🔹در تاریخ و فرهنگ بومیان زاگرس نیز از دیرباز نوروز از همان شأن و جایگاه و جلوه‌ها و آداب و رسومی برخوردار بود که نظیر آن را کمابیش در دیگر جوامع و فرهنگ‌های ایرانی نیز می‌توان یافت. تاملی بر روی عید نوروز و جایگاه آن در برخی از گاه‌شماری‌‌های محلی زاگرس‌نشینان (از جمله گاه‌شماری قدیم لکی)

🔹در گاه‌شماری لکی ارائه شدهِ توسط دکتر داوود داودی (که در پرونده‌ی ثبت ملی دانش گاه‌شماری و ستاره‌شناسی لکی درج شده است)، چهارفصل سال لکی تفاوت‌های عمده‌ای با تقویم جلالی و دیگر گاه‌شماری‌های ایرانی دارد. نخستین کارکرد و ویژگی این گاه‌شماری تطابق و سازگاری آن با تغییرات فصلی اکوسیستم زاگرس و سبک معیشت و بقا و نظم زندگانی بومیان این ناحیه است. بر اساس این گاه‌شماری سال خورشیدی لکی دارای ۱۲ ماه و ۳۶۰ روز رسمی و ۵ روز «خمسه‌ی مسترقه» است که در زبان لکی «پنجه دوزه» (پنجه دزده) نامیده می‌شد. فصل بهار در این گاه‌شماری با ماه «خاکه لیه» آغاز می‌شود که تقریباً از بهمن‌ماه آغاز شده و با فرارسیدن ماه «میریون» پایان می‌یابد.

🔹به این ترتیب نظم کل گاه‌شماری لکی (به استثنای پنجه دوزه) مرکب از چهار فصل ۹۰ روزه است که حدود ۴۵ روز زودتر از سال خورشیدی آغاز می‌شود. بر این اساس اعتدال ربیعی (حلول برج حمل)، از اول سال خورشیدی به وسط بهار (یعنی«مونگ عید» در گاه‌شماری لکی) منتقل می‌شود. زمان وقوع اعتدال پاییزی هم به‌جای آن که طبق تقویم جلالی ۱۶ مهرماه رخ دهد، در نیمه‌ی فصل پاییز (اواسط ماه «گاکور» لکی) وقوع می‌یابد. باید دانست این جابه‌جایی‌های زمانی در گاه‌شماری‌های محلی نه از رویِ ذوق و پسند بومیان زاگرس، بلکه مبتنی بر تغییرات فصلی اکوسیستم زاگرس بود. بدیهی است تغییرات ناشی از این گاه‌شماری امری صوری و برخاسته از ضرورت‌های جغرافیای طبیعی این ناحیه بود. به این معنا زمان حلول برج حمل (اول فروردین در تقویم رسمی) همواره با نیمه‌ی بهار لکی (یعنی حدود چهل و پنجمین روز بهار لکی) و اعتدال پاییزی (اوایل مهرماه) نیز با نیمه‌ی پاییز لکی (حدود چهل و پنجمین روز پاییز لکی) مقارن می‌شد.

🔹برای بومیان این گاه‌شماری علاوه بر تعیین زمان تحویل سال خورشیدی(جشن نوروز) مبنای اصلی تشخیص و محاسبه‌ی رخ‌دادهای دیگری چون آغاز فصل چرا، زمان کوچ عشایر بومی، محاسبه‌ی فصل برداشت محصول، زمان سال‌گردانی رمه‌پروران(میریون)، زمان بذرافشانی و بسیاری دیگر از تغییرات انسان- بوم‌شناختی ناحیه‌ی زاگرس بود.
به این معنا گاه‌شماری‌های محلی بومیان زاگرس (از جمله گاه‌شماری مورد بحث)، دخل و تصرفی در طبیعت یا مبانی محاسباتی مندرج در تقویم جلالی ایجاد نمی‌کرد، تنها مبنای محاسبات جا‌به‌جا می‌شد و روشن است که این تغییرات محاسباتی سازگاری بیش‌تری با زیست‌بوم زاگرس و طبیعت چهارفصل آن داشت.در این گاه‌شماری هم نوروز یادمان تقویمی مشخصی برای بزرگداشت زندگی و «تجدید و احیای همه چیز» بود.

🔹یادمان و آیینی که جامعه، فرهنگ، انسان، و شیوه‌های بقای او (به منزله‌ی عالم صغیر) با نظم کیهانی حاکم بر اکوسیستم، تغییرات فصلی، و کل کائنات (عالم کبیر) هم‌سو و هم‌راستا می‌شد.

#ایران #لکستان #گاهشماری #تقویم_لکی #دکتر_داود_داودی #زبان_لکی


کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

از یکم تا پانزدهم #گاکور شامل تاوسون نواینه و از غروب پانزدهم تا غروب سی ام گاکور شامل تاسون دوماینه می باشد

#گاهشماری
#تقویم_لکی
#صوتانه_خیر

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

#گاهشماری_لکی
#تقویم_لکی

آغاز چله گوجر (کوچک)تاوسون که مدت آن ۲۰شب است:از غروب ۷مونگ مردال تا غروب ۲۷مونگ مردال ادامه دارد.

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak