Хишк (эрс. Выдра; ингал. Eurasian otter; лат. Lutra lutra) — дакхадийнат да Соалора яхача дезала чура.

@Ingush_Wikipedia / хьатIаязле ✅
#ингушетия #ингушскийязык #вики_дошлорг #выдра #хишк

Дари де —
признаться (сознаться).

Догхайта —
признаться (раскрыться, разоткровенничаться)
_________
@Ingush_Wikipedia 📚
#ингушетия #ингушскийязык

#ингушетия #ингушскийязык #таьрахьдешай_байташ #стихи

1 (цхьаннегара) 25 (ткъаь пхиннега) кхаччалца аргI-аргIах белгалде бIаргашца.

@Ingush_Wikipedia / деша 📚
#ингушетия #ингушскийязык

Каст-кастта вай вахаре хулаш хIама да ер. Шоашца къувсаш волчунга, нагахьа санна из кхеташ веце, цун хьаькъал дIа ца кхоаче оаш дIаала: «Ва, хьанаькх, сабар де. Хьо бакъ вале, со харц лув яхилга дац хьона из. Вай къувсар са оагIорахьара миштад бIаргадайнадац хьона».

@Ingush_Wikipedia / машар ✅
#ингушетия #ингушскийязык

Крупнов И. Е. цIерагIа йолча Археологе юкъарчено арахийцаб шоай керда Iилман белхий гуллам — Археологе юкъарчен вестник. VI арахецар.

Эца а довза а вIаштехьа хургда ше юкъарче йолча а (Наьсаре, Москоа урам, 5), дешаргий тикашка а.

Хьаькъал долча кагирхошка кхайкарал да — жи, ладара ца хулаш деша еррамо дола Iилман белхаш. ЧIоагIа лоадаме да шоана из вай къаманна.

@Ingush_Wikipedia
#ингушетия #ингушскийязык

Форта (Фортанга).

ДаьттагIа. Эги-ЧIоже. ГIалгIайче.
Сурт: Кокурхой Мухьаммад
______
@Ingush_Wikipedia / хьатIаязле
#ингушетия #форта #ингушскийязык #фортанга #даттых

Укх дийнахьа

Саь-кур 27

1994 — хиннад: хьалхарча Парламента — ГIалгIай Мехка Халкъа Гуллама хоржамаш; ГIалгIай Мехка Конституци тIаэцаш дерригача халкъан кхаж тассар; ГIалгIайчен Мехкдаь бокъо дIачIоагIъяр.

Овшанаькъан Султана Руслана ГIалгIайчен Мехкда хургволаш хоржамашка дакъа лаьцарий 94,2 проценто кхаж тессар.

ГIалгIай Мехка Конституцена хоржамашка дакъа лаьцарий 97,6 проценто кхаж тессар.

Халкъа Гуллама каь хила эттача 96 кандидатах хьахержав 27 саг. Царна юкъе: 21 гIалгIаи, 3 нохчои, 3 эрсеи. 3 кхалсаг а. Эггара зIамагIа волча каьн 29 шу хиннад, воккхагIчун – 53 шу. Иштта цига хиннав 2 Iилмай доктор а.
____
@Ingush_Wikipedia ✔️
#ингушетия #ингушскийязык
#тархьар #укх_дийнахьа

Фу я из «бодкерчорг»? .

Бодкерчорг — бóд керчабеш ноанал деча лелаю хӀама я.
• Кхо эзар шу хьалха этрускаш лелаеш хиннай кхерах яь бодкерчорг.
• Кхыча Дунен доакъошка иштта цу гӀулакха лелаеш хиннай лоабатах а дахчах а яь цилиндраш.
• XIX бӀаьшу чакхдоаллаш Джон Рид яхача саго хьаяьй хӀанзарча кепе йола бодкерчорг, юкъе дахчан цилиндр а йоаллаш, дехьеи сехьеи цхьацца ко а доаллаш.
• Бодкерчоргаш юкъе цилиндр кхесташ а цакхесташ а хул, цхьа ко долаш а хул, иштта аьшках а хьийнахӀамах яь а хул.

@Ingush_Wikipedia / хьатӀаязле ☑️
#ингушетия #ингушскийязык
#скалка #бодкерчорг

Дlахо кӀезига говрий боларах лаьца дувцаргда вай. Из массехк тайпара хул, эрсийи ференгийи меттала «аллюр» оал цох. Хьалхара аллюр (говрий болар) да: гӀа бахар е лоацца «гӀа».

ГIа (эрс: Шаг) — эггара шортагIа дола говрий болар да. ГIа боахаш йодача хана говр хIара когах аргI-аргIах IогIерт.

@Ingush_Wikipedia
#ингушетия #ингушскийязык

Котнаькъан Чорий Мухьаммад (Магомед Чориевич Котиев; Мехмет Кетей) — Туркий Мехка ба́ха дӀабаха́ хиннача гӀалгӀаех ва. ТӀемахо, юкъарлен-политика болхло, хьехархо, публицист, таржамхо.

1911 шера Мяцхали (Мангал бетта) 1 дийнахьа Буро-КӀала гӀалгӀай халкъ вӀашагӀкхийтта хиннад. Дувца оттадаь хиннад хаттар: Наьсарен ши класс йола училищех йиъ класс а йолаш кхы а ференгийи немцийи метташ Ӏомадеш а йола училище хаьяр. Цига Котнаькъан Мухьаммада даьча кхайкарала цхьа да́къа хьабелгалду дӀахо:

Братья ингуши! Очнитесь, оглянитесь кругом, смотрите, какой широкой рекой течет жизнь по земле, как ничтожны те, что бездействуют! Жизнь только в борьбе, а сила — в знании. Пора нам стать в ряды цивилизованных народов. Пора смотреть вооруженным глазом на грустное положение нашей родины и нации! Пора разлучиться с предрассудками и худыми наклонностями. Пора перестать быть слепым орудием в руках эгоистов и фанатиков! Довольно лепетать под тяжелыми ударами слепой судьбы! Пойдемте на мирную культурную работу, побольше школ, побольше дела, меньше фраз и философии.

Покажем же своими работами культурным соседям, что мы не давали обет на вечный сон, что мы можем быть полезными гражданами своей родине и отечества. Да поможет нам Творец Всесильный в нашем святом стремлении!». .

@Ingush_Wikipedia / хьатӀаязле ☑️
#ингушетия #ингушскийязык
#ингуши #ingush #г1алг1ай
#Котнаькъан #Котиевы

Ассаламу Алейкум, са вежарий йижарий!

Марха къоабала хилда шун!
Хьийга хало маьлехьа язйойла! Дехка а даста а ер ха, ди юха маьрша доагIалда вайна, вай дерригаш могаши маьршеи долаш!

Укх бетта а цул хьалхагӀа а вай байначарна Дала гешт долда! Вай унахошта Дала моаршал лолда!

Дала вай массане Iамал а Iибадат а къоабалдаь дIаэцалда! Дала Ший къахетам баьчарех долда вай!

ЛоархIамца,
@Ingush_Wikipedia
#ингушетия #ингушскийязык
#рамадан #мархаш #мархаш2020

Фу я из хенапаст?

Хéнапаст, кхы а оалаш хул «Вараст»
(эрс: Бана́н, лат: Músa) — дукхача шерашка яхача баьца баьцовгӀай ваьр да Хенапаста (Банановые) яхача дезала чура. Эггара дукхагӀа хенапастий тайп-тайпара кепаш ЗӀилбухе-Малхбоален Азен тропикашка да, къаьстта Малайера гӀайрений цӀовна тӀа.

@Ingush_Wikipedia / хьатӀаязле ✅
#ингушетия #ингушскийязык

Хой шоана пасташ нарсий ваьрах йолга? ХӀаьта уж шаккхе ябакха (тыквенные) яхача баьцовгӀай дезалах я.

Ма дарра дèша: ГӀалгӀай Википеди мазаоагӀона тӀа (https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0).

@Ingush_Wikipedia / хьатӀаязле ☑️
#ингушетия #ингушскийязык

Тоачув, е Тоачо (да), дукхален таьрахье — Тоачош (эрс: Кали́на обыкнове́нная, Калина кра́сная; лат: Vibúrnum ópulus) — гӀаьнаш Ӏолегаш гаьн хьисапе баьцовгӀа, Тоачув(Viburnum) яхача ваьра кеп я.

Сомаш дуаш да. Коаст а сомаш а Ӏилман а халкъа а медицине пайда эцаш леладу.

Сурт: Тоачув, ДаьттагӀа, ГӀалгӀайче.
Астамиров Мухьаммад.
@Ingush_Wikipedia
#ингушетия #ингушскийязык

***
Укх вай лаьтта ди доагӀалда,
Цхьаннахьа а тӀема ала боацаш.
Деррига герзаш дӀадоахалда,
Бераш бойла дусургдоацаш.

Укх вай лаьтта маца хургда,
Деза дегаш къестаргдоацаш?
Маца моарой цӀаухаргба
Ах астагӀа, човнаш йоацаш?

ТӀом хьеберий ноаной беций,
ЦӀера духьала оарцагӀбала?
Цар мукъагӀа мегаргдеций,
Шоай къонгашка совца ала?

ТӀом хьеберий бераш деций,
Царга хӀана бахь цар бала?
Йийкха сигале хоза еций?
Сенна эш из тӀема ала?

Угурчиев Азамат-Гири.
@Ingush_Wikipedia
#ингушетия #ингушскийязык
#стихинаингушскомязыке

Мекъашкаш (эрс. Ленивцы; лат. Folivora) — царгаш йизза (бӀарчча) йоацача дакхадийнатий тоабан дийнаташ.

@Ingush_Wikipedia / хьатӀаязле ✅
#ингушетия #ингушскийязык

1921 шу. Хьалхашкахьа кӀай говра тӀа вагӀар гӀалгӀа ва (Бештой) Ӏабдул-Мажит Койдемир — Туркий мехка турпал, сурхо. Эллиной-туркий тӀема тӀа «Истикал Майдилг» яха Туркий мехка лакхегӀара совгӀат денна хиннад Абдул-Мажита́. Цун да́ Бештой ГӀойтамар-Хьаж Наьсар-Кертера дӀаваха́ хиннав Туркий мехка.

@Ingush_Wikipedia
#ингушетия #ингушскийязык #ингушскиемухаджиры #ингушскаядиаспора #гӀалгӀаймухажираш

Кхоана, Дала аьннадале, Мархий бетта цхьоалагӀа ди да! Тахан тоба кердадаьккхача бакъахьа да. Хоастам ба Далла вай укх мархий бетта нийсденна. Хила ма деззара марха кхаба а, кхы мел дола фаразаш а суннаташ а кхоачашде Дала иман, нидз, аьттув а лолба вайна.

@ingush_wikipedia 🇸🇦

#ингушетия #ингушскийязык #ингуши #мархийбутт #рамадан #рамадан2024