آیین چهارشنبه سوری(شماره ۲)

#نوروز

در نزد ایرانیان باستان،آتش مظهر پاکی و پاک کنندگی و از میان برنده ی آلودگی ها بوده،و آتش را مقدس می دانستند.آتش افروزیِ جشن سوری در واقع جشنی بسیار کهن و باوری عامیانه بوده و بیشتر جنبه ی جادویی داشته است،و به راستی جادوی گرم کردن هوا بود تا خورشید نزدیک تر شود و گرما به زمین برسد.از نظر نجومی در آغاز نوروز،خورشید از برج حوت(برج ماهی)به برج حمل(برج بره)می آید یعنی به زمین بسیار نزدیک می شود.

در شب چهارشنبه سوری،آتش می افروختند تا زردی و سستی و رخوت زمستانی از تن دور شود و سرخی و گرمی آتش به انسان برسد.در برخی از مناطق ایران،از جمله در آذربایجان و همدان در چهارشنبه سوری،تندیسه و مظهری از زمستان درست می کردند و آن را می زدند و از آبادی بیرون می کردند و جشن می گرفتند. حتی امروز هم در شب چهارشنبه سوری بچه ها معمولا صورت خود را می پوشانند یا چادر برسر می کنند و به در خانه ها می آیند تا هدیه بگیرند.این یک آیین معمولی است ولی می توان آن را با بازگشت فره وشی ها یا ارواح متوفا سنجید.(۳۶_۳۵)

بن مایه:اسماعیل پور.ابوالقاسم،چشمه های بیدار_جستارهای ایران شناسی،تهران، انتسارات هیرمند،چاپ اول ۱۳۹۶

@atorabanorg

#نوروز

نوروزی خوانی در گیلان

@atorabanorg

#نوروز

نوروز خوانی در مازندران

@atorabanorg

متن پهلوی "روز خرداد ماه فروردین"

#نوروز

ترجمه از متن پهلوی به انگلیسی:دستور کیخسرو جاماسب جی جاماسب آسانا

@atorabanorg

فروردین ماه به روایت استاد زنده یاد دکتر ابراهیم پورداود

#نوروز

#ketab

فرور یا فرورد از یک واژه ی فرس هخامنشی به ما رسیده است.این واژه در یک نام خاص در سنگ نپشته ی بهستان(کتیبه ی بیستون)به جا مانده. داریوش بزرگ یکی از هماوردان خود را به نام فرَوَرتی Fravarti یاد کرده است.دومین پادشاه ماد نیز فرَوَرتی نام داشته پدر دیوکو سرسلسله ی پادشاهان ماد که در سال ۷۱۳ پیش از میلاد در مغرب ایران بنای شهریاری گذاشت و همدان را پایتخت خود ساخت نیز چنین خوانده میشده و هرودوت آنرا Deiokes و Phraortes یاد کرده است. فرَوَرتی برابر است با واژه ی اوستایی فرَوَشی Fravashi که در پهلوی فرَوَهر Fravahr شده است.فروشی در اوستا یکی از نیروهای نهانی(قوای باطنی)است که پس از درگذشت آدمی با روان و دین(وجدان)از تن جدا گشته به سوی جهان مینوی گراید.اما در آغاز هر سال برای سرکشی خان و مان دیرین خود فرود آید و در هنگام ده شبانه روز به روی زمین بسر برد.و به مناسبت فرود آمدن فروهرهای نیکان؛هنگام نوروز را فروردین خوانده اند.(ص.۵۴_۵۳)

بن مایه:پورداود.ابراهیم،فرهنگ ایران باستان،تهران،انتشارات دانشگاه تهران،چاپ دوم ۲۵۳۵ شاهنشاهی

@atorabanorg

جشن نوروز(شماره ۳)

#نوروز

تخت جمشید

نمادهای آیینی و مقدس دیگر را در سرستون های منقوش به گاو،نقوش گاو نر عظیم ریش دار و پیکرهایی با سر انسان و تنه ی گاو و بال عقاب می توان مشاهده کرد. یکی از این نقوش مقدس،نقش شیر گاو اوژن(گاوکُش)در آپادانا،جبهه ی پلکان شرقی است.به نظر شهبازی،بهترین تعبیر این صحنه تفسیر نجومی آن است که می توان چنین ارایه داد.چون این مجلس همواره قسمتی از یک صحنه ی کلی است که خود،مراسم سالانه ای را به ما نشان می ‌دهد،پس باید با زمان خاصی از سال ارتباط داشته باشد.

همه می دانند که از قدیم الایام،شیر یکی از صورت های فلکی و یا برجی نجومی بوده است(برج اسد)و همواره در هنر،نجوم و ادبیات،با خورشید مربوط و بلکه یکی بوده است.در حقیقت هم سر و یال شیر به خورشید ماننده است.گاه نیز از علایم فلکی است(برج ثور)و هنگامی که خورشید به منزل گاو می رسد.به آن تفوق می یابد.در حدود سال ۵۰۰ ق.م ورود خورشید_و بنابراین نماد آن یعنی شیر_به برج گاو در نزدیکی های اعتدال ربیعی(نوروز در تقویم کنونی)بوده است و احتمال اینکه نقش شیر گاوشکن به این واقعه ی نجومی و در نتیجه به زمان جشن نوروز ربط داشته باشد،زیاد است...از سوی دیگر،استاد لنتس آگاهی داد که به نظر ایشان نیز نقش مورد بحث رابطه ای نجومی دارد،اما آن را باید به تفوق خورشید بر ماه که در آیین های مربوط به مهر نموداری از گاو است،تعبیر کرد.این عقیده نیز به گمان ما محکم می نماید،زیرا رابطه ی خورشید و شیر که ناگفته معلوم است و رابطه ی ماه با گاو نیز با استناد به متون ایرانی کهن تایید شدنی است.مثلا در اوستا برای ماه لقب گئوچیتره(گاونژاد)بسیار آمده است.(ص.۱۵۱_۱۵۰)

بن مایه:اسماعیل پور.ابوالقاسم،چشمه های بیدار_جستارهای ایران شناسی،تهران، هیرمند،۱۳۹۶

@atorabanorg

جشن نوروز(شماره ۴)

#نوروز

تخت جمشید

بنابراین،پیروزی شیر(خورشید)بر گاو(ماه)خود نشانی از اعتدال ربیعی و فرارسیدن نوروز بوده است،یا حتی نشانه ی اعتدال خریفی(پاییزی)نیز بوده است.و هر دو جشن نوروز و مهرگان به احتمال زیاد در تخت جمشید برگزار می شده است. نظر دیگر درباره ی نقش برجسته ی شیرِ گاو اوژن در تخت جمشید،غیر از آن که شیر نماد مهر و روشنایی،و گاو مظهر ماه است،این است که:"دریده شدن گاو به دست شیر در تخت جمشید برابر دریده شدن گاو به دست مهر در دین مهرپرستی است،وظیفه ای که بعدها در اساطیر زرتشتی به عهده ی اهریمن می افتد.از کشته شدن گاو(ماه)به دست شیر(مهر)برکت برمی خیزد و رویش جهان گیاهی،به ویژه گیاهان دارویی آغاز می گردد.ستون ها از پایه تا جانورِ سرستون مظهر برکت مقدس الهی است و ستون ها خود نماد درختان است.(ص.۱۵۱)

بن مایه:اسماعیل پور.ابوالقاسم،چشمه های بیدار_جستارهای ایران شناسی،تهران، هیرمند،۱۳۹۶

@atorabanorg

جشن نوروز(شماره ۸)

#نوروز

پیشینه ی نوروز در فلات ایران

جشن نوروز بی تردید یکی از جشن های باستانی حوزه ی ایرانِ فرهنگی است که قدمتش به دوره ی هند و ایرانی،یعنی هزاره ی نخست پیش از میلاد می رسد.البته این بدان معنا نیست که نوروز خاص ایرانی هاست و دیگر اقوام،چنین جشنی نداشته اند.می دانیم که جشن سال نو در مصر،بین النهرین،بابل،هند و کشورهای دیگر برگزار می شده،اما ایرانی ها شاید جزو اقوام معدودی اند که این جشن را به شیوه ی خاص خود هر ساله برگزار کرده و با سلایق ویژه ای تاکنون زنده نگاه داشته اند.

بیشتر نوشته های باستانی نوروز را به جمشید آریایی نسبت داده اند.علتش محبوبیت چهره و شخصیت جمشید است که تنها جلوه ی اسطوره ای آن برای ما بازمانده است.روزگار جمشید،بنابر باورها و اسطوره های کهن،بهترین دوران خوشبختی و سرسبزی و خرمی بود.به طوری که گفته اند در دوران او حتی نه مرگ بوده،نه پیری،نه درد نه بیماری. شخصیت جمشید به قدری برای نیاکان ما جذبه داشته که او را آفریننده ی آب و گیاه و خورشید دانسته اند و معتقد بودند که جمشید دیوان را مطیع خود کرد و بر گردونه ای سوار شد که دیوان حملش می کردند و جشنی بزرگ برگزار کرد.بنابه باورهای قدیم،جمشید دوازده فرشته را مامور کرد که نگهبان اکناف جهان باشند.

تخت جمشید که در واقع تختگاه هخامنشیان بود،نامش را از این فرمانروای اساطیری گرفت.در حالی که جمشید به عنوان یک شخصیت تاریخی در دوره ی هخامنشیان مطرح نبوده است.پس،کهن ترین جلوه ی نوروز حوزه ی ایرانِ فرهنگی را با توجه به اسطوره ی جمشید می توانیم در اواخر هزاره ی دوم و آغاز هزاره ی نخست پیش از میلاد مشاهده کنیم.البته در اوستا نامی از نوروز برده نشده و برخی به همین دلیل نوروز را جشنی متاخر می دانند.اما نوروز احتمالا یکی از جشن های ملی پیش از زرتشت بوده و به شکل ابتدایی تر در دوره ی هندوایرانیان یعنی آریایی ها برگزار می شده است.

بومیانِ ایرانی نوروز را جشن می گرفته اند و با آنکه جمشید در گاثای زرتشت چهره ای ناسزاوار دارد،با این حال عامه ی مردم این جشن بزرگ را به جمشید نسبت داده اند.این خود نشان می دهد که نوروز از اعیاد غیردینی و غیر زرتشتی بوده و بعدها در روزگار ساسانیان به این جشن جنبه‌ ی زرتشتی هم داده اند و آن را با جشن فروهرها که جشنی صرفا زرتشتی بود،تلفیق کردند.از این گذشته ابوریحان بیرونی با آن که نوروز را به جمشید نسبت می دهد،یادآور می شود که پیش از آن هم نوروز وجود داشته،به خصوص در خوارزم و سغد و شرق ایران.(ص.۳۵_۳۴)

بن مایه:اسماعیل پور.ابوالقاسم،چشمه های بیدار_جستارهای ایران شناسی،تهران، هیرمند،چاپ اول ۱۳۹۶

@atorabanorg

جشن نوروز(شماره ۹)

#نوروز

نوروز در بین النهرین

حدود هزاره ی سوم پ.م در بین النهرین دو جشن بزرگ برگزار می شد:عید آفرینش که جشن پاییزی بود و عید باززایی که در آغاز بهار برگزار می شد.بومیان ایرانی پیش از ورود آریایی ها در همسایگی بین النهرین می زیستند،در ادوار بعد دو جشن بهاری و پاییزی داشتند.جشن مهرگان جشن پاییزی ایرانیان بود.جشن بهاری در بین النهرین در واقع جشن کشت و کشاورزی،برکت و رویش بود.این جشن در سومر و بابل جشن اَکیتو نام داشت که در واقع،جشن آفرینش و نوزاییِ جهان و انسان بوده است.اسنادی در دست است که در این جشن هم سبزه سبز می کردند که خود نشانه ی باززایی و نوزایی است.بخشی از این جشن، زاگ موگ نام داشت که جشن تقدیر و رقم خوردن سرنوشت انسان بوده.معتقد بودند که در ایام این جشن، سرنوشت آدمیان رقم می خورد.

در بین النهرین خدایی را می پرستیدند به نام دموزی یا تموز و معتقد بودند که تموز در زمستان می میرد و سَرِ بهار زنده می شود و زنده شدن تموز به معنی زنده شدن حیات نباتات و روییدنی ها بوده،به همین سبب در آغاز بهار جشنی عظیم برگزار می کردند.این جشن بسیار شبیه جشن فروردگان یا جشن فره وشی های زرتشتی است که در واقع بازگشت ارواح و جشن ارواح نیاکان به شمار می رود.(ص.۳۵_۳۴)

بن مایه:اسماعیل پور.ابوالقاسم،چشمه های بیدار_جستارهای ایران شناسی،تهران، هیرمند،چاپ اول ۱۳۹۶

@atorabanorg

جشن نوروز(شماره ۱۰)

#نوروز

هفت سین

سفره ی هفت سین یکی از جلوه های زیبای نوروزی است که بیانگر سلیقه و ذوق ایرانی است.سفره ای که قداست دارد و به زیباترین وجه آراسته می شود.عدد هفت خود ریشه ای نجومی دارد و به هفت سیاره و به قداست هفت در میان اقوام کهن مربوط است.تقسیم ماه به هفته ی خود بیانگر همین تقدیس است،یا اصطلاحاتی چون هفت شهر عشق و هفت فلک و هفت اورنگ و غیره در قدیم معتقد بودند که سرنوشت بشر به دست هفت سیاره رقم زده شد.به هر حال،ظاهرا سفره ی هفت سین هفت عنصر خاص و مشخص دارد،اما واقعیت این است که اقلام سفره ی نوروزی پیش از هفت تا است مثلا قرآن یا کتاب مقدس،ماهی،آینه و شمع و چراغ یا چیزهای دیگر هم در سفره ی هفت سین هست.

امروز معمول است که هفت سین را از هفت عنصری که با سین شروع می شود برمی گزینند،و"سین"شاید در قدیم اشاره به سینی بوده بوده یعنی هفت سینی یا هفت طبق که روی آنها خوراکی ها می گذاشته اند.سینی خود معرف لغت چینی است یعنی احتمالا این اقلام را بی روی هفت ظرف چینی هم می گذاشتند. زرتشتی ها هفت شین دارند که اشاره به چیزهایی مثل شیر و شهد و شکر و شراب و شربت و غیره است.

به هر حال،هر یک از عناصر سفره ی هفت سین می تواند به مفاهیمی خاص دلالت داشته باشد:

سبزه:نماد همه روییدنی ها،سبزی ها،نماد کشت غلات و نماد برکت است.نماد سرسبزی و خرمی است.در اصل بذر حبوبات را در سال نو سبز می کردند و برای کشت آماده می کردند.این نوعی کاشت آزمایشیِ بذر بوده است.

سیب:یکی دیگر از اقلام هفت سین است،چون میوه ای بهشتی تصور می شده و نماد زایش است.

سمنو:از جوانه ی گندم یا جو،نیز نماد رویش و برکت گیاهی است.

سنجد:میوه ای خوش طعم و خوشبوست و گفته اند که بوی برگ و شکوفه ی درخت سنجد محرک عشق و نشاط و دلباختگی است.

سیر:نماد رویش و درمان بخشی و داروی تندرستی و از بین برنده ی دردهاست.

اسپند:در لغت به معنی مقدس،گیاهی است که با سوزاندنش،بوش خوش برمی خیزد و فکر می کرده اند دافع چشم بد است.

سکه:نماد یرکت،دارایی،ثروت،نعمت و فراوانی است.(ص.۳۸_۳۷)

بن مایه:اسماعیل پور.ابوالقاسم،چشمه های بیدار_جستارهای ایران شناسی، تهران، هیرمند،چاپ اول ۱۳۹۶

@atorabanorg

سُرنای نوروز(۱)

#نوروز

نوازنده:میلاد جمشیدی

@atorabanorg

تا بهار دلنشین

#نوروز

سروده:بیژن ترقی

خواننده:استاد بنان

@atorabanorg

نوروزنامه(۱)

جشن نوروز در تاجیکستان

#نوروز

@atorabanorg

فروردین ماه به روایت استاد زنده یاد دکتر ابراهیم پورداود

#نوروز

#ketab

فرور یا فرورد از یک واژه ی فرس هخامنشی به ما رسیده است.این واژه در یک نام خاص در سنگ نپشته ی بهستان(کتیبه ی بیستون)به جا مانده. داریوش بزرگ یکی از هماوردان خود را به نام فرَوَرتی Fravarti یاد کرده است.دومین پادشاه ماد نیز فرَوَرتی نام داشته پدر دیوکو سرسلسله ی پادشاهان ماد که در سال ۷۱۳ پیش از میلاد در مغرب ایران بنای شهریاری گذاشت و همدان را پایتخت خود ساخت نیز چنین خوانده میشده و هرودوت آنرا Deiokes و Phraortes یاد کرده است. فرَوَرتی برابر است با واژه ی اوستایی فرَوَشی Fravashi که در پهلوی فرَوَهر Fravahr شده است.فروشی در اوستا یکی از نیروهای نهانی(قوای باطنی)است که پس از درگذشت آدمی با روان و دین(وجدان)از تن جدا گشته به سوی جهان مینوی گراید.اما در آغاز هر سال برای سرکشی خان و مان دیرین خود فرود آید و در هنگام ده شبانه روز به روی زمین بسر برد.و به مناسبت فرود آمدن فروهرهای نیکان؛هنگام نوروز را فروردین خوانده اند.(ص.۵۴_۵۳)

بن مایه:پورداود.ابراهیم،فرهنگ ایران باستان،تهران،انتشارات دانشگاه تهران،چاپ دوم ۲۵۳۵ شاهنشاهی

@atorabanorg
@ESHTADAN

نوروزنامه(۴)

جشن نوروز در ازبکستان

#نوروز


@atorabanorg

جشن نوروز(شماره ۱۰)

#نوروز

هفت سین

سفره ی هفت سین یکی از جلوه های زیبای نوروزی است که بیانگر سلیقه و ذوق ایرانی است.سفره ای که قداست دارد و به زیباترین وجه آراسته می شود.عدد هفت خود ریشه ای نجومی دارد و به هفت سیاره و به قداست هفت در میان اقوام کهن مربوط است.تقسیم ماه به هفته ی خود بیانگر همین تقدیس است،یا اصطلاحاتی چون هفت شهر عشق و هفت فلک و هفت اورنگ و غیره در قدیم معتقد بودند که سرنوشت بشر به دست هفت سیاره رقم زده شد.به هر حال،ظاهرا سفره ی هفت سین هفت عنصر خاص و مشخص دارد،اما واقعیت این است که اقلام سفره ی نوروزی پیش از هفت تا است مثلا قرآن یا کتاب مقدس،ماهی،آینه و شمع و چراغ یا چیزهای دیگر هم در سفره ی هفت سین هست.

امروز معمول است که هفت سین را از هفت عنصری که با سین شروع می شود برمی گزینند،و"سین"شاید در قدیم اشاره به سینی بوده بوده یعنی هفت سینی یا هفت طبق که روی آنها خوراکی ها می گذاشته اند.سینی خود معرف لغت چینی است یعنی احتمالا این اقلام را بی روی هفت ظرف چینی هم می گذاشتند. زرتشتی ها هفت شین دارند که اشاره به چیزهایی مثل شیر و شهد و شکر و شراب و شربت و غیره است.

به هر حال،هر یک از عناصر سفره ی هفت سین می تواند به مفاهیمی خاص دلالت داشته باشد:

سبزه:نماد همه روییدنی ها،سبزی ها،نماد کشت غلات و نماد برکت است.نماد سرسبزی و خرمی است.در اصل بذر حبوبات را در سال نو سبز می کردند و برای کشت آماده می کردند.این نوعی کاشت آزمایشیِ بذر بوده است.

سیب:یکی دیگر از اقلام هفت سین است،چون میوه ای بهشتی تصور می شده و نماد زایش است.

سمنو:از جوانه ی گندم یا جو،نیز نماد رویش و برکت گیاهی است.

سنجد:میوه ای خوش طعم و خوشبوست و گفته اند که بوی برگ و شکوفه ی درخت سنجد محرک عشق و نشاط و دلباختگی است.

سیر:نماد رویش و درمان بخشی و داروی تندرستی و از بین برنده ی دردهاست.

اسپند:در لغت به معنی مقدس،گیاهی است که با سوزاندنش،بوش خوش برمی خیزد و فکر می کرده اند دافع چشم بد است.

سکه:نماد یرکت،دارایی،ثروت،نعمت و فراوانی است.(ص.۳۸_۳۷)

بن مایه:اسماعیل پور.ابوالقاسم،چشمه های بیدار_جستارهای ایران شناسی، تهران، هیرمند،چاپ اول ۱۳۹۶

@atorabanorg

جشن نوروز(شماره ۱۱)

#نوروز

اقلام دیگر سفره ی هفت سین

گفتیم غیر از هفت عنصر،عناصر دیگری هم بر سر سفره ی نوروزی هست.مثل...

تخم مرغ:که نماد نطفه،باروری،نماد زایش و آفرینش و در اساطیر ایرانی،نماد جهان است به طوری که پوسته اش نشانه ی آسمان و زرده اش نشانه ی زمین است.

ماهی:نشانه ی تر و تازگی،طراوت،بی آزاری و معصومیت است.نماد آب حیات و مایه ی زندگانی است.همچنین زمستان برابر برج حوت،یعنی برج ماهی است و خورشید در آغاز سال از برج ماهی به برج حَمَل می رود.

آیینه و شمع و چراغ هم نشانه ی نور و شفافیت و روشنایی و شادابی و سرزندگی است.جمع شدن این عناصر که با سلیقه ای خاص و مطابق ذوق ایرانی برگزیده شده و بر سر یک سفره قرار گرفته،نشان دهنده ی فرهنگ غنی و اصیل ایرانی است که از سده ها پیش از اسلام تاکنون در این سرزمین زنده مانده است.حتی پس از اسلام هم با گذاشتن قرآن و کتاب آسمانی بر سر سفره ی نوروزی به قداست آن افزوده اند تا این سنت را هر چه پربارتر حفظ کنند.بر این سفره ی عناصر دیگری هم مثل نارنج،گل بیدمشک،نان،انار و چیزهای دیگری هم می گذاشته اند. عناصر سفره ی هفت سین افزون بر نشان دادن برکت و نیکویی در سال نو،احتمالا برای خشنود کردن فروهرها بوده است.اساسا سفره را برای مهمانان پهن می کنند و بهترین مهمانان نوروزی هر خانواده ی سنتی همان فروهرها یا ارواحِ درگذشته ی نیاکان بوده اند که برای هر خانواده ای عزیز و گرامی اند.(ص.۳۹)

بن مایه:اسماعیل پور.ابوالقاسم،چشمه های بیدار_جستارهای ایران شناسی، تهران، هیرمند،چاپ اول ۱۳۹۶

@atorabanorg

📢 #نوروز و آیینهای ایرانی در نخستین سده‌های پس از اسلام بررسی می شود


@shahnamehpajohan

🔸به گزارش باشگاه شاهنامه پژوهان در میان آیین‌ها و جشن‌های ایرانی از کهن‌ترین روزگاران تا زمان ما، نوروز جایگاهی خاص دارد و ایرانیان، می‌کوشیده‌اند کمابیش در هر شرایطی نوروز و برخی دیگر از آیین‌ها همچون مهرگان را پاس بدارند و در حفظ و نگاهبانی آن بکوشند. “نسیم باد نوروزی”، در طول تاریخ، جهان ایرانی را درنوردیده و هر صاحبدلی، بدان “چراغ دل” برافروخته است. حتی در نخستین سده‌های پس از اسلام نیز، که تندباد حوادث از هرسو بر ایرانیان وزیدن گرفته بود، نوروز و پاره‌ای آیین‌های دیگر همچنان رواج و رونق تمام داشت و در دربارهای خلیفگان اموی و عباسی پاس داشته می‌شد و از نمونه‌های بسیار در متون تاریخی و ادبی و روایی نیک پیداست که ادبیات خاصی پیرامون نوروز و مهرگان در طول تاریخ شکل گرفته بود.


برای خواندن متن کامل خبر اینجا بزنید.

#جهان_ایرانی
تلفظ نام #نوروز در مناطقی که آن را برگزار می‌کنند
@pooyeshsimorgh
@anjoman_iranban
@jaynegareh
@Dosuyecaspian