📌 سازمان‌های مردم نهاد یا به اختصار سمن‌ها تاریخچه‌ی چندان طولانی در ایران ندارند اما در طول مدتی که فعالیت خود را آغاز کردند همواره با چالش های عدیده‌ای روبرو بوده‌اند با این وجود خود را کارآمدتر، قابل اعتمادتر و چابک تر از نهادهای موازی دولتی نشان داده‌اند. به مناسبت روز ملی تشکلهای مردم نهاد و مشارکت اجتماعی تلاش کرده‌ایم تا به بررسی دلایل این امر بپردازیم...
⁉️ سازمان مردم نهاد چیست؟
🔻 بنا به تحقیق دكتر احد فرامرز قراملكي و زينب سالاري و با درخواست مركز امور زنان و خانواده نهاد رياست جمهوری مقاله‌ای در این راستا منتشر شده که مطابق آن یک سازمان مردم نهاد متشکل از پنج ویژگی اصلی است.
1- گروه اجتماعی
2- هویت سازمانی
3- همیاری و تعاون
4- هویت غیردولتی
5- جهت‌گیری غیرانتفاعی
یک سازمان مردم نهاد گروهی اجتماعی است که در آن هویتی مشترک بین تمامی اعضا وجود دارد و آن‌ها با همیاری و کمک یکدیگر اهداف سازمانی خود را پیگیری می‌کنند. مشخصه اصلي اين سازمانها در غير دولتي بودن است. مفهوم غير دولتي بودن ميتواند معاني متعددي داشته باشد، ولي بطور عام به اين معني است كه اين سازمانها بخشي از دولت يا زيرمجموعه‌اي از ساختار و سازمان های دولتی محسوب نمی‌شوند و می‌بايست از هر گونه دخالت و كنترل مستقيم دولت دور باشند. اگرچه سمن ميتواند با دولت خود در سطح ملي و دولت‌هاي ديگر در سطح بين‌المللي مراودات فعال و تعامل دوسويه ايجاد كند و حتي در مواردی از دولت كمك‌های مالی دريافت كنند. حمايت دولت از سمن وظيفه اخلاقي دولت است. با اينحال نحوه ارتباط اينگونه سازمانها با دولت از رابطه سازمان‌های دولتی با آن متفاوت است. و در نهایت غیرانتفاعی بودن یک سمن وجه تمایز آن با بخش خصوصی است. دولتی نبودن گاهی این برداشت اشتباه را ایجاد می‌کند که یک سازمان خصوصی است که تصور اشتباهی است.
‼️ دلایل اساسی ضعف حکومت در مواجهه با معضلات و کاهش اعتماد به آن
🔻 سال‌های سال از شکل گیری نهادهای حکومتی عام‌المنفعه می‌گذر اما چالشی که این نهادها امروزه با آن مواجه هستند، تحلیل رفتن اعتماد عمومی به آن‌ها است. مهمترین دارایی یک نهاد که برای ادامه‌ی فعالیت به همکاری و تعاون اجتماعی نیاز دارد اعتماد است اما سازمان‌های دولتی از قبیل کمیته امداد امام خمینی، جمعیت هلال‌احمر و بنیاد مستضعفان با فساد و عدم شفافیتی که داشته‌اند ذره ذره از سرمایه اجتماعی خود کاسته‌اند و نشانه آن در فاجعه‌ی تلخ زلزله کرمانشاه بود که بجای اداره امور توسط یک نهاد مرکزی، چهره ها و سلبریتی ها شخصا وارد شده و هر یک از طریق رسانه‌های اجتماعی کمک‌های مردمی را جمع می‌کردند. که طبیعتا چنین هرج و مرجی منجر به هدر رفتن منابع و اصطهلاک نیروها می‌شود اما مشخصا نمایانگر عمق بی‌اعتمادی نسبت به این نهادها است. بنیاد مستضعفان که با هدف کاهش شکاف طبقاتی و کمک به مستمندان ایجاد شد با وجود اداره‌ی بخش کلانی از سرمایه‌ی کشور، حتی یک بار نیز پاسخگوی دریافتی‌ها و شفافیت سازوکارهای مالی خود نبوده و همانند کمیته امداد امام خمینی خبرهای فساد و اختلاس مکررا از سوی این نهادها شنیده می‌شود. همه‌ی این عوامل دست به دست هم می‌دهد تا اعتماد عمومی از بین برود. تمرکز پول ،قدرت و عدم شفافیت در هر نهادی چنین دستاوردی خواهد داشت و در صورت ایجاد نکردن سازوکار مشخص و ایجاد امکان نظارت دقیق بر اجرای این سازوکار، امیدی به اصلاح این ساختار ها و درنتیجه بازیابی سرمایه اجتماعی به این نهادها نیست.
🔻 در مقابل سازمان‌های مردم نهاد که اکثرا در دوران اصلاحات و بدلیل فضای باز حداقلی، شکل گرفته‌اند، کارآمدی خود را ثابت کرده‌اند. آن‌ها که دسترسی به منابع دولتی نداشتند و از رانت بهره‌ای نمی‌بردند برای جذب کمک‌های مادی و انسانی نیازمند اعتمادسازی بودند. در سمن‌هایی مانند محک، جمعیت امام علی، سازمان حمایت از حقوق کودک و ... شفافیت مالی رکن اساسی هریک از آن‌هاست که اولین قدم به‌سوی اعتمادسازی است. با وجود چالش‌های بسیاری که این سازمانها در دوران های متفاوت با جناح راست افراطی داشته و دارند(کافیست به مقالات کیهان در رابطه با جمعیت امام علی رجوع کنید) اما عزم جدی و راسخ آن‌ها در این مسیر باعث شده که موانع بسیار نتوانند از حرکت این سازمان ها جلوگیری کنند. سمن‌ها نقیض حرف کسانی‌اند که می‌گویند از دست ما کاری بر نمی‌آید. سمن‌ها ثابت کرده‌اند که همواره می‌توانیم در جهت بهتر شدن وضعیت قدمی برداریم.
#کمیته_فرهنگی
#انجمن_پلی_تکینک
@AnjomanPolyTechnic
⁉️ سازمان مردم نهاد چیست؟
🔻 بنا به تحقیق دكتر احد فرامرز قراملكي و زينب سالاري و با درخواست مركز امور زنان و خانواده نهاد رياست جمهوری مقاله‌ای در این راستا منتشر شده که مطابق آن یک سازمان مردم نهاد متشکل از پنج ویژگی اصلی است.
1- گروه اجتماعی
2- هویت سازمانی
3- همیاری و تعاون
4- هویت غیردولتی
5- جهت‌گیری غیرانتفاعی
یک سازمان مردم نهاد گروهی اجتماعی است که در آن هویتی مشترک بین تمامی اعضا وجود دارد و آن‌ها با همیاری و کمک یکدیگر اهداف سازمانی خود را پیگیری می‌کنند. مشخصه اصلي اين سازمانها در غير دولتي بودن است. مفهوم غير دولتي بودن ميتواند معاني متعددي داشته باشد، ولي بطور عام به اين معني است كه اين سازمانها بخشي از دولت يا زيرمجموعه‌اي از ساختار و سازمان های دولتی محسوب نمی‌شوند و می‌بايست از هر گونه دخالت و كنترل مستقيم دولت دور باشند. اگرچه سمن ميتواند با دولت خود در سطح ملي و دولت‌هاي ديگر در سطح بين‌المللي مراودات فعال و تعامل دوسويه ايجاد كند و حتي در مواردی از دولت كمك‌های مالی دريافت كنند. حمايت دولت از سمن وظيفه اخلاقي دولت است. با اينحال نحوه ارتباط اينگونه سازمانها با دولت از رابطه سازمان‌های دولتی با آن متفاوت است. و در نهایت غیرانتفاعی بودن یک سمن وجه تمایز آن با بخش خصوصی است. دولتی نبودن گاهی این برداشت اشتباه را ایجاد می‌کند که یک سازمان خصوصی است که تصور اشتباهی است.
‼️ دلایل اساسی ضعف حکومت در مواجهه با معضلات و کاهش اعتماد به آن
🔻 سال‌های سال از شکل گیری نهادهای حکومتی عام‌المنفعه می‌گذر اما چالشی که این نهادها امروزه با آن مواجه هستند، تحلیل رفتن اعتماد عمومی به آن‌ها است. مهمترین دارایی یک نهاد که برای ادامه‌ی فعالیت به همکاری و تعاون اجتماعی نیاز دارد اعتماد است اما سازمان‌های دولتی از قبیل کمیته امداد امام خمینی، جمعیت هلال‌احمر و بنیاد مستضعفان با فساد و عدم شفافیتی که داشته‌اند ذره ذره از سرمایه اجتماعی خود کاسته‌اند و نشانه آن در فاجعه‌ی تلخ زلزله کرمانشاه بود که بجای اداره امور توسط یک نهاد مرکزی، چهره ها و سلبریتی ها شخصا وارد شده و هر یک از طریق رسانه‌های اجتماعی کمک‌های مردمی را جمع می‌کردند. که طبیعتا چنین هرج و مرجی منجر به هدر رفتن منابع و اصطهلاک نیروها می‌شود اما مشخصا نمایانگر عمق بی‌اعتمادی نسبت به این نهادها است. بنیاد مستضعفان که با هدف کاهش شکاف طبقاتی و کمک به مستمندان ایجاد شد با وجود اداره‌ی بخش کلانی از سرمایه‌ی کشور، حتی یک بار نیز پاسخگوی دریافتی‌ها و شفافیت سازوکارهای مالی خود نبوده و همانند کمیته امداد امام خمینی خبرهای فساد و اختلاس مکررا از سوی این نهادها شنیده می‌شود. همه‌ی این عوامل دست به دست هم می‌دهد تا اعتماد عمومی از بین برود. تمرکز پول ،قدرت و عدم شفافیت در هر نهادی چنین دستاوردی خواهد داشت و در صورت ایجاد نکردن سازوکار مشخص و ایجاد امکان نظارت دقیق بر اجرای این سازوکار، امیدی به اصلاح این ساختار ها و درنتیجه بازیابی سرمایه اجتماعی به این نهادها نیست.
🔻 در مقابل سازمان‌های مردم نهاد که اکثرا در دوران اصلاحات و بدلیل فضای باز حداقلی، شکل گرفته‌اند، کارآمدی خود را ثابت کرده‌اند. آن‌ها که دسترسی به منابع دولتی نداشتند و از رانت بهره‌ای نمی‌بردند برای جذب کمک‌های مادی و انسانی نیازمند اعتمادسازی بودند. در سمن‌هایی مانند محک، جمعیت امام علی، سازمان حمایت از حقوق کودک و ... شفافیت مالی رکن اساسی هریک از آن‌هاست که اولین قدم به‌سوی اعتمادسازی است. با وجود چالش‌های بسیاری که این سازمانها در دوران های متفاوت با جناح راست افراطی داشته و دارند(کافیست به مقالات کیهان در رابطه با جمعیت امام علی رجوع کنید) اما عزم جدی و راسخ آن‌ها در این مسیر باعث شده که موانع بسیار نتوانند از حرکت این سازمان ها جلوگیری کنند. سمن‌ها نقیض حرف کسانی‌اند که می‌گویند از دست ما کاری بر نمی‌آید. سمن‌ها ثابت کرده‌اند که همواره می‌توانیم در جهت بهتر شدن وضعیت قدمی برداریم.
#کمیته_فرهنگی
#انجمن_پلی_تکینک
@AnjomanPolyTechnic