"Kitob bilan do‘st bo‘lganlargina sening chin do‘sting bo‘la oladi."

Chunki:

Kitob — senga yolg‘onda emas, haqiqatda hamrohlik qiladi
U sening fikringni o‘stiradi, qalbingni tozalaydi
Qachon ochsang — jim turmaydi, gapiradi
Har doim sen bilan, har doim foydali
Sen ham kitob bilan do‘stlash. Hayoting o‘zgaradi.

@kitob_bilann - har sahifada oʻzgarish bor!

Ощик калблар

Жуда ҳам иссиқ, қиз утирган урнидан турди. Келинлик либосида утирган қиз қоли билан юзини елпий бошлади.

Эшик очилганча узидан икки баро бар катта гавда эгаси кирди.

-Бу ҳазилми? Ҳайрон қаради эшикдан кирган йигитга қиз

-Йоқ қумурска, бу ҳазил эмас. Одатий жиддийлигини йоқотмаган ҳолда жавоб қилди йигит.

-Амаки узинг тенгига уйлансанг улармидинг? Айтганчи сен тенггиларни фарзанди мен билан тенг болса керак.

-Асабимни бузма қумурсқа, 35 ёш қари дегани эмас.

-Ёшмисиз амаки? Хахахахаха кечирасан кулгудан тохтай олмаябман.

- 1-курснинг энг куйдурги қизи, 18 ёшсан хурмат қилсанг боларди.

-Амаки, бу ер жуда ҳам иссиқ. Бошидаги ромолни ечганча койлак ипларига қол урди қиз.

-Нега анқаясан? Одам кормаганмисан? Қорқслик ила ишида давом этди қиз.

-Нега айнан сен телбага уйлантиришди? Йигит қизга жаҳл билан яқинлашди

ҚАЧОН ШУКР ҚИЛАСАН?

– Оилали киши билан ўтириб қолдим, у завқ шавқ билан оила қурмаган пайтдаги ҳолатини гапириб берди.

– Оила қурмаган киши билан ўтириб қолдим, у оилалилар ҳаётини ҳасад қилиб гапирди.

– Бадавлат одам билан гаплашиб қолдим, у завқ шавқ билан оддий ва соддадил одамлар ҳақида гапирди.

– Камбағаллар билан гаплашиб қолдим, улар камбағалликларидан нолиб, бойликка ошиқ эканларини айтдилар.

– Зиёли киши билан гаплашдим, у жоҳиллик ҳукмрон сурган даврдаги илмдан шикоят қилиб қолди.

– Жоҳил кимса билан гаплашдим, у илмга эриша олмаганидан шикоят қилар эди.

– Қария билан гаплашдим, у ёшлик пайтини орзу қилиб гапирарди.

– Ёш бола билан гаплашдим, у қачон сизлар каби катта бўламан, дер эди.

Кейин ўзим якка ўтириб, ўзимга ўзим булар ҳақида гапирдим. Шунда нафсим менга уларни барчалари бахтли, аммо уларда розилик етишмайди, деб айтди.

Тўй. Бегонаники эмас, якка-ю-ягона укасининг тўйи. Даврага гир айланиб рақсга тушаётган аёлларнинг барчаси ҳозир мода бўлган ўша бинафша рангли, бежирим қип-қизил гулли матодан бир хил қилиб кўйлак тикдиришган. Бу тасодиф эмас. Аёлларнинг бари ёлғиз ўғилнинг никоҳ тўйига қандай кийинишни камида икки ой олдин режалаштиришган. Ёши элликка яқинлашиб қолган опаси хам, аммасининг ҳар иккала қизи хам, амакисининг ҳабашдек қоп-қора хотини хам, хаттоки “Келиб-келиб чўпонга хам тегасанми?!” деб устидан кулиб юргани тоғасининг қизи хам бинафша ранг матога ўралиб, даврани гир айланишяпди. Фақат угина давранинг кўримсиз бир бурчагида, одамлардан панада, қайта-қайта ювилаверганидан рангги ўчиб кетган кўйлагининг этагини ғижимлаганча лабларини тишлаб йиғидан ўзини тийиб турибди. Нега? Нега энди хамма кийган кўйлакни у киймаслиги керак экан? Нега энди ёлғиз укасининг тўйига жулдурвақи увадага ўраниб юриши керак экан?! Шу хам адолатданми?!

Аёл ёстиқни жиққа хўл қилган кўзёшлари сабабли уйқудан уйғониб кетар экан, унга терс бурилиб, қулоқни қоматга келтургудек хуррак отаётган эрига нафрат кўзлари билан боқди. Бу гўрсўхтадан кўйлакка деб пул ундириш амри-маҳол эканлигини яхши билгани учун хам тезроқ харакат қилмаса кўрган туши ўнгидан келиб, икки хафтадан сўнг бўладиган якка-ю-ягона укасининг тўйига увадага ўралиб боришга тўғри келишини яхши англади. Ўша кеча эридан қандай қилиб пул ундиришни ўйлаб, ухламасдан тонг оттирди ...

- Эй

- Нима?

- Сиздан бир илтимосим бор

- Гапир

- Ҳалиги ... кейинги ҳафта ...

Аёл гапини тугатмасиданоқ нонушта қилиб ўтирган кенжаси пиёладаги қайноқ чойни дадасининг тиззасига тўкиб юборди. Тиззаси куйганига чидай олмай ўрнидан сапчиб турган эр эса ўғлига сўкинар экан, қўлидаги қошиқни еб ўтирган маставасининг ичига қаратиб отди. Косага зарб билан келиб урилган қошиқ унинг ичидаги маставани аёлнинг юзига сачратди. Эр нонуштага қайтиб ўтирмади. Сўкинган-ча уст-бошини алиштириб, ишига жўнади ...

Аёлни эридан пул ундуриши учун қулай бўлган кейинги галги фурсат тўрт кундан сўнг келди. Вақт шиддат билан ўтиб борар, тезроқ ундан пул ундириб, орзу қилинган матони сотиб олиш ва уни бежирим кўйлак қилиб тиктириши учун жуда кам вақт қолганди. Шу сабабли қўлида бир дунё ключларни ушлаб, машина остига кириб уни тузатишга уринаётган эрига ёрдамлашаётган аёл ҳозир сўраш учун айни пайти эканлигини билиб, секингина гап бошлади:

- Эй

- Нима?

- Сизга бир гапим бор

- Гапир

- Ҳалиги ...

Шу пайт машина остида ниманидир қарсиллаб сингани ва эрининг “Онангни ...” деб сўккани эшитилди. Жон ҳолатда машина остига эгилиб қараган аёл эрининг бармоқлари қисилиб қолганлигини кўрди. Эр эса икки темир орасига қисилиб қолган бармоқларини тортиб олар экан, қон йиғилиб қорая бошлаган бармоқларининг аламини хотинидан олди:

- Тур йўқол олдимдан палакат! ...

Орадан яна уч кун ўтди. Тўйга роппа-роса бир ҳафта қолди. Тикувчи кўйлакни уч кунда тикиб беришини инобатга олинса, унинг ихтиёрида фақатгина уч кун қолган эди холос. Шу уч кун ичида ё ўша матони сотиб олади, ёки тўйга бормайди! Эски кўйлак билан тўйга бориб шарманда бўлганидан кўра “қаттиқ мазам қочди” деб кўрпа-тўшак қилиб ўраниб ётгани яхши!

Аммо бу сафар гапни эр бошлади. У хотинини бир неча кундан бери қовоқ уюб юрганлигини сезиб, ундан бунинг сабабини сўради:

- Ҳа, яна нима бўлди?!

- Нима бўпди?!

- Нега қовоғинг очилмайди?

Эрининг бу саволидан сўнг аёлнинг қалбида умид учқунлади. Ҳозир пул сўрашнинг айни пайти эди.

- Ҳалиги ... Укамнинг тўйига янги кўйлак тикдирмоқчи эдим.

- Хўш?

- Шунга янги чиққан матодан сотиб олмоқчиман

- Шунга шунчами? Ана, онам берган сандиқни ковла! У ерда йўқ матонинг ўзи йўқ! Онам сенга бериш учун бутун бозорни кўчириб, шу сандиқнинг ичига тиққан. Унинг ичидан арзигулик мато чиқиб қолар ахир. Ундан ўзингга ёққан матони танлаб олгин-да, эртадан кейин бўладиган туғилган кунингга чиройли бир кўйлак тикдир. Сенга қараб бир кўзим қувнасин!, - деб “хо-хо”лаб кулди эр.

“Кўзинг қувнамай ўл!” деб ичида қарғанди аёл. Эри мақтаган, қайнонаси томонидан “Камроқ нарса кетади” деб атай кичкинасидан танланган ўша гугурт қутичасидек катталикдаги сандиқчанинг ярми тўртта жун пайпоқ билан, қолаган ярми эса қайнотасининг ҳиммати ортидан “Тахтапичин” билан тўлдирилиб бериб юборилганлигини ўйлаганда дугоналарининг олдида нақадар шарманда бўлганлиги ҳалигача эсидан чиқмайди. Шунинг учун хам бу “гугурт қути”ни ковлашдан фойда йўқ эди...

Туғулган куни. Аёлнинг сўнгги умиди мана шу кундан. Аммо аксига олгандек ўша куни эри ишдан жуда кеч қайтди. Эрининг қўлидаги пакетга умид билан термулиб турган аёлнинг орзуси зум ўтмай чилпарчин бўлди. Пакетдан тўрт кило думба аралаш гўшт чиқди.

- Хотинжон, мана сенга совғани додаси! Қани бўлақол, пиёз қўшиб қип-қизартириб қовургин. Туғилган кунингни би-и-и-р байрам қилайлик, - деди эр тиржайиб.

Аёл эса хатто туғулган кунида хам ошхонадаги сассиқ тутунга кўмилиб гўшт қовуришини, кўзини ачиштириб пиёз тўғрашини, устига хом пиёз сепилган гўштни лабининг четидан ёғ оқизиб пишиллаган-ча ейдиган ва қоронғу тушгач ўзига канадек ёпишиб, пиёз аралашган сўлагини бўйнига сувайдиган жирканч эрини ўйлаб, “Байрам қилмай ўл!” деб қарғанди ...

Туғулган куннинг эртаси. Тўйга атига тўрт кун қолганди. Аёлнинг ота-онаси аллақачон уни чақириб келишга одам юбора бошлаган, аёл эса кўрпа-тўшак қилиб ётиб олишга ҳозирлик кўраётганди. Шундай ўйда хамма нарсадан умидини узган аёл бошини қуйи солиб эрталабки нонуштага ўтирар экан, бу сафар эрини нонуштага чақиришни хам ҳоҳламади.

Шу пайт хеч кутилмаганда аёлнинг қўйнига бир нарса “тап” этиб тушди. Хотинининг қўйнига нарса ташлаган эр эса қовоқларини чимирган-ча дастурхон атрофига келиб ўтирди. Аёл кўзларига ишонмасди. Унинг эскирган кўйлагининг этагида худди ўзи орзу қилган мато кўзни олгудек бўлиб лов-лов ёниб турарди.

- Сен бир “сюрприз-пюрприз” деган нарсаниям билмайсан!, -деб ўпкалади эр, - бу бечора ўн кундан бери сандиқни ичида сени кутади! Мен хам бир жентелменларга ўхшаб туғилган кунингга кутилмаган совға қилмоқчи эдим-да. Яхшиям-ки куя қийталаб ташламапди!

Келишган, кўркам, юзидан нур ёғилиб, ўзидан жаннат ҳидларини таратиб турадиган эрининг гапларидан аёл қувониб кетди. Шу сабабли ўзини тия олмай қучоқламоқчи бўлиб унга ташланди. Аммо эр уни тўхтатиб қолар экан:

- Жиннимисан?! Болаларнинг олдига-я?, - деб койиди-да, гапининг ортидан секингина, - бу кеча бўлса, майли, -деб кулиб қўйди.

Аёл эса нон ивитилган шакар чойини хам унутиб, тикувчига югурди!

Эр-хотин орасидаги меҳрни боғлаш учун икки-уч метр матонинг ўзи етарли бўлди.

А. Омон. “Тўй кўйлаги”

@Hikoyalar

Ишонинг...

Қўлингиздан кетган бойликка, нарсаларга ачинманг, демак сизнинг насибангиз эмас экан...

Ҳаётингиздан чиқиб кетган ва чиқиб кетмоқчи бўлган инсонларни қайтаришга уринманг, демак ҳаётингизда ўз ролларини ижро этиб, бажариб бўлдилар..

Соғлиғингизга келган беморликдан кайғуга ботманг, демак Аллоҳ сизни севади, гунохларингизга каффорат бўлибди..

Йўқотганларимиз яхши эди, демак яратган унданда яхшисини беради, ишонинг...

Эьтибор...

Америкада электр стулга ўтирғизиб ўлдириш жазоси берилган бир жиноятчига ҳукм ижро этилишидан олдин сўнгги сўз берилди. У атрофга назар ташлади. Бир қанча кишилар унга қараб турибди. Қанчадан-қанча мухбирлар қўлларида қалам билан у айтадиган сўзни кутмоқда. Расмчилар эса тинмай суратга оляпти. Шунда маҳкум:
— Биласизми, агар мен болалигимда ҳозиргидек эътибор кўрганимда эди, жиноятчилар курсисида ўтирмаган бўлардим, — деди.

Fuqarolarning hayotini asrash maqsadida o‘z hayotini xavf ostiga qo‘yib, mardlik va fidoyilik ko‘rsatgan holda halok bo‘lgan Xo‘jaobod tumani IIB profilaktika inspektori katta leytenant Abdurasul Abduvaliyevning yorqin xotirasiga bag‘ishlanadi
———
Фуқароларнинг ҳаётини асраш мақсадида ўз ҳаётини хавф остига қўйиб, мардлик ва фидойилик кўрсатган ҳолда ҳалок бўлган Хўжаобод тумани ИИБ профилактика инспектори катта лейтенант Абдурасул Абдувалиевнинг ёрқин хотирасига бағишланади

Imkon.

Replay teamdan yangi video.

Бир одам доим жамоат намози учун масжидга борар эди. Аммо, кунларнинг бирида у жамоатга чиқмай қўйибди. Орадан бир икки ҳафта ўтгач масжид имоми ундан хабар олмоқчи бўлибди.

Ўша куни кун жуда совуқ бўлибди. Имом ҳалиги одамни уйида ёлғиз ёниб турган ўчоқ олдида ўтирганини кўрибди. У эса, имомнинг келганидан ҳайрон бўлса ҳам, ўрнидан туриб у билан саломлашибди ва уйига таклиф қилиб, ўчоқ олдида бирга ўтиришибди.

Имом унинг олдида сукут сақлаб, ҳеч нарса демабди. Иккаласи ҳам оғир сукунат ичра ўчоқдаги олов рақсини тамошо қилиб ўтирибди. Орадан бир неча вақт ўтгач имом ўчоқ қисқичини олиб зўр ёнаётган бир кўмир парчасини оловдан ажратиб, алоҳида жойга қўйибди. Сўнг, ўриндиққа суяниб, яна сукунатга берилибди.

Уй эгаси, алоҳида олиб қўйилган кўмир парчаси аста-секин сўнаётганини кўрибди, оз вақт ўтиб ўша олов парчапси умуман сўниб қолибди.

Уйга кирганидан бери бир оғиз сўз айтилмабди. Имом соатига қараб, кетиш вақти бўлганини билибди. У аста-секин ўрнидан турар экан, ўша сўниб қолган кўмир парчасини қайтадан олов ўртасига жойлаб қўйибди. Кўмир эса, бошқа ёнаётган кўмирлардан иссиқлик ва олов олиб қайта ёна бошлади...

Имом уйдан чиқиш учун эшик олдига келганида уй эгаси кўзларидаги ёшлари билан:
— Ташрифингиз учун ташаккур ва айниқса "оловли насиҳатингиз" учун миннатдорман. Эртадан бошлаб жамоат намозига қайта чиқишни бошлайман, — дебди.

Нобель мукофотининг пайдо бўлишига оддий газета мухбирининг хатоси туртки бўлгани ҳақида биласизми?

Швециялик машҳур олим Альфред Нобель 55 ёшга тўлганида Канн шаҳрида истиқомат қилаётган акаси Людвиг вафот этади. Швециялик газета мухбирларидан бири янглишиб, Альфред Нобель вафот этибди деб газетада эълон бериб юборади. Ўзи хақидаги таъзияномани ўқиган Альфред Нобель бутун ҳаёти ва фаолиятининг моҳиятини тушуниб етган экан. Чунки Швеция газеталарида - “Ажал савдогари, ажал ихтирочиси ўлди” деб ёзилганди. Бу нарса олимга қаттиқ таъсир қилади - "Ҳа, мана жамият мен хақимда қандай фикрларкан" деб хулоса қилганди олим.

Аслида Нобелнинг динамитдан ташқари яна 355 та кашфиёти ҳам бор эди, аммо айнан динамит ихтиросидан у жуда катта фойда кўрганди. Унинг вафот этган акаси Людвиг эса снаряд ишлаб чиқарадиган ва уни сотадиган савдогар эди.

Нобель ўзи ҳақидаги жамиятнинг фикрини бутунлай ўзгартиришга қарор қилиб, ўз васиятномасини қайтадан ёздиради.

1895 йил Париждаги Швед-Норвег клубида тузилган бу васият хатида Альфред Нобель ўзига тегишли 31 млн Швеция маркасини келажакдаги фан ва адабиёт намоёндаларига қолдирилган васиятнома пунктларида қуйидагича ёзилган эди:

- Мен Альфред Бернхард Нобель ақл-ҳушим жойида, танам соғлом ҳолда васият қиламан: Менинг васиятимни бажарувчи вакилларим ўлимимдан сўнг менга тегишли барча бойликларимни қимматбаҳо қоғоз пулларига айлантириб, фонд тузишларига буюраман. Ушбу фонддан келадиган фоиз фойдасини илм-фанда, адабиётда, инсониятга фойда келтирувчи шахсларга ҳар йили мукофот тарзида берилишини шарт қилиб белгилайман. Ушбу мукофот фондидан келадиган фоиз фойдасини беш қисмга ажратиб, бешта мукофот таъсис қилинишини буюраман.

1. Физика йўналишидаги оламшумул кашфиётга;

2. Кимё фани йўналишидаги оламшумул кашфиётга;

3. Физиология ва Медицина йўналишидаги оламшумул кашфиётга;

4. Башарият идеалларини тараннум қилувчи бадиий асар муаллифига, яъни адабиёт йўналишига;

5. Халқларнинг тинчлиги йўлида, уларнинг бирлашиши йўлида курашадиган, қулликни бартараф этадиган, армиялар сонини қисқартирадиган, урушларнинг олдини оладиган, тинчлик сулҳларини тузадиган инсонларга

ушбу мукофотнинг берилишини буюраман.

- Менинг яна бир тилагим бу мукофотлар ирқчилик, миллатчилик принципларидан холи бўлиши керак, ғолиблар қайси миллат, қайси ирқ вакили бўлишидан қатъи назар мукофотни олишини истайман ва васият қиламан.

Альфред Нобель вафотидан кейин унинг васиятига кўра ҳар йили оламшумул натижаларга эришган инсонлар ўз мукофотларини, яъни Нобель мукофотини олиб келмоқдалар.

Нобелнинг жуда кўп қариндошлари суд орқали ўз аждодларининг васиятини қайта кўриб чиқишга ҳаракат қилганлар, аммо барчаси судда ютқазганлар. Чунки Нобель бутун бойлигини қариндошларига эмас, башариятга бағишлаганди. Дунёдаги энг эътирофли мукофот ана шундай пайдо бўлган эди.

Йигирма йил аввал Якутия томонларга вахта билан ишга боргандим. Ишчилар учун мўлжалланган тураргоҳда, иккинчи қаватда яшардик. Биринчи қават эса буғубоқарлик билан шуғулланадиган ота-оналарнинг вақтинча қолдирилган фарзандлари учун приют эди. Бу болалар ота-оналари билан кўчиб юра олмасди, шу сабабли мавсум давомида шу ерда қолишарди. Ёшлари турлича: катталари мактабда ўқишса, кичикларига бир нафар энага қарарди.

Кечқурун, ишдан сўнг, бригададаги ишчилар бир бўлиб овқат тайёрлардик, турли ҳикоялардан сўзлаб, телевизор томоша қилардик.

Бир куни эшик секин қоқилди.

Очсам — уч ёшлар чамасидаги бир бола. Қора сочлари тўзғиган, кўзлари ичга ботган, бурнини тортиб турарди. Биз эса ўша куни иссиқ гречка билан тушёнка пиширгандик.

— Сенга овқат керакми? — дедим.

У бошини лиқиллатди-ю, тўғри столга ўтириб, бир зумда овқатни паққос туширди. Кейин эса келиб тиззамга чиқди ва уйқуга кетди.

Нима қилишни билмай қолдим... Кўтардим-да, энагага топширдим.

Мен ва хотинимнинг фарзанди йўқ — тақдиримиз шундай экан. Шунга кўнганмиз, бирга ёлғиз қариймиз, дердик.

Аммо ўша болани кўтариб борганимда юрагимда нимадир содир бўлди. Ҳовлим катта, иш бор, ҳаёт бор — аммо бола кулгуси йўқ...

Шундан кейин ҳар кеча ўша бола овқатга келадиган бўлди. Гапиришни билмасди — қўли билан турли ҳайвонларни кўрсатиб, уларга тақлид қилиб берарди. Ўзи куларди, бизларни ҳам кулдирарди.

Вахта тугади. Қайтиш керак. Ҳаммамиз нарсаларимизни йиғиштирганча, хонамизда ўтирардик.

Шунда эшик яна аста қоқилди — бизнинг дўстимиз кириб келди.

Мени қўли билан имлаб чақирди. Бордим. Чордоққа олиб чиқди. Бурчакдан, латтага ўралган бир нарсани чиқарди-да, чалишни бошлади.

Чолғу асбобидан ғалати товушлар чиқарди — гўё дарахт шивири, қушлар садоси, ёввойи шамолнинг увуллаши… У сибизға чалаётган эди. Шу йўл билан хайрлашарди.

* * *

Кейинги вахтани кутолмадим. Муддатдан аввал қўлимда турли ширинликлар ва ўйинчоқлар билан приютга бордим — бола йўқ эди.

Уч ёшга тўлган экан, болалар уйига ўтказишибди. Етим бўлиб қолган, ота-онаси тундрада беиз кетишган экан.

Жуда қаттиқ ғамга ботдим. Унга ўрганиб қолгандим.

Болалар уйига бордим.

Уни кўрганим ҳамоно — у мен томон югуриб келди. Қўлларини ёйганча, ўз тилида нималарнидир гапирганча.

Шу пайт ич-ичимдан қатъий қарор чиқардим:

— Бу бола — менинг фарзандим! Уни олиб кетаман. Парваришлайман. Севаман.

Ишни тугатмадим, рухсат сўраганимча хотиним олдига бордим. Бўлган барча гапларни сўзлаб бердим. Унга кўп нарса тушунтиришим шарт эмасди. Жисмонан ҳам, руҳан ҳам тайёр экан. Бирга бордик, танишдик.

Қандай қилиб расмийлаштириб олганимни гапириб ўтирмайман.

Бироқ қайтганимизда боламизни қўлимиздан ушлаб келаётгандик.

Исми — Толлуман, ёқутчада “қўрқмас” дегани.

Биз эса уни Толя деб атаймиз.

Толюша — фарзандимиз, бахтимиз!

©️ Юрий Рубцов

©️ Сарвар Раҳимий таржимаси

ИБРАТЛИ ҲАЁТ ҲИКОЯСИ

Ёш бир йигит яхши тикувчи экан. Унинг битта тикув машинаси ва жуда кичик дўкони бор эди. У туну-кун меҳнат қилар аммо, жуда озгина пул ишлар экан. Совуқ қиш кечаларининг бирида дўконини ёпишга шошган пайтида электр иситгичини ўчиришни унутибди. Ундан чиққан ёнғин фалокатга айланибди. Энди унинг дўкони, на иши, на пули қолибди.

Бечора роса иш қидирибди, аммо тополмабди... Юк кўтарибди, идиш ювибди, аммо барибир уй ижарасига етгулик пул йўқ эди. Охири уй эгасининг ҳам сабри тугабди ва биттагина чемодани билан кўчага хайдабди.

Қиш, ҳаво эса жуда совуқ экан. у шаҳар четидаги ташландиқ боғда тунай бошлабди.
Бир куни тонгда иш қидиришга кучи қолмаганини ҳис қилибди. Очлик ва совуқдан заифлашган ҳолда ўриндиқда ўтирганида, катта бир машина ёнига келиб тўхтабди. Орқа эшикни очишга уринган ҳайдовчини четга суриб, машинадан чиққан қария "Мени ёлғиз қолдиринг, боғда бироз юрсам балки ғазабим босилар", деб ғижинибди.

Кўринишидан ўта бой экани сезилиб турган қария бир неча қадам юриб, усти-баши ғариб, титраётган тикувчини кўрибди. Тикувчи эса унинг палтосини диққат билан томоша қилаётган экан. Қария янаям ғазабланибди.
Аммо унинг уст-бошига қараб " бечора йигит совқотяпти шекилли, унга қандай ёрдам беришим мумкин?" деб ўйлабди.

Аммо тикувчини палтонинг иссиқлиги эмас, унинг сифати, матосининг қалинлиги ва эгасига умуман мос келмаслиги ўйлантириб қўйганди. Тикувчининг бу қарашини пайқаган қария унга яқинлашибди.

— "Эй болам, бундай совуқда музлаб қолибсанку. Истасанг, палтомни сенга бераман " дебди.
Шунда тикувчи:

— "Йўқ, раҳмат. Мен фақат бу палто сизга мос келмаслигини ўйлаётгандим. Матоси жуда қалин ва сизга семиз кўриниш бераяпти", деб жавоб берибди.

Қария бу гапни эшитиб жуда таъсирланибди. Чунки ўзи ҳам эгнидаги палтосини ярашмаслигини билар экан.

— Совуқдан титраб турганда эътибор берган нарсангни қара-дебди.

Тикувчи эса:

— "Мен тикувчиман", деб жавоб берибди.

Шунда қария:
— "Мен билан юр, йўлда сенинг ҳаёт ҳикоянгни эшитаман", деб уни машинасига таклиф қилибди.

Бу учрашув тикувчининг ҳаётидаги бурилиш нуқтаси бўлибди. Бу қадар иқтидорли инсоннинг ишсиз ва уйсиз қолиши қариянинг кўнглини оғритибди. Шунинг учун у тикувчига дўкон очиши учун етарлича пул берибди. Эвазига фақат битта шарт қўйибди — унинг кийимларини фақат шу йигит тикиши керак экан.

Ёш тикувчи яна ўз ишига қайтгани учун жон-жаҳди билан ишлай бошлабди. Қария эса уни бойлар билан таништириб, янги буюртмалар олишига ёрдам берибди. Кичик дўкон аввал катта мода уйига айланибди, кейинчалик кўплаб машҳур брендлар учун ишлаб чиқара бошлабди. Энди у “машҳур тадбиркор” сифатида тилга олина бошлабди.

Бир куни қария уни кўргани келибди. Тикувчи эса хорижда жуда катта битим имзолаш учун учоққа шошаётган экан. Бироз суҳбатлашганларидан кейин қария бирдан ўзини ёмон ҳис қилибди — юрагини ушлаб ерга ўтириб қолибди.
Одамлар дарҳол тез ёрдам чақириб, уни шифохонага ётқизишибди.

Янги бой эса ўша катта битимни қўлдан бой бермаслик учун аэропортга шошиб кетибди. Қарияни шифохонага олиб бормапти. Бирор марта хабар ҳам олмапти.

Қария инфарктни енгиб ўтган бўлса-да, шифохонада узоқ ётишга мажбур бўлибди. У бирор марта телефон қилиб ҳолини сўрамаган тикувчини кутар экан. Аммо тикувчи кўпроқ пул топиш умидида у ер-бу ерда югуравериб, қарияни кўришга фурсат тополмабди.

Вақт ўтибди...
Тикувчининг иши яна орқага кета бошлабди. Завод-фабрикаларини ёпишга мажбур бўлибди. Охири аянчли бўлибди. Қўлида фақат кичкина дўконча қолибди. Энди у ҳаётда қаерда хато қилганини билиш учун қариянинг олдига борибди.

Қария ундан жуда ранжиган бўлсада қабул қилибди ва ортиқча мулозаматларсиз ибратли бир ҳикоя бошлабди;

-Бир вақтлар ўта камбағал ўтинчи бўлган экан. У ўрмондаги бир кулбада яшар, дарахт кесиб рўзғор тебратар экан. Бир куни унинг кулбасида ёнғин чиқибди ва бутун ўрмон ёнғиндан зарар кўрибди. Шу сабабли одамлар унга иш бермай қўйишибди. Шунда у кичик бўғчасини елкасига ташлаб, эшагига миниб боши оққан томонга равона бўлибди.

Ўрмондан чиқишда дарахтлар орасида кимдир унга мурожаат қилганини эшитибди.
У ёқ бу ёққа аланглаб разм солса гапираётган булбул экан.
Булбул унга:
— Аҳволингга жуда афсусдаман. Раҳмим келяпти. Шунинг учун сенга бир сеҳр кўрсатаман. Эшагинг ханграмай, чиройли овозда қўшиқ айтадиган бўлади.Сен у билан томошалар кўрсатиб, кўп пул топасан, — дебди.

Булбул алдамабди.
Ростдан ҳам эшаги чиройли қўшиқлар айта бошлабди. Ўтинчи шундан кейин шаҳардан шаҳарга, қишлоқдан қишлоққа юриб, эшагини куйлатиб, машҳур ва бой бўлиб кетибди.

Бир куни у ва эшагини катта бир тадбирга таклиф этишибди. Улар ўша ўрмондан кесиб ўтишлари керак эди. Ўрмон сўқмоғида булбулнинг ёрдам сўраётган товушини эшитибди. Қараса, мушук уни тутган ва емоқчи экан. Бир лаҳза тўхтаб, ёрдам бермоқчи бўлибди.. Аммо тадбирга кечикишини ўйлаб шаштидан воз кечибди.

Томоша бошланибди. Саҳнага чиққан ўтинчи виқор билан эшагига қўшиқ айтишни буюрибди. Эшаги эса хушовозда қўшиқ куйлаш ўрнига, баланд овозда ўта хунук ханграй бошлабди. Тадбирга келган тумонат томошабин уни фирибгарликда айблаб, ўласи қилиб уришибди

Ўшанда ўтинчи, булбул ўлгач, сеҳр ҳам ғойиб бўлганини тушунибди.

Бой қария ношуд тикувчига қараб хўрсинибди;

— Мен сенинг булбулинг эдим. Сен эса мени ўлдирдинг. Шунинг учун ҳам сеҳр йўқолди- дебди.

Ҳикояни тинглаган тикувчининг кўз ёши дарё бўлибди. Бироқ , энди жудаям кеч эди. У бошини кўтаролмай
жимгина чиқиб кетибди.

Турк тилидан таржимон Муаззам Иброҳимова

Yoshligingizga qaytib qolganingizda o'zingizga qanday maslaxat berar edingiz ?

Bu o'yinda g'oliblar bo'lmaydi..

Onam... indamaysiz-a?

Ривоят қилинишича, бир киши хакимлардан бирининг ҳузурига келиб:
- Хазрат, менинг бир ўғлим ва бир қизим бор. Улардан ҳар иккисини ўқитишга қурбим етмайди, фақатгина биттасини ўқитишга имконим бор, қайси бирини ўқитай? - деб сўрабди.

Шунда хаким зот:
- Қизингни ўқит, чунки у келажакда фарзанд тарбия қилади. Агар ўғлингни ўқитсанг, бир кишини ўқитган бўласан, аммо қизингни ўқитсанг, бутун бир жамиятни ўқитган бўласан, - деб жавоб берган экан.

ОТА  ВА  УНИНГ  ҚИЗЛАРИ

Фарзандларимга нима иш қилишимни айтмаганман. Мени деб уялишларини истамайман. Кичик қизим нима иш қилишимини сўраганда, оддий ишчиман қизалоғим, дердим. Уйга қайтиш олдидан кўчадаги умумий ҳаммомда ювиниб, кейин борардим. Токи улар менинг нима иш қилишимни сезмасинлар.

Ҳамма қизларимни мактабга юборишни, уларнинг таълим олишларини, келажакда инсонлар олдида азиз ва ҳурматли шахс бўлиб етишишларини хоҳладим. Уларга бирор киши менга қилганидек муомала қилмаслигини, паст назар билан қармаслигини истадим. Одамлар мени менсимасликка ўрганиб ҳам қолишган.

Топадиган ҳамма пулларимни қизимни ўқитиш учун йиғиб қўйдим. Ҳеч қачон ўзимга янги кўйлак сотиб олмадим. Бунинг ўрнига фарзандларимга китоблар олиб бердим.

“Эҳтиром”. Мана шу мен орзу қилган нарсадир. Ҳа, мен кўча тозаловчи бўлиб ишлайман.

Ўтган куни қизимнинг ўқишига пул топшириш вақти эди. Аммо мен керакли пулни тополмадим. Ўша куни қўлим ишга бормади. Ишлолмай, кўз ёшимни яширишга уриниб, ахлат қутиси ёнига ўтирдим. Ҳамкасбларим менинг аҳволимни кўришди, аммо ёнимга кела олишмас, бирорталари мен билан гаплашишга ботинишолмасди. Қизимнинг ўқишни давом эттириш орзуси рўёбга чиқмади. Жуда сиқилдим, ичим эзилди. Бугун уйга борганда қизим билан қандай кўришишимни, агар у мендан пул ҳақида сўраса, нима деб жавоб беришимни билмайман.

Мен фақир оилада туғилганман. Бугун ишдан сўнг ҳамкасбларим ёнимга ўтиришди-да, “Бизни ўзингга дўст деб биласанми?” деб сўрашди. Ҳали жавоб беришга улгурмасимдан барчалари бугун олган иш ҳақларини менга узатишди.

Пулларни олишдан бош тортдим. Шунда улар “Биз нари борса бир оз оч қолармиз. Аммо қизинг албатта ўқиши керак!” дейишди. Бу гапларини эшитиб ўзимни тута олмай йиғлаб юбордим. Шу куни ҳаммомга ҳам кирмай уйга бордим. Ҳамма ёғим кир эди.

Бугун эса... Қизларимдан бири университетни тугатиш арафасида. Қизларим мени кўча тозалаш ишига юборишмади. Катта қизим университет қошидаги бир бўлимда ишлайди. Қолган учтаси эса университетнинг имтиёзли стипендиясини олишади.

Гоҳида катта қизим олдин ишлаган жойимга мени олиб боради. Борганимиздан сўнг ўша ерда ҳалиям меҳнат қилаётган ҳаммкасбларимга овқат улашиб келамиз.

Бир куни ўша ердаги ҳамкасбларимдан бири кулиб туриб қизимга бир савол берди: “Нега бизга доим овқат олиб келасан?”

Қизалоғим уларга шундай жавоб берди: “Мен бу мартабага эришишим учун сизлар ҳаммангиз бир муддат оч қолгансизлар. Шу боис Аллоҳ таолога дуо қилинглар, У Зот менга сизларга ҳар куни овқат олиб келишимни насиб этсин!”

Ҳа, бугун мен ўзимни фақир ҳисобламайман. Қандай қилиб фақир бўлайин, ахир Роббим менга шундай қизларни ато этган-ку!

@Hikoyalar