🎙 دوباره شکدم

🔹در قسمت ۲۲۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه کمی مفصل درباره «مکانیزم ماشه» صحبت کرده‌ایم، عبارتی که این روزها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

🔹بعد از حدود چهار سال، باز هم ادعاها درباره کاترین شکدم بالا گرفته است. بخش زیادی از این ادعاها را قبلا بررسی کرده بودیم. در این قسمت به یادآوری برخی از نتایج بررسی‌های قبلی و توضیح ادعاهای جدید پرداخته‌ایم.

🔹هفته قبل گزارش جدید فکت‌نامه با عنوان «الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل» منتشر شد که در این اپیزود درباره آن صحبت می‌کنیم. در ادامه نیز مقاله فکت‌نامه به زبان انگلیسی درباره جنگ ۱۲ روزه و هوش مصنوعی را کمی شرح می‌دهیم.

🔹ادعای نادرست گم شدن یک بمب‌افکن B2 آمریکا و همچنین ادعاها درباره کشته شدن یک افسر پدافند هوایی ایران بعد از انهدام یک اف۱۶ اسرائيل، سوژه‌های دیگر این قسمت هستند.

🔹پخش یک تصویر دستکاری‌شده از برنامه‌ای تلویزیونی به عنوان یک سند جنگی و توضیح صداوسیما در این رابطه، موضوع بعدی این اپیزود است.

🔹در بخش پایانی مرور فکت‌چک‌ها نیز درباره پرونده سما جهانباز، دختری که از سه سال قبل در شیراز ناپدید شده است، کمی صحبت کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

📝 از کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال و تصویب اینترنت طبقاتی چه می‌دانیم؟

🔹شورای عالی فضای مجازی، آئین‌نامه اجرایی کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال را تصویب کرد. اینطور اعلام شده که هدف آن، تسهیل دسترسی اینترنتی برخی شرکت‌ها از طریق IPهای باز است.

🔹سید امیر سیاح، معاون مرکز ملی فضای مجازی، اعلام کرد دسترسی آزمایشی به اینترنت آزاد برای برخی شرکت‌ها فعال شده است.

🔹همزمان، سخنگوی دولت از اعطای «اینترنت آزادتر» به خبرنگاران سخن گفت؛ اقدامی که عملاً مفهوم «اینترنت طبقاتی» را تأیید می‌کند.

🔹در کمیته تسهیل، ۷ نفر شامل رییس مرکز ملی فضای مجازی، نماینده سران قوا و وزیر اطلاعات و فرمانده سپاه و فراجا درباره بازشدن IP شرکت‌های متقاضی تصمیم می‌گیرند.

🔹اینترنت طبقاتی نوعی تفکیک سطح دسترسی اینترنتی بر اساس هویت، شغل یا وابستگی سازمانی کاربران است.

🔹این ساختار از طریق IPهای لیست سفید و مسیرهای مسدودنشده پیاده می‌شود و اصل بی‌طرفی شبکه را نقض می‌کند.

🔹دولت تلاش کرده با انکار لفظ «اینترنت طبقاتی»، پیامدهای اجتماعی آن را مدیریت کند، اما اظهارات رسمی با واقعیت فنی و اجرایی در تضاد است.

🔹نهادهای تحت نظر رهبری مانند شورای عالی فضای مجازی، سپاه و دستگاه قضایی نقش اصلی را در طراحی و اجرای این ساختار تبعیض‌آمیز دارند.

🔹تجربه‌های گذشته (طرح گشایش، اینترنت اساتید، VPN قانونی و…) نشان می‌دهد این تفکیک موقتی نیست، بلکه روندی نهادینه‌شده در حکمرانی دیجیتال ایران است.

🔹سیاست فعلی با شعار «عدالت دیجیتال» پیش می‌رود، اما در عمل، اینترنت به امتیازی برای اقلیت تبدیل شده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره رهاسازی آب زاینده رود در نتیجه بمباران تاسیسات هسته‌ای نطنز

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که پس از بمباران تاسیسات هسته‌ای نطنز، ۴۰ میلیون متر مکعب آب به زاینده‌رود بازگشته و این نشان می‌دهد که خشکسالی وجود نداشته و آب این رودخانه پیش‌تر برای تأسیسات هسته‌ای مصرف می‌شد.

🔹اساسا فرآیند غنی‌سازی اورانیوم با استفاده از سانتریفیوژ گازی، یک فرآیند «خشک» محسوب می‌شود و به آب زیادی نیاز ندارد.

🔹اگرچه این تأسیسات برای خنک‌سازی سانتریفیوژها و مصارف عمومی خود به مقداری آب نیاز دارد، اما طبق تخمین‌ها، مصرف سالانه آن حدود ۱.۲ میلیون متر مکعب است؛ عددی بسیار ناچیز در مقایسه با صنایع واقعاً آب‌بر مانند فولاد اصفهان که مصرفی بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون متر مکعب در سال دارند.

🔹همچنین ادعا شده که رهاسازی ۴۰ میلیون متر مکعب آب، نشانه نبود خشکسالی است. ظرفیت کامل سد زاینده‌رود حدود ۱.۴ میلیارد متر مکعب است و این مقدار تنها ۲.۸ درصد کل ظرفیت سد را شامل می‌شود؛ رقمی که هیچ تاثیر معناداری بر جریان رودخانه یا معیارهای علمی خشکسالی و ترسالی ندارد.

🔹با توجه به حساسیت‌های امنیتی، اطلاعات دقیقی از منابع تامین آب تاسیسات هسته‌ای نطنز در دست نیست، اما به‌واسطه موقعیت جغرافیایی این مرکز، احتمال می‌رود آب مورد نیاز آن از چاه‌های عمیق اطراف و منابع سطحی کوه‌های کرکس تأمین شود؛ نه زاینده‌رود.

🔹در نهایت، بر اساس گزارش‌های رسمی، خروجی سد زاینده‌رود در تاریخ دهم تیرماه برای آبیاری باغات افزایش یافته است. این نوع رهاسازی در ماه تیر در سال‌های خشکسالی نیز سابقه داشته و هیچ نشانه غیرعادی ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 دوباره شکدم

🔹در قسمت ۲۲۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه کمی مفصل درباره «مکانیزم ماشه» صحبت کرده‌ایم، عبارتی که این روزها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

🔹بعد از حدود چهار سال، باز هم ادعاها درباره کاترین شکدم بالا گرفته است. بخش زیادی از این ادعاها را قبلا بررسی کرده بودیم. در این قسمت به یادآوری برخی از نتایج بررسی‌های قبلی و توضیح ادعاهای جدید پرداخته‌ایم.

🔹هفته قبل گزارش جدید فکت‌نامه با عنوان «الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل» منتشر شد که در این اپیزود درباره آن صحبت می‌کنیم. در ادامه نیز مقاله فکت‌نامه به زبان انگلیسی درباره جنگ ۱۲ روزه و هوش مصنوعی را کمی شرح می‌دهیم.

🔹ادعای نادرست گم شدن یک بمب‌افکن B2 آمریکا و همچنین ادعاها درباره کشته شدن یک افسر پدافند هوایی ایران بعد از انهدام یک اف۱۶ اسرائيل، سوژه‌های دیگر این قسمت هستند.

🔹پخش یک تصویر دستکاری‌شده از برنامه‌ای تلویزیونی به عنوان یک سند جنگی و توضیح صداوسیما در این رابطه، موضوع بعدی این اپیزود است.

🔹در بخش پایانی مرور فکت‌چک‌ها نیز درباره پرونده سما جهانباز، دختری که از سه سال قبل در شیراز ناپدید شده است، کمی صحبت کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:27 مقدمه
00:03:25 مکانیسم ماشه چیست و فعال کردنش چه تبعاتی دارد؟
00:14:01 ادعای نادرست رابطه جنسی کاترین شکدم با ۱۲۰ مقام جمهوری اسلامی
00:27:03 انتساب نادرست ویدیوی یک گفتگو به کاترین شکدم
00:30:54 الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل
00:41:51 مقاله‌ فکت‌نامه به زبان انگلیسی: «اولین جنگ هوش مصنوعی»
00:48:14 ماجرای بمب‌افکن 2-B که در عملیات فریب حمله به ایران شرکت داشت
00:51:51 از سرنگونی اف۱۶ به‌دست سرهنگ محمد علیزاده چه می‌دانیم؟
00:56:39 نمایش یک سند دستکاری‌شده در صداوسیما
01:01:41 ادعاهای نادرست درباره پیدا شدن «سما جهانباز» در افغانستان
01:05:30 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

🔹 از آلایندگی زیست‌محیطی حمله به انبار نفت کن (شهران) و ری چه می‌دانیم؟

🔹سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده در جریان حمله به انبارهای سوخت در کن و ری، حدود ۱۹/۵ میلیون لیتر سوخت از بین رفته و در پی آن، ۵۷۸ تن آلاینده و ۴۷ هزار تن گاز گلخانه‌ای وارد جو تهران شده است.

🔹این برآوردها با ضرایب علمی انتشار سوخت‌ها سازگار است و حجم آلاینده‌ها از نظر علمی قابل اتکاست.

🔹با این حال، مقایسه با آلودگی روزانه تهران نشان می‌دهد که در روزهای عادی، آلودگی هوای تهران بیشتر از این حادثه است: حدود صدهزار تن گاز گلخانه‌ای و دست‌کم هزار تن آلاینده‌های معیار در هر روز تولید می‌شود.

🔹هیچ هشدار اضطراری زیست‌محیطی یا بهداشتی در پی این حادثه صادر نشد و داده‌های کیفیت هوا (AQI) در روزهای مربوط به حادثه نشان می‌دهد که کیفیت هوا در برخی ساعات حتی بهبود یافته بود.

🔹اگرچه حجم آلاینده منتشرشده در این حادثه قابل‌توجه بوده، اما در مقایسه با وضعیت مزمن آلودگی هوای تهران، این حادثه از نظر زیست‌محیطی، استثنایی یا فاجعه‌بار نبوده است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای کاهش شدید کیفیت هوا بعد از حمله موشکی به انبارهای سوخت ری و کن، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ حادثه در برزیل و اتهام بی‌اساس به کارگر افغانستانی برای مسموم کردن ۱۱۴ رأس گاو

🔹در شبکه‌های اجتماعی بویژه اینستاگرام ویدیویی منتشر و در توضیح آن ادعا شده که در ایران ۱۱۴ رأس گاو به‌دلیل اینکه یک کارگر اهل افغانستان در خوراک آنها سم ریخته است، تلف شده‌اند.

🔹این خبر جعلی است و ویدیو نیز ارتباطی با ایران ندارد.

🔹اصل خبر، ۱۷ تیر در رسانه‌های برزیلی منتشر شده که در مزرعه‌ای در این کشور، ۳۲ گاو در یک مزرعه بر اثر اختلال در سیستم برق‌کشی و برق‌گرفتی ناشی از آن، از بین رفته‌اند. ویدیوی منتشرشده نیز مربوط به همین خبر است.

🔹ادعای مسمومیت و از بین رفتن ۱۱۴ رأس گاو در ایران نیز در هیچ رسانه‌ای منتشر نشده است؛ در حالی که خبرهای مشابه از تلفات دام‌ها، سال‌هاست در رسانه‌های ایران بازتاب دارد.

🔹با این توضیحات، فکت‌نامه به این ادعای جعلی که همراه با ویدیویی غیرمرتبط منتشر شده، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh