت حاضرلانێر. اوْ گئجهنین آدێ «خضر گئجهسی»دیر. دئییلنلره گؤره، چوْخ مبارک گئجهدیر. بایرامێن یئمکلری ایسه، قوْورۇلمۇش بۇغدا و قوْوۇتدۇر. خلق اینانجلارێنا گؤره، افسانهوی خضر گلن گۆن قوْورۇلمۇش بۇغدادان چکیلن قوْوۇت اۇنۇندان خلوت بیر یئره قوْیۇرلار. ائله بیر یئره کی، اوْرا انسان نفسی، ال – آیاق توْخۇنمۇر. حتی اوْرا اوْنۇ قوْیان آدامێن اؤزۆ بئله گیرمهمهلیدیر. هانسێ ائوده قوْوۇتۇن اۆزَرینه خضرێن بارماق ایزلری دۆشرسه، همین ائوده بؤیۆک بایرام ائدردیلر، همین ایل اوْ ائوده روزی – برکت اوْلار. بیر گۆن اوّل تاخێل قوْورۇلاراق، ال هَوَنگینده چکیلهرک اۇن حالێنا سالێناردێ. قوْوۇت اۇنۇ بؤیۆک بیر سینییه تؤکۆلردی و آخشام بیر طرفه قوْیۇلاردێ. گویا گئجه وقتی خضر نبی آتێ ایله چاپاراق گلیر و قوْوۇت اۇنۇنا ال باسێر، اوْنۇ اوْوسۇنلایێر (سِحر ائیلیر). بئلهلیکله ده، گلن ایل برکتلی اوْلۇر. خضر داردا قالانلارا کؤمک ائدن، سئوگیلیلری قوْوۇشدۇران بیر قوّهدیر.
صاباحی، بایرام گۆنۆ قوْوۇت حاضرلاناردێ. سادهجه، قوْوۇت اۇنۇنا شیرین سۇ تؤکۆلهرک قارێشدێرێلێر و قوْوۇت حالێنا گتیریلیردی. بۇنۇنلا یاناشێ باشقا نعمتلر ده بیشیریلردی.
آردینی اوْخۇیۇن 👇
@SancaqDergisi
https://tttttt.me/Sancaq_media/6025
Telegram
Sancaq Media
Forwarded from Elbilimi (zaki sharafali)
👇
⭕️خضِر نبی بایرامێ حقّینده نه بیلیریک؟
✍حاضرلایان: #شبنم_توحیدی
ایکینجی بؤلۆمۆن دوامی
انسانلار بیربیرینه قوْناق گئدر، شادلێق ائدردیلر. بایرامدان بیر گۆن اوّل ائوین کیچیک اولادێنێ (اوْغلان اۇشاغێ) آلما آغاجێنێن چۇبۇغۇ دالێنجا گؤندررلر. گتیریلن شؤولر اۆچ طرفدن سلیقه ایله پامبێغا سارێنێب یاغدا قێزاردێلار. آخشام ائوین بؤیۆڲۆ بیر بیر شؤولری گؤتۆرۆب نیّتلرینی سادالایار. هر شؤو بیر نیّت ایچۆندۆر.
یۇردۇن سلامتلیڲی، مال - قارانێن محصولدارلێغێ، باغ - باغچادا بوْللۇق، اوْغۇل - قێز توْیۇ و سایر نیّتلر ائدیلیر. سوْنرا همین شؤولر دستهلنیب اوْرتا حصّهدن پامبێقلا باغلانار و قاباقداکی اۇنۇن اۆستۆنه سانجێلار. بۇرادا خضر نبینین اوْنلارێن اۆستۆنده گؤزۆ اوْلماسێ ایچۆن آیرێجا چۇبۇق قوْیۇلار.
گئجه دۆشنده همین دستهلنمیش چۇبۇقلار شمع کیمی یاندێرێلێر. اؤزۆ یانێب گئچَنهدک اوْنا توْخۇنۇلماز. هم ده سحرهدک قابلارداکێ اۇنا ال وۇرۇلماز. چۆنکی اوّلجه خضر نبی گلیب اؤز پایێنێ گؤتۆرمهلیدیر».
🔸هر بیرینیزین سُفرهنیز روزیلی - برکتلی اوْلسۇن، خضر نبی بایرامێنێز مبارک!
#سون
🔸قایناق: vaxt.az
(شنبه ۸ بهمن ۱۴۰۱ – خیاو شهری)
🔷آچیقلاما؛
۱. میتوْلوژی: «فرا. Mythologie»، «انگ. Mythology». اساطیر، اسطورهلر بیلیمی. آذربایجان جمهوریسینده روسجادان متأثر اوْلاراق «میفوْلوگیا» (روسجا. МИФОЛОГИЯ) سؤیلنیشی منیمسنمیشدیر. ایران تۆرکلری تۆرکیه تۆرکلری کیمی بؤیله کلمهلرین فرانسیزجا و بعضاً ده انگلیسجه سؤیلنیشلرینی منیمسرلر. (ن ـ .)
۲. میتیک: «فرا. Mythique»، «انگ. Mythic(al)»، اساطیری، افسانوی. // میت: «فرا. Mythe» افسانهلشن مفهوم و یا کیشی، شخصیت، کاراکتر، تیپ، پِرسوْناژ. آذربایجان جمهوریسینده روسجادان متأثر «میفیک» سؤیلنر. آیریجا آذربایجان جمهوریسینده روس کؤکلۆ «اوْبراز» (روسجا. образ) دییه بیر کلمه یایغیندیر. معناسی، «صورت، یۆز، کاراکتر، تیپ، شخصیت، پرسوْناژ» دئمکدیر. ایران تۆرکلرینین دیلینده هیچ ایشلک اوْلمادیغی حالده، بیریلرینین اصرارلا –بلیغ بیر تۆرکجه یازماق توهّمیله – بؤیله یئرسیز و گرکسیز کلمهلری دیله یۆکلهمڲه چالیشمالارینی مدرن تۆرکجهیه بیر آفت اوْلاراقدان بیلمکدهییک. (ن ـ .)
@SancaqDergisi
https://tttttt.me/Sancaq_media/6025
@el_bilimi
⭕️خضِر نبی بایرامێ حقّینده نه بیلیریک؟
✍حاضرلایان: #شبنم_توحیدی
ایکینجی بؤلۆمۆن دوامی
انسانلار بیربیرینه قوْناق گئدر، شادلێق ائدردیلر. بایرامدان بیر گۆن اوّل ائوین کیچیک اولادێنێ (اوْغلان اۇشاغێ) آلما آغاجێنێن چۇبۇغۇ دالێنجا گؤندررلر. گتیریلن شؤولر اۆچ طرفدن سلیقه ایله پامبێغا سارێنێب یاغدا قێزاردێلار. آخشام ائوین بؤیۆڲۆ بیر بیر شؤولری گؤتۆرۆب نیّتلرینی سادالایار. هر شؤو بیر نیّت ایچۆندۆر.
یۇردۇن سلامتلیڲی، مال - قارانێن محصولدارلێغێ، باغ - باغچادا بوْللۇق، اوْغۇل - قێز توْیۇ و سایر نیّتلر ائدیلیر. سوْنرا همین شؤولر دستهلنیب اوْرتا حصّهدن پامبێقلا باغلانار و قاباقداکی اۇنۇن اۆستۆنه سانجێلار. بۇرادا خضر نبینین اوْنلارێن اۆستۆنده گؤزۆ اوْلماسێ ایچۆن آیرێجا چۇبۇق قوْیۇلار.
گئجه دۆشنده همین دستهلنمیش چۇبۇقلار شمع کیمی یاندێرێلێر. اؤزۆ یانێب گئچَنهدک اوْنا توْخۇنۇلماز. هم ده سحرهدک قابلارداکێ اۇنا ال وۇرۇلماز. چۆنکی اوّلجه خضر نبی گلیب اؤز پایێنێ گؤتۆرمهلیدیر».
🔸هر بیرینیزین سُفرهنیز روزیلی - برکتلی اوْلسۇن، خضر نبی بایرامێنێز مبارک!
#سون
🔸قایناق: vaxt.az
(شنبه ۸ بهمن ۱۴۰۱ – خیاو شهری)
🔷آچیقلاما؛
۱. میتوْلوژی: «فرا. Mythologie»، «انگ. Mythology». اساطیر، اسطورهلر بیلیمی. آذربایجان جمهوریسینده روسجادان متأثر اوْلاراق «میفوْلوگیا» (روسجا. МИФОЛОГИЯ) سؤیلنیشی منیمسنمیشدیر. ایران تۆرکلری تۆرکیه تۆرکلری کیمی بؤیله کلمهلرین فرانسیزجا و بعضاً ده انگلیسجه سؤیلنیشلرینی منیمسرلر. (ن ـ .)
۲. میتیک: «فرا. Mythique»، «انگ. Mythic(al)»، اساطیری، افسانوی. // میت: «فرا. Mythe» افسانهلشن مفهوم و یا کیشی، شخصیت، کاراکتر، تیپ، پِرسوْناژ. آذربایجان جمهوریسینده روسجادان متأثر «میفیک» سؤیلنر. آیریجا آذربایجان جمهوریسینده روس کؤکلۆ «اوْبراز» (روسجا. образ) دییه بیر کلمه یایغیندیر. معناسی، «صورت، یۆز، کاراکتر، تیپ، شخصیت، پرسوْناژ» دئمکدیر. ایران تۆرکلرینین دیلینده هیچ ایشلک اوْلمادیغی حالده، بیریلرینین اصرارلا –بلیغ بیر تۆرکجه یازماق توهّمیله – بؤیله یئرسیز و گرکسیز کلمهلری دیله یۆکلهمڲه چالیشمالارینی مدرن تۆرکجهیه بیر آفت اوْلاراقدان بیلمکدهییک. (ن ـ .)
@SancaqDergisi
https://tttttt.me/Sancaq_media/6025
@el_bilimi
Telegram
Sancaq Media
Forwarded from کوبابا(چاراویماق)TV📺
برگی از تاریخ چاراویماق
روزنامه تبریز، منتشره در دار السلطنه تبریز در تاریخ ۴مه ۱۹۱۹ میلادی (۱۳۳۷ قمری)
حکومت چهار اویماق و کورانلو را چون اهالی آنصفحات از صولت السلطنه رضایت داشتند مجددا به حشمت الملک برادر صولت السلطنه واگذار شد.
حالا شاهزاده ظفر السلطان کی بود و چکاره بود؟
و چاراویماق و کورانلو چرا جدا بودن؟
آیا در این تاریخ صولت السلطنه فوت کرده بود؟
👇👇👇
کوباباTV
@koubaba
صفحه اینستاگرام:
Instagram.com/koubaba.tv
ایتا
Eitaa.com/koubaba
روزنامه تبریز، منتشره در دار السلطنه تبریز در تاریخ ۴مه ۱۹۱۹ میلادی (۱۳۳۷ قمری)
حکومت چهار اویماق و کورانلو را چون اهالی آنصفحات از صولت السلطنه رضایت داشتند مجددا به حشمت الملک برادر صولت السلطنه واگذار شد.
حالا شاهزاده ظفر السلطان کی بود و چکاره بود؟
و چاراویماق و کورانلو چرا جدا بودن؟
آیا در این تاریخ صولت السلطنه فوت کرده بود؟
👇👇👇
کوباباTV
@koubaba
صفحه اینستاگرام:
Instagram.com/koubaba.tv
ایتا
Eitaa.com/koubaba
Forwarded from کوبابا(چاراویماق)TV📺
شاهزاده ظفرالسلطان حکمران خلخال و سراب و گرمرود (شهرستان میانه) و چاراویماق و کورانلو و بلوک هشترود دیروز عصر وارد میانج (شهر میانه) و ....
* عزیز الله میرزا ظفرالسلطنه فرزند جلال الدین میرزا و نوه فتحعلیشاه قاجار از نظامیان برجسته با رتبه امیرنویان، بالاترین رتبه نظامی در دوره قاجار بود.
* کورانلو جز طوائف چهارگانه چاراویماق نبوده است و بیشتر در بخش جنوبی چاراویماق بودهاند، شهر قرهآغاج فعلی جز محال کورانلو بودهاست.
* در مورد فوت یا در قید حیات بودن صولت السطنه در آن تاریخی اطلاعی ندارم اما تاریخ فوت ۱۳۰۷ شمسی که بعضا نوشته شده اگر درست باشد (احتمالا درست نیست) پس در قید حیات بوده است که در اینصورت چرا حکومت منطقه به برادر وی واگذار شده است.؟
میدانیم که صولت السطنه علاوه بر چاراویماق در مناطق پری و خیرآباد هم حاکم بوده است.
*اشاره به رضایت اهالی از صولت السلطنه با واقعیت منطبق بوده چون هنوزم در حافظه مردم از او به عنوان حاکم خوب یاد میشود.
کوباباTV
@koubaba
صفحه اینستاگرام:
Instagram.com/koubaba.tv
ایتا
Eitaa.com/koubaba
* عزیز الله میرزا ظفرالسلطنه فرزند جلال الدین میرزا و نوه فتحعلیشاه قاجار از نظامیان برجسته با رتبه امیرنویان، بالاترین رتبه نظامی در دوره قاجار بود.
* کورانلو جز طوائف چهارگانه چاراویماق نبوده است و بیشتر در بخش جنوبی چاراویماق بودهاند، شهر قرهآغاج فعلی جز محال کورانلو بودهاست.
* در مورد فوت یا در قید حیات بودن صولت السطنه در آن تاریخی اطلاعی ندارم اما تاریخ فوت ۱۳۰۷ شمسی که بعضا نوشته شده اگر درست باشد (احتمالا درست نیست) پس در قید حیات بوده است که در اینصورت چرا حکومت منطقه به برادر وی واگذار شده است.؟
میدانیم که صولت السطنه علاوه بر چاراویماق در مناطق پری و خیرآباد هم حاکم بوده است.
*اشاره به رضایت اهالی از صولت السلطنه با واقعیت منطبق بوده چون هنوزم در حافظه مردم از او به عنوان حاکم خوب یاد میشود.
کوباباTV
@koubaba
صفحه اینستاگرام:
Instagram.com/koubaba.tv
ایتا
Eitaa.com/koubaba
Forwarded from کوبابا(چاراویماق)TV📺
برگی از تاریخ چاراویماق
در ایامی که مظفرالدین شاه قاجار، حکم مشروطه را قبول و امضا کرد (۱۳۲۴ق) حاکم آذربایجان عبدالوهاب نظام الملک (نوه پسری میرزا آقاخان نوری) است که وی «جلال لشگر امیر تومان چاراویماغی» را به عنوان حاکم چاراویماق (چهار اویماق) منصوب کرده بود.
از قدیمیهای منطقه یمین لشکر، یسار لشگر زیاد شنیدیم و ...
کوباباTV
@koubaba
صفحه اینستاگرام:
Instagram.com/koubaba.tv
ایتا
Eitaa.com/koubaba
در ایامی که مظفرالدین شاه قاجار، حکم مشروطه را قبول و امضا کرد (۱۳۲۴ق) حاکم آذربایجان عبدالوهاب نظام الملک (نوه پسری میرزا آقاخان نوری) است که وی «جلال لشگر امیر تومان چاراویماغی» را به عنوان حاکم چاراویماق (چهار اویماق) منصوب کرده بود.
از قدیمیهای منطقه یمین لشکر، یسار لشگر زیاد شنیدیم و ...
کوباباTV
@koubaba
صفحه اینستاگرام:
Instagram.com/koubaba.tv
ایتا
Eitaa.com/koubaba
دولاندی دوره بشر آچدی آسمانه یولو
مراغهده هله راکد قالیب میانه یولو
یوز ایلدی سؤزو وار، اولماییبدی هله عملی
وئریرله وعده کسیلمئییب ولی بهانه یولو
👇👇👇
بو شعری رحمتلیک اوستاد کریمی میانا یولونا گؤره دئییب، دئییرلر ۱۳۳۵نجی ایلدن بو یولون سؤزو وار، هله ده باشا گلمهییب.
@dasbulaq
مراغهده هله راکد قالیب میانه یولو
یوز ایلدی سؤزو وار، اولماییبدی هله عملی
وئریرله وعده کسیلمئییب ولی بهانه یولو
👇👇👇
بو شعری رحمتلیک اوستاد کریمی میانا یولونا گؤره دئییب، دئییرلر ۱۳۳۵نجی ایلدن بو یولون سؤزو وار، هله ده باشا گلمهییب.
@dasbulaq
Forwarded from داستانجا
فولکلوروموزدا سؤز وارلیغی
محمود فقیه
آذرتوران یایین ائوی، تبریز، ۱۳۹۸
۲۴۲صفحه، وزیری بیچیمی
قیمت: ۱۲۰مینتومن
(بو کیتابدا آذربایجانیمیزدا ایشلک اولان آتالار سؤزونده قورونوب ساخلانیلان ایندی یادیرغانمیش بعضی سؤزجوکلری اونلارین ایشلندیگی آتالار سوزو ایله بیرلیکده گتیریب، معنیلری یازیلیب.)
کیتابی آلماق اوچون، دایرکتده ادمین ایله یازیشین! 👇🌼
T.me/vatan_dili
@dastanca
محمود فقیه
آذرتوران یایین ائوی، تبریز، ۱۳۹۸
۲۴۲صفحه، وزیری بیچیمی
قیمت: ۱۲۰مینتومن
(بو کیتابدا آذربایجانیمیزدا ایشلک اولان آتالار سؤزونده قورونوب ساخلانیلان ایندی یادیرغانمیش بعضی سؤزجوکلری اونلارین ایشلندیگی آتالار سوزو ایله بیرلیکده گتیریب، معنیلری یازیلیب.)
کیتابی آلماق اوچون، دایرکتده ادمین ایله یازیشین! 👇🌼
T.me/vatan_dili
@dastanca
دیلیمیزین آدی نه، تورکو یوخسا آذری؟- ۵
تورکی اشعاری قویوب مرحوم مضطر برقرار
شیعهلر ایچره ائدیب من باب احسان یادگار
(میرزا مضطر اردبیلی 1272-1328 ش)
دیلیم تورکی، سؤزوم ساده، اؤزوم صهبایه دلداده
منیم تک شاعیرین البت اولار آشوفته بازاری.
(شبسترلی معجز 1253-1313 ش)
ائدیبدی ترجمه تورکی دیل ایله قرآنی
که ... ائیلهیه جلد رسول بطحانی.
(دخیل مراغهای)
👈 بونلا بئله ایندی بیزیم مداحلاریمیز، موللالاریمیز آذری آذری سؤزو آغیزلاریندان دوشمور! اؤزلری بیله-بیله جعلی بیر کلمه و هویتی ایشلهدیرلر.
@dasbulaq
تورکی اشعاری قویوب مرحوم مضطر برقرار
شیعهلر ایچره ائدیب من باب احسان یادگار
(میرزا مضطر اردبیلی 1272-1328 ش)
دیلیم تورکی، سؤزوم ساده، اؤزوم صهبایه دلداده
منیم تک شاعیرین البت اولار آشوفته بازاری.
(شبسترلی معجز 1253-1313 ش)
ائدیبدی ترجمه تورکی دیل ایله قرآنی
که ... ائیلهیه جلد رسول بطحانی.
(دخیل مراغهای)
👈 بونلا بئله ایندی بیزیم مداحلاریمیز، موللالاریمیز آذری آذری سؤزو آغیزلاریندان دوشمور! اؤزلری بیله-بیله جعلی بیر کلمه و هویتی ایشلهدیرلر.
@dasbulaq
مراسم شام غریبان از زمان مظفرالدین شاه در تهران باب شد
عبدالله مستوفی نوشته است:
در اين ده پانزده ساله مشروطه، از عده مجالس تعزيهدارى، بخصوص شبيهخوانى خيلى كاسته شده، دسته گردانى هم زياد نبود، گرفتارىهاى ديگر زندگى مجالى باين مستحبات نميداد. بىايمانى طبقات دارنده و اعيان كشور، بطبقات پائينتر هم سرايت كرده، كمكم دسته گردانىها هم، منحصر به شب و روز عاشورا، و اربعين و 28 صفر شده بود.
مع هذا، بعضى سليقهها و سبك هاى تازهاى، در عزادارى وارد كرده بودند كه يكى از آنها، دور گرداندن شبيههاى مخالف و مؤالف وقعه طف، با دستههاى روز عاشورا و ديگرى گرفتن شام غريبان بود. عامه مردم، بخصوص زنها براى تماشاى شبيههاى دستههاى روز عاشورا، چون نظير تعزيه خواني هاى سابق شده بود، خيلى ازدحام مي كردند و آنها هم كه واقعا مي خواستند، براى خاندان رسالت عزادارى و گريه كنند، در شام غريبان شركت مىنمودند.
در كتب زيارت، براى عصر روز عاشورا، زيارتى وارد شده است كه بمنزله عرض تسليت، به پيغمبر و على و فاطمه و حسن عليهم السلام، يعنى صاحبان عزا مىباشد. شايد فكر گرفتن شام غريبان هم، از اين زيارت مأثور ناشى شده باشد.
اين عزادارى، تا قبل از مظفر الدين شاه، در تهران معمول نبود، و چون نوحه دستهگردانى شام غريبان هم #تركى است، ميتوان حدس زد، كه اين عزادارى همراه #تركها با مظفر الدين شاه، به تهران آمده باشد. چنانكه بزرگترين شام غريبان را هم در مسجد شيخ عبد الحسين، تكيه #تركها، مي گرفتند. وقت اين عزادارى، بعد از غروب آفتاب شب 11 محرم، و ترتيب شام غريبان از اين قرار بود كه تا ميتوانستند، مجلس را بى پيرايه و تجمل و كمچراغ ميكردند. روضهخوان هم در كار نبود. دستههاى مختلف محلات شهر، از در تكيه وارد شده، اعم از #ترك و #فارس، نوحه خود را به #تركى مي خواندند
گلميشخ ايشيعه لر، شام غريبانه بيز، شيعيان! بشام غريبان آمدهايم،
ورماقه باش ساقليقى، زينب نالانه بيز كه بزينب نالان سر سلامتى بگوئيم
اشعار فارسى هم اگر در ضمن اين نوحه داشت، مضمونش همينطورها بود. دستهها بى علم بودند، طبق چراغ و فانوس و مشعلى هم نداشتند، فقط بعضى از افراد يك شمع گچى در دست ميگرفتند، كه در تاريكى بازار و كوچههاى پرسوراخ از خطر سقوط محفوظ باشند و نوحه خود را هم، آرام و بىراه انداختن سروصدا، و تظاهر ميخواندند، يا بهتر گفته شود بيان ميكردند، گاهى همه مىنشستند، و يك بند اشعار خود را نشسته، ميخواندند و بعد براى خواندن بند دوم، برميخاستند، و در ضمن رفتن، مصراع دوم را تمام مى كردند، و با اين كيفيت، افتان و خيزان، دور مجلس كه البته براى انجام اين عمليات راهى در آن باز گذاشته بودند، گشته و خارج ميشدند. اجمالا چون اين طرز عزادارى، چيز تازهاى بود، و هدف و منظور صحيح و منطقى هم داشت، و ترتيبات ظاهرى آنرا هم، با اصل فكر و منظور، مناسب كرده بودند مجلس خوب ميگرفت و رقتآور و مؤثر واقع ميشد. (شرح زندگانی من، ج 3 ص 461)
@jafarian1964
عبدالله مستوفی نوشته است:
در اين ده پانزده ساله مشروطه، از عده مجالس تعزيهدارى، بخصوص شبيهخوانى خيلى كاسته شده، دسته گردانى هم زياد نبود، گرفتارىهاى ديگر زندگى مجالى باين مستحبات نميداد. بىايمانى طبقات دارنده و اعيان كشور، بطبقات پائينتر هم سرايت كرده، كمكم دسته گردانىها هم، منحصر به شب و روز عاشورا، و اربعين و 28 صفر شده بود.
مع هذا، بعضى سليقهها و سبك هاى تازهاى، در عزادارى وارد كرده بودند كه يكى از آنها، دور گرداندن شبيههاى مخالف و مؤالف وقعه طف، با دستههاى روز عاشورا و ديگرى گرفتن شام غريبان بود. عامه مردم، بخصوص زنها براى تماشاى شبيههاى دستههاى روز عاشورا، چون نظير تعزيه خواني هاى سابق شده بود، خيلى ازدحام مي كردند و آنها هم كه واقعا مي خواستند، براى خاندان رسالت عزادارى و گريه كنند، در شام غريبان شركت مىنمودند.
در كتب زيارت، براى عصر روز عاشورا، زيارتى وارد شده است كه بمنزله عرض تسليت، به پيغمبر و على و فاطمه و حسن عليهم السلام، يعنى صاحبان عزا مىباشد. شايد فكر گرفتن شام غريبان هم، از اين زيارت مأثور ناشى شده باشد.
اين عزادارى، تا قبل از مظفر الدين شاه، در تهران معمول نبود، و چون نوحه دستهگردانى شام غريبان هم #تركى است، ميتوان حدس زد، كه اين عزادارى همراه #تركها با مظفر الدين شاه، به تهران آمده باشد. چنانكه بزرگترين شام غريبان را هم در مسجد شيخ عبد الحسين، تكيه #تركها، مي گرفتند. وقت اين عزادارى، بعد از غروب آفتاب شب 11 محرم، و ترتيب شام غريبان از اين قرار بود كه تا ميتوانستند، مجلس را بى پيرايه و تجمل و كمچراغ ميكردند. روضهخوان هم در كار نبود. دستههاى مختلف محلات شهر، از در تكيه وارد شده، اعم از #ترك و #فارس، نوحه خود را به #تركى مي خواندند
گلميشخ ايشيعه لر، شام غريبانه بيز، شيعيان! بشام غريبان آمدهايم،
ورماقه باش ساقليقى، زينب نالانه بيز كه بزينب نالان سر سلامتى بگوئيم
اشعار فارسى هم اگر در ضمن اين نوحه داشت، مضمونش همينطورها بود. دستهها بى علم بودند، طبق چراغ و فانوس و مشعلى هم نداشتند، فقط بعضى از افراد يك شمع گچى در دست ميگرفتند، كه در تاريكى بازار و كوچههاى پرسوراخ از خطر سقوط محفوظ باشند و نوحه خود را هم، آرام و بىراه انداختن سروصدا، و تظاهر ميخواندند، يا بهتر گفته شود بيان ميكردند، گاهى همه مىنشستند، و يك بند اشعار خود را نشسته، ميخواندند و بعد براى خواندن بند دوم، برميخاستند، و در ضمن رفتن، مصراع دوم را تمام مى كردند، و با اين كيفيت، افتان و خيزان، دور مجلس كه البته براى انجام اين عمليات راهى در آن باز گذاشته بودند، گشته و خارج ميشدند. اجمالا چون اين طرز عزادارى، چيز تازهاى بود، و هدف و منظور صحيح و منطقى هم داشت، و ترتيبات ظاهرى آنرا هم، با اصل فكر و منظور، مناسب كرده بودند مجلس خوب ميگرفت و رقتآور و مؤثر واقع ميشد. (شرح زندگانی من، ج 3 ص 461)
@jafarian1964