در سال‌های اخیر، به‌واسطهٔ رشد و گسترش شبکه‌های اجتماعی، جامعه‌شناسان فرصت بسیار بیشتری برای حضور در عرصه عمومی یافته‌اند. حتی برخی از جامعه‌شناسان به چهره‌هایی معروف و شبه‌سلبریتی مبدل شده‌اند که مخاطبان بسیاری در اقشار گوناگون جامعه را به خود جذب کرده‌اند. حضور فزاینده جامعه‌شناسان در حوزهٔ عمومی البته امری طبیعی است و الزاماً هم مذموم و ناشایست نیست. جامعه‌شناسان نیز می‌توانند هم در جایگاه یک شهروند و هم در جایگاه یک روشنفکر در جامعهٔ مدنی کنشگریِ سودمند داشته باشند. مسئله اما ابتذالی است که می‌تواند در چنین وضعیتی دامن جامعه‌شناسی را بگیرد. خطر آن‌جاست که جامعه‌شناسان وظیفه علمی خویش را قربانی تحلیل‌ها و سطحی‌نگری‌های عمومی کنند و جامعه‌شناسی را به ژورنالیسم تقلیل دهند. از سوی دیگر، کسی که خود را در مقام جامعه‌شناس تصور می‌کند و دربارهٔ هر موضوع و رخدادی در جامعه بی‌درنگ دست به تحلیل ژورنالیستی می‌زند، اگرچه ممکن است خود را با چنین تحلیل‌هایی مهم بپندارد، اما در واقع دارد میان‌مایگی‌اش را نشان می‌دهد. تحلیل‌های یک جامعه‌شناس-ژورنالیست اگرچه ممکن است جالب و حتی تا حدی برای عموم مردم آموزنده باشند، اما الزاماً واقعیت را تحلیل نمی‌کنند، چه بسا حتی به دلیل سطحی بودن تحلیل، ماهیت واقعیت را نیز پنهان کنند.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

امروز اول اردیبهشت روز بزرگداشت سعدی شیرازی است. سعدی شاعر محبوب من است؛ مردی که سفر بسیار کرده، سخن به زیبایی می‌گوید، پندهای اخلاقی‌اش آموزنده‌اند و روایت‌هایش جذاب و خواندنی.

برای مثال به این حکایت سعدی که از باب دوم گلستان است توجه کنید:

شبی در بیابان مکه از بی‌خوابی پای رفتنم نماند. سر بنهادم و شتربان را گفتم دست از من بدار.

پای مسکین پیاده چند رود
کز تحمل ستوه شد بُختی
تا شود جسم فربهی لاغر
لاغری مرده باشد از سختی

گفت: ای برادر! حرم در پیش است و حرامی در پس. اگر رفتی بردی و گر خفتی مردی.

خوش است زیر مغیلان به راه بادیه خفت
شب رحیل ولی ترک جان بباید گفت

@masoudzamanimoghadam

استاد محمدعلی اسلامی ندوشن دیشب در ۹۷ سالگی درگذشت. یادش گرامی 🌹

عکس: در پاییز ۱۳۸۷ استاد محمدعلی اسلامی ندوشن مهمان دانشگاه تربیت معلم سبزوار بود و ما هم که آن‌جا دانشجو بودیم رفتیم پای صحبت‌های استاد معظم در آمفی‌تئاتر نشستیم و این عکس را هم به یادگار انداختیم.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

روش‌مندی علمی یکی از پایه‌های علوم اجتماعی است. پس علم اجتماعی، شعر و ادبیات نیست که از درون بجوشد -اگرچه شعر و ادبیات نیز روش‌مندی خاص خود را دارند، البته نه روش‌مندی علمی. از این نظر، پژوهش و تحلیل اجتماعی می‌بایست بر مبنای اصول علمی و بر پایۀ واقعیت انجام بگیرد، نه این‌که حاصل تحلیل‌های صرفاً ذهنی و جانب‌دارانه باشد. اگر شما دستی بر قلم دارید و اهل شعر و ادبیات هستید، لزوماً عالم اجتماعی نیز نیستید. درست به همین دلیل است که در پژوهش و تحلیل اجتماعی می‌بایست محتاط بود و به خویش فرصت کافی برای تفکر و تحقیق داد و عجولانه دربارۀ پدیده‌های اجتماعی تحلیل‌هایی سطحی و پراکنده ننوشت؛ تحلیل‌هایی که عمدتاً هم نویسندۀ آن‌ها ساده‌لوحانه، گاه آشکار و گاه پنهان، می‌کوشد با زدن برچسب علمی بر آن‌ها برای‌شان اعتباری سر هم کند، اعتباری که البته از نظر علمی کاذب است، زیرا اساساً پژوهش و تحلیل علمی و روش‌مندی در کار نبوده است.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

دربارۀ کلیّت جامعۀ ایران مفهوم‌هایی در متون جامعه‌شناسانۀ ایرانی وجود دارند که نه تنها مبتنی بر منطق واقعیت اجتماعی نیستند، بلکه اساساً ساخته‌‌هایی نظری‌اند که اعتبار علمی ندارند و صرفاً محصول قضاوت ارزشی و نگاه جانب‌دارانۀ سازندگان این مفاهیم نسبت به جامعۀ ایرانی‌اند. «جامعۀ کوتاه‌مدت»، «جامعۀ کلنگی»، «ناجامعه»، «جامعۀ کژمدرن»، «نظام نااجتماعی» و «جامعۀ در حال گذار» از جملۀ این مفاهیم‌اند. این مفاهیم اگرچه ایده‌هایی جالب را نشان می‌دهند که می‌توانند در حساسیت نظری نسبت به شناخت جامعۀ ایرانی به کار بیایند، اما عملاً چیزی را دربارۀ واقعیت جامعه نمی‌گویند. برخی از این مفاهیم اصولاً پارادوکسیکال و مبهم‌اند، مثل «ناجامعه» و «نظام نااجتماعی». چگونه می‌توانیم از «ناجامعه» و «نظام نااجتماعی» نام ببریم، و در عین حال، به بررسی و مطالعۀ همان جامعه و نظام سیاسی-اجتماعی‌ای بپردازیم که اعتباری هستی‌شناختی برای آن‌ها قائل نیستیم؟ این‌گونه مفاهیم را حتی می‌توان ضد جامعه و جامعه‌شناسی دانست. برخی دیگر از این مفاهیم مانند «جامعۀ کوتاه‌مدت»، «جامعۀ کلنگی»، «جامعۀ کژمدرن» و «جامعۀ در حال گذار» اگرچه منطقاً متناقض نیستند و ابهام کمتری دارند، اما کاملاً بر اساس رویکردهای ارزشی غرب‌گرا و توسعه‌گرا ساخته شده‌اند و نشان‌دهندۀ ایدۀ تکامل‌گرایی اجتماعی‌ای هستند که بر اساس آن جامعۀ ایرانی عقب‌مانده تلقی می‌شود. چه معیارهای قطعی و تجربی‌ای وجود دارد که ما جامعه‌ای را کوتاه‌مدت، کژمدرن، کلنگی و در حال گذار بدانیم؟ این نوع مفاهیم نه تنها دقت نظری و تجربی ندارند، بلکه حتی کاربرد آن‌ها می‌تواند مانع فهم واقعی جامعه بشود و نوعی کلیشه مفهومی ایجاد کنند که بر شناخت واقع‌بینانۀ ما از واقعیت جامعه و پدیده‌های اجتماعی موجود تأثیر منفی بگذارند.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

نوعی لذت درونی و والا در علم‌ورزی و علم‌آموزی وجود دارد که من آن را «لذتِ تشخیص» می‌نامم. چنین لذتی وقتی به دست می‌آید که بتوان آثار خوب و بد در زمینۀ علمی را تشخیص داد و شناسایی کرد. یعنی این‌که قوۀ تشخیص ما به حدی برسد که در خوانش و بررسی کتاب‌ها و مقاله‌ها و نوشته‌ها و پژوهش‌های موجود بتوانیم سره را از ناسره متمایز کنیم و از جنبه‌های گوناگون آن‌ها را مورد داوری و ارزیابی دقیق و روشن قرار بدهیم. اما برای رسیدن به چنین لذتی می‌بایست پیوسته و جدی درگیر و مشغول زمینۀ علمی شد. به‌عبارتی‌دیگر، باید کاردان شد که به قول معروف «قدر زر زرگر شناسد، قدر گوهر گوهری».

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

دو کتاب از من در نمایشگاه کتاب تهران (۲۱ تا ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱)

▪️پژوهشی در جامعه‌شناسی مرگ. نوشته مسعود زمانی مقدم. انتشارات جامعه‌شناسان.
https://lnkd.in/gJGaQ7Hd

▪️مونتسکیو و روسو: پیشگامان جامعه‌شناسی. نوشته امیل دورکیم. ترجمه یونس اکبری و مسعود زمانی مقدم. انتشارات تیسا.
https://lnkd.in/gq-3apFk

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

آن‌چه در بعضی از ترجمه‌ها برای مخاطب واقعاً آزاردهنده است، نگارش نادرست فارسی مترجم است. یعنی مترجم متن را کاملاً فهمیده ولی در بیان شیوا و حرفه‌ای آن ناتوان است. در نتیجه حاصل کار یک ترجمۀ ضعیف می‌شود که دقت مفهومی آن نیز کم است. زیرا چیرگی مترجم به زبان و گسترۀ واژگان فارسی ناکافی است. از این‌رو، دانستن زبان خارجی برای ترجمه کردن شرط لازم است ولی شرط کافی نیست. برای یک نویسنده یا مترجم و یا پژوهشگر علوم انسانی ضروری است که فارسی را بسیار فراتر از کاربرد عامیانه و روزمره‌اش بداند و با پویایی‌ها و دگرگونی‌های زبانی نیز آشنا باشد.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

صفحه‌های من در شبکه‌های اجتماعی:
📌 اینستاگرام
📌 فیسبوک
📌 لینکدین

عکس را ده سال پیش (اردیبهشت ۱۳۹۱) در نمایشگاه کتاب تهران گرفتم. اگرچه گشت‌وگذار در نمایشگاه کتاب و کتاب‌فروشی‌ها لذت و حال‌وهوای خاص خود را دارد، اما امروزه که نمایشگاه کتاب نیز مجازی و اینترنتی شده و کتاب‌فروشی‌های آنلاین بیشتر و گسترده‌تر شده‌اند، شاید گزینه مناسب‌تر همان خرید اینترنتی کتاب باشد، هم جست‌وجوی کتاب در آن آسان‌تر است و هم دشواری حمل کتاب را ندارد.

پی‌نوشت: این روزها نمایشگاه مجازی کتاب در جریان است. تخفیف کتاب‌ها در این نمایشگاه زیاد نیست. در عوض، عمدتاً سایت‌های انتشارات و کتاب‌فروشی‌های اینترنتی در این روزها با تخفیف بیشتری کتاب می‌فروشند. اگر در این سایت‌ها کتاب‌های مورد نظرتان را پیدا نکردید، به سراغ این نمایشگاه مجازی بروید.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

مسئله فقط این نیست که بسیاری از جامعه‌‌شناسان و جامعه‌شناسی‌خوانده‌های ایرانی متوسلِ نظریه‌های جامعه‌شناسان غربی‌اند، بلکه آن‌ها حتی نظریه‌های جامعه‌شناسان غربی را هم درست و دقیق نمی‌دانند و صرفاً دانسته‌هایی کلی و مبهم و سطحی از این نظریه‌ها دارند و بر همین اساس به تحلیل کلی و تخیلی جامعه می‌پردازند، که نتیجه‌اش تل و توده‌ای از تحلیل‌ها و پژوهش‌های کاریکاتورگونه‌ای است که در علوم اجتماعی ایران انباشت شده است.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

🔶 کارگاه آموزشی آنلاین «نکته‌های نگارشی و ویرایشی در نوشتن مقاله و کتاب»

🔸 مدرس: مسعود زمانی مقدم

بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران و دانشگاهیان در علوم انسانی و اجتماعی ناتوان‌اند در خوب نوشتن و درست نوشتن. از این‌رو، خیلی از کتاب‌ها و مقاله‌های علمی، یادداشت‌های تحلیلی و حتی نقد و نظرات در شبکه‌های اجتماعی دچار کاستی و سستی و پستیِ نگارشی‌اند. این کارگاه ویژهٔ دانشجویان و پژوهشگران در رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی است و در آن به موارد زیر پرداخته می‌شود:
✔️ دربارهٔ نوشتن
✔️ ساختار و فرم نگارش
✔️ شیوه‌های ویرایش
✔️ تفاوت‌های نگارش کتاب، مقاله و یادداشت
✔️ راه‌کارهای نگارش فارسی درست و مناسب

▪️۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۱۹ تا ۲۲
▪️هزینهٔ ثبت‌نام: ۵۰ هزار تومان

📌 برای ثبت‌نام به آی‌دی @raha_ebrahimi در تلگرام پیام بدهید.

🔴🟡🔵 پژوهش کیفی
@Qualitative_Methodology

دوستانی که تمایل دارند در کارگاه‌های من شرکت کنند ولی امکان پرداخت هزینه آن را ندارند، به شماره من در تلگرام یا واتساپ پیام بدهند تا به‌طور رایگان آن‌ها را ثبت‌نام کنم. نیازی هم به دادن مشخصات برای ثبت‌نام نیست و می‌توانید به صورت ناشناس پیام بدهید.
@masoudzmp

دو کتاب از ماکس وبر را در دورهٔ «خوانش آثار ماکس وبر» خواندیم و بررسی کردیم. این بار نوبت خوانش کتاب مشهور وبر با عنوان «اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری» است که اکثر جامعه‌شناسان و پژوهشگران و دانشگاهیان ایرانی آن را به سطحی‌ترین شکل‌اش فهمیده‌اند، یا بهتر است بگویم آن را اساساً درست نفهمیده‌اند.

خوانش این کتاب از ۷ خرداد ۱۴۰۱ آغاز خواهد شد. برای ثبت‌نام به شمارهٔ @raha_ebrahimi یا @amina_67 پیام بدهید. فایل‌های صوتی خوانش دو کتاب قبلی را نیز می‌توانید از طریق @raha_ebrahimi در تلگرام تهیه کنید.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

تا وقتی‌که دربارهٔ رخدادی اطلاع و دادهٔ کافی نداشته باشم، دربارهٔ آن اظهار نظر نمی‌کنم، به‌ویژه اگر اطلاعات و داده‌های مربوط به آن رخداد صرفاً از طریق اخبار و رسانه‌ها به من رسیده باشد. زیرا می‌دانم که واکنشی که مبتنی بر داده‌های کافی و روشن نباشد، نه اظهار نظر، بلکه ابراز احساسات است. پس من نمی‌خواهم با ابراز احساسات درباره آن‌چه که نمی‌دانم خودم و دیگران را فریب بدهم.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

با توجه به فراوانی رخدادهای خبرسازی که در جامعهٔ پُرتنش ما می‌گذرد، نکته من این است که وقتی دربارهٔ یک رخداد صرفاً از طریق رسانه‌ها و اخبار اطلاع پیدا می‌کنیم، باید در اظهار نظر بر مبنای چنین اطلاعاتی محتاط باشیم، چون در این موقعیت‌ها احساسات و عواطف ما است که بیشتر درگیر می‌شود و نه عقل و منطق‌مان. بعضی‌ها فکر می‌کنند هم خودشان و هم دیگران باید نسبت به رخدادهای عمومی واکنش نشان بدهند، اما به نظرم سکوت بهتر است از واکنشی که صرفاً تخلیه احساسات است. البته من به این موضوع نیز فکر کرده‌ام که شاید این دیدگاه من طفره رفتن از پرداختن به مورد یا مواردی خاص یا توجیهی برای نادیده‌گرفتن آن‌ها باشد، اما در نهایت به این نتیجه رسیده‌ام که اگر می‌خواهم واقع‌گرا باشم و حقیقت‌جو، پس تا وقتی‌که دربارهٔ واقعیتِ رخدادی آگاهی و اطلاع دقیق و موثقی نیافته‌ام، نباید درباره‌اش نظر بدهم، حتی اگر دیگران از من انتظار اظهار نظر (واکنش) داشته باشند و چنین واکنشی نیز مورد پسند مخاطبان‌ام قرار بگیرد.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

فرهیختگی و میان‌مایگی الزاماً در مقابل هم قرار نمی‌گیرند. یک فرد می‌تواند در حالی‌که فرهیخته است، سطحی‌اندیش بوده و ذهنی میان‌مایه داشته باشد. البته تشخیص میان‌مایگی و سطحی‌اندیشیِ این نوع افراد برای عموم مردم دشوار است، زیرا اکثریت مردم عمدتاً تحت تأثیر ظاهر فرهیخته چنین افرادی قرار می‌گیرند و با نگاه دقیق و انتقادی نیز داوری نمی‌کنند. فقط کسانی که دانش تخصصی و جدیت فکری دارند می‌تواند افراد فرهیختهٔ میان‌مایه را تشخیص دهند. یک فرهیختهٔ میان‌مایه مدرک دانشگاهی دارد، اطلاعات عمومی‌اش نسبتاً قابل توجه است، ظاهری موجه و رفتار و گفتاری مودبانه دارد، نوعی خودمهم‌پنداری در برابر عموم مردم نیز در او دیده می‌شود، با وجود این، رویکرد و دیدگاه‌‌اش نسبت به مسائل و پدیده‌های اجتماعی و انسانی بسیار کم‌عمق و سطحی است و اندیشه‌ورزی‌اش در حوالی فهم میانگین و متوسط جامعه می‌گذرد.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

به هنگام برجستگی رخدادها و حوادث جامعه، نخستین پرسشی که هر پژوهشگر و اهل اندیشه‌ای باید از خود بپرسد این است که چه ضرورتی دارد همان چیزی را تکرار کند که عموم مردم می‌گویند و رسانه‌ها به‌طور گسترده بازتاب می‌دهند. شاید انگیزهٔ نهفته در پس این بازگویی‌ها و تکرارها، همدلی و دغدغه‌مندی باشد، یا احساس تنفر و خشم و ناکامی، یا تخلیه عواطف، یا تصور کنشگری مدنی و به جا آوردن رسالت اجتماعی در شبکه‌های مجازی. در هر حال، خیلی مهم نیست که انگیزهٔ این تکرار و بازگویی چیست، بلکه مهم نتیجهٔ آن است؛ آیا تکرار و بازگویی نتیجه‌ای مثبت دارد؟

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

باید از خودمان بپرسیم:
آیا واکنش عاطفی ما نسبت به بدبختی دیگران هم‌دلی انسانی-اجتماعی است یا ابراز کینه‌ و ناکامی خودمان؟

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

♦️دوره‌ی نهایی‌ی نظریه‌های جامعه‌شناسی

۱۲ خرداد ۱۴۰۱

🔻به‌زودی دوره‌ی نهایی‌ی نظریه‌های جامعه‌شناسی را آغاز خواهیم کرد. این دوره از ۷ تیر آغاز می‌شود و تا ۲۶ مهر ادامه می‌یابد.

🔻در این ۱۷ جلسه، ۹ نظریه‌ی جامعه‌شناختی را شرح خواهم داد:

برساخت‌گرایی‌ی اجتماعی (برگر و لاکمن)
اتنومتدولوژی (گارفینکل)
ساختارگرایی‌ی مارکسیستی (آلتوسر و پولانزاس)
ساختارگرایی‌ی برساخت‌گرا (بوردیو)
ساختارگرایی‌ی تضادی (دارندورف)
نظام جهانی (والرشتاین)
ساختاریابی (گیدنز)
تعامل‌گرایی‌ی تضادی (کالینز)
جامعه‌شناسی‌ی وجودی (دوگلاس)

🔻نشانی برای ثبت نام روی پوستر درج شده است. خواهش می‌کنم به آن توجه کنید!

🔻با برگزاری‌ی این دوره، بحث تدریس نظریه‌های جامعه‌شناسی بر اساس منابع اصلی تکمیل خواهد شد.

🔻به داوطلبان علاقه‌مند، نسخه‌‌های موجود آثار این نظریه‌پردازان به زبان انگلیسی و در قالب پی دی اف تقدیم خواهد شد.

🔻پیش از این ۱۰ نظریه‌ی جامعه‌شناختی تدریس شده است و علاقه‌مندان می‌توانند فایل‌های صوتی‌ی آن را از مؤسسه خریداری نمایند.


#نظریه‌های_جامعه‌شناسی

@NewHasanMohaddesi