Ամեն ինչից բացի, Իրանը պետականության հազարամյակների տևական ավանդույթ և փորձառություն ունեցող հինավուրց երկիր է, որի բյուրոկրատիան աշխարհում ամենակայացածներից է։

Նաև հենց այդ բյուրոկրատիան է, որն այս երկրի պետական համակարգն ունակ է լավագույնս դուրս բերելու ամենաբարդ փորձություններից և մարտահրավերներից, ինչպես դա հաջողությամբ արել է դարեր շարունակ։

Հետևաբար, թեև Իրանը Մերձավոր Արևելքում է, սակայն բյուրոկրատիայի կայացածությամբ այս երկիրն ամենևին էլ համեմատելի չէ միջին վիճակագրական որևէ այլ մերձավորարևելյան պետության հետ։

Ուստի, նույնիսկ նախագահի և այլ պաշտոնյաների զոհվելու հանգամանքը, նաև նշված գործոնը հաշվի առնելով, չի կարող սասանել այս երկրի դիրքերը որպես տարածաշրջանային գերտերություն։

#ճանաչիր_հարևանիդ

🆔 @vardan_voskanyan

Մեզանում Իրանի մասին ընկալումներում հիմնական սխալներից մեկն այն է, որ Իրանը դիտարկվում է՝ որպես պարսիկների պետություն՝ Պարսկաստան։

Այո՛, Իրանը նաև պարսիկների պետությունն է, բայց ոչ միայն պարսիկների այլ նաև մնացյալ իրանցիների՝ ատրպատականցիների, գիլանցիների, մազանդարանցիների, լուրերի, բախտիարցիների, քրդերի, ղաշղայցիների և այլոց, քանի որ Իրան քաղաքական և քաղաքակրթական հասկացությունը, որը կարելի է կոչել նաև «Իրանի գաղափար» վերէթնիկական է։

Սա դժվար ընկալելի է հատկապես հայերիս համար, քանի որ Հայաստան քաղաքական և քաղաքակրթական հասկացությունը կամ «Հայաստանի գաղափարը» բացառապես հայկական է՝ էթնիկական։

Ըստ այդմ, եթե թեկուզ միայն վերցնենք իրանական պետություններ կերտած արքայատոհմերը, ապա դրանք ունեն տարբեր էթնիկական և ցեղային հիմք՝ մարեր, պարսիկներ, պարթևներ, դեյլամցիներ, թյուրքեր (Ղաջարներ), մազանդարանցիներ և այլք։

Այս առումով, իրանցի լինելը և Իրանի գաղափարին ծառայելը նշանակում է առաջին հերթին լինել հենց իրանցի, այլ ոչ թե պարսիկ, ատրպատականցի, քուրդ, մազանդարանցի կամ մեկ այլ էթնիկական միավորի ներկայացուցիչ։

Շփոթության մեկ այլ աղբյուր է պարսկերենը՝ որպես Իրանի պետական լեզու, սակայն, որքան էլ պարադոքսալ թվա, նոր պարսկերենը՝ որպես քաղաքական և քաղաքակրթական լեզու, իր դիրքերը նվաճել է առանց որևէ պարտադրանքի, մշակութային բնական ճանապարհով, Արաբական խալիֆայության ստեղծումից հետո, երբ Իրանը նվաճված էր, իսկ իրանական միասնական պետություն նույնիսկ գոյություն չուներ, ինչն այս լեզվի ինչ-որ առումով բացառիկ յուրահատկությունն է։

Այս տեսանկյունից, պարսկերենն էլ վերէթնիկական լեզու է, այլ ոչ միայն պարսիկների լեզուն, քանի որ այն իրենցն էին համարում, դիցուք, նույնիսկ Հնդկաստանի մահմեդական տիրակալները, որոնք սերում էին մոնղոլաթյուրքական ծագում ունեցող Լենկ Թեմուրից և կայսրություն էին ստեղծում Իրանի ոչ միայն քաղաքական, այլ նաև քաղաքակրթական սահմաններից դուրս։

#ճանաչիր_հարևանիդ
#մեր_բարեկամ_Իրանը

🆔 @vardan_voskanyan

Հայաստանում շատերը չգիտեն, որ Բաքվի բարբարոսական վարչախմբի դեմ նաև քարոզչական ճակատում պայքարող և իրենց հայրենիք Իրանի շահերն առաջ մղող իրանցի մասնագետների և փորձագետների մի երևելի հատված կազմում են հենց ատրպատականցիները, որոնց մայրենի լեզուն ատրպատականյան թյուրքերենն է։

Սա միգուցե շատ տարօրինակ կարող է թվալ, որովհետև մեզանում Իրանի ընկալումն աղճատված է ադրբեջանական (հիմնականում ռուսալեզու), ռուսական և արևմտյան լրատվական և քարոզչական հոսքերի՝ առանց քննադատական մոտեցման կլանելու հետևանքով մի կողմից, իսկ մյուսից՝ Իրանի հանդեպ մեր ավանդական դիտանկյունով, ըստ որի՝ Իրանը միայն պարսիկների պետությունն է՝ Պարսկաստան է։

Մինչդեռ, որքան էլ պարադոքսալ թվա, արդեն առնվազն Սեֆյան ժամանակներից Իրանի կայսերական պետականությունը պարսիկների և այդ երկիրը բնակեցնող այլ էթնիկական միավորների հետ ջանք ու եռանդ, իսկ հաճախ նաև կյանք չխնայելով կերտում էին նաև ատրպատականցիները։

Ըստ այդմ, ատրպատականցիներն իրենց ամբողջության մեջ ինչ-որ «սփյուռքյան ադրբեջանցիներ» չեն, ինչպես հաճախ փորձ է կատարվում ներկայացնել հատկապես Բաքվի քարոզչամիջոցներում, այլ լիարժեք իրանցիներ են, որոնց ազգային դյուցազներգությունը «Շահնամեն» է, որոնց համար Իրանի պետական և քաղաքակրթական լեզու պարսկերենը, նույնքան թանկ է, որքան իրենց մայրենի ատրպատականյան թյուրքերենը և որոնց տեսանկյունից Ադրբեջանը նույնքան թշնամական պետություն է, որքան Իրանի այլ թշնամիները։

#ճանաչիր_հարևանիդ
#մեր_բարեկամ_Իրանը

🆔 @vardan_voskanyan

Տարիներ առաջ, երբ Թեհրանի օդանավակայանից առաջին անգամ հասա Դուբայի օդանավակայան, ինքնաթիռում ինձ պատրաստում էի արաբերեն խոսելու, քանի որ խոսակցական արաբերենի փորձառություն ընդհանրապես չունեմ։

Տեղում շատ զարմացա, քանի որ ոչ մի արաբ աշխատակից փաստորեն չկար, իսկ հիմնական հաղորդակցության լեզուն անգլերենն էր։

Դուբայի օդանավակայանը Թեհրանինից շատ ավելի գեղեցիկ էր և ճոխ, բայց տարօրինակ կերպով ամենևին չհավանեցի։ Հետո՝ հասկացա, որ պատճառը մեկն էր՝ Թեհրանն իր գեղեցկությամբ և նույնիսկ իր թերություններով ամեն ինչով բնական էր, Դուբայը միայն գեղեցիկ, բայց անբնական։

Իրանական գործելաոճը գրեթե ամեն ինչում այդպիսին է, նույնիսկ Իրան-Իսրայել հարաբերություններում։ Իրանցիներն ավելորդ են համարում աղմուկը և, թող թույլ տրվի ասել, «տպավորիչ» լինելը, ուստի իրանական պատասխանն Իսմայիլ Հանիայի սպանությանը չի լինելու տպավորիչ պատկերով, սակայն լինելու է արժանի և անզուգաչափ։

Ընդհանրապես, Իրանը չի գործում գլխակորույս և այսրոպեական որոշումներով կամ աղմկոտ «տպավորիչ» սպանությունների տրամաբանությամբ, այլ աստիճանաբար հյուծում է իր ախոյաններին երկարատև և անշտապ գործողություններով։

#ճանաչիր_հարևանիդ

🆔 @vardan_voskanyan

Աշխարհը սառել է Իրանի պատասխան վրիժառական գործողության սպասումից. անհանգստություններ, վախեր, գաղտնի բանակցություններ, անորոշություն և այլն։

Իսկ «մերձավորարևելյան առյուծը» հանգիստ ծրագրում է իր գործողությունը՝ վստահ սեփական ուժերի և հնարավորությունների վրա՝ գիտակցելով, որ արդարության հետ որևէ աղերս չունեցող այս աշխարհում հարգում են ուժեղին և հաշվի նստում միայն նրա հետ։

Ընդամենը 40 տարի առաջ սեփական նույնիսկ մեկ հրթիռ չունեցող այս հինավուրց պետությունն ու քաղաքակրթությունն այժմ հրթիռային գերտերություն է, գրեթե միջուկային տերություն, տարածաշրջանում և միգուցե նաև աշխարհում լավագույն արբանյակ ուժերի և կառույցների լայնածավալ ցանցի կառավարիչ։

Իրանը կարելի է սիրել, չսիրել կամ նույնիսկ ատել, բայց չհարգելն անհնարին է, ինչպես անհնարին է նրա վրիժառությունից չանհանգստանալը և խուսափելը։

#ճանաչիր_հարևանիդ

🆔 @vardan_voskanyan